حیران زیبایی اردبیل خواهید شد

به گزارش گروه ایرانشناسی و گردشگری خبرگزاری دانا، اردبیل یکی از شهرهای ایران و مرکز استان اردبیل در شمال غربی کشور است. این شهر همچنین مرکز شهرستان اردبیل است. اردبیل از شهرهای باستانی و تاریخی ایران است. این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته‌است.
اغلب صاحب‌ نظران نام قدیمی شهر را «آرتاویل» و از ریشه اوستایی می‌دانند. این نام از ترکیب دو کلمه «آرتا» (به‌معنی مقدس که در فارسی میانه تبدیل به «ارد» شده ‌است و در کلماتی نظیر اردشیر آمده‌است) و«ویل» تشکیل شده‌است.
اردبیل از شهرهای کهن ایران است که حدود ۵۰۰۰ سال قدمت دارد.در لوحه‌های گلی سومریان به صورت آرتا یا آراتتا ثبت گردیده‌است که خود قدمت شهر را تا ۵۰۰۰ سال میرساند. در سال ۶۱۸ هجری مورد حمله مغولان قرار گرفت.در دوران باستان نیز که ایران به چهار ولایت تقسیم شده بود اردبیل مرکز ولایت باختر شامل آذربایجان، ارمنستان و آران بوده‌است. اما در زمان تیموریان و صفویان، نهضت تشیع و جنبش‌های سیاسی ایران از این شهر برخاست.
 اردبیل در زمان صفویان آباد گردید و به اوج اعتبار، عزت، و عظمت خود رسید، اما پس از انقراض این سلسله در پیشامدها و تحولات تاریخی دوره نادرشاه و اوایل قاجار و به‌خصوص با ورود قشون روسیه به ایران و حوادث دوران مشروطیت، از رونق و اهمیت افتاد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در ۲۴ فروردین ۱۳۷۲ به مرکز استان تبدیل شد.
شهرستان اردبیل دارای چهار اقلیم مدیترانه‌ای گرم، مدیترانه‌ای معتدل، کوهستانی سرد و معتدل است. این شهرستان به عنوان یکی از مناطق سردسیر ایران و استان بین پنج تا هشت ماه از سال سرد است. بارندگی نیز در تمام فصول وجود دارد، ولی شدت آن در بهار و پاییز بیشتر است.

گردنه حیران
گردنه حیران حد فاصله شهرستان آستارا و استان اردبیل قرار دارد. این گردنه در بیشتر زمانها در زیر پوششی از مه قرار دارد و از نظر طبیعی دره‌ها و کوهپایه‌های آن، پوشیده از گل‌ها و گیاهان جنگلی و مرتعی هستند.
اگر به این منطقه سفری داشته باشید متوجه خواهید شد که چرا این نام را برای این منطقه انتخاب کرده‌اند. زیبایی بیش از حد این طبیعت هر تماشاگری را حیران می‌کند. جاده‌ای که مثل یک مار تنومند به یک کوه بزرگ پیچیده شده، تا ارتفاع بسیار زیادی بالا رفته و ماشینها را می‌بینیم که سوار بر روی این مار دراز در آن ارتفاع بلند در حرکت هستند.


مسیر پیچ در پیچی که اسالم و خلخال
مسیر پیچ در پیچی که اسالم و خلخال را در دو استان اردبیل و گیلان به هم متصل میکند، یکی از زیباترین جاده های ایران است. دامنه های سرسبز و گله های سفید گوسفندی که در دوردستها حرکت میکنند؛ چشم انداز ییلاق و کلبه های چوبی روستاییان و مه ای که دره ها را سفیدپوش میکند و گاهی حتی تا روی جاده می آید و درختان بلند و انبوه که سایه شان جاده کوهستانی را گاهی تاریک میکند؛ اینها از تابلوهای زیبای این مسیر هستند. انگار واقعا در دنیای دیگری قدم گذاشته اید.

پیست اسكی آلوارس
این پیست اسكی در فاصله 12كیلومتری روستای آلوارس و 24 كیلومتری سرعین قرار گرفته است و از آنجائی كه پیست فوق در ارتفاع 3200متری از سطح دریا قرار دارد به سبب بارندگی برف فراوان در طول پائیز و زمستان و به جهت دیر ذوب شدن برفهای این منطقه می تواند در حدود شش الی هشت ماه از سال مورد استفاده قرار گیرد. از ویژگیهای بارز منطقه ای كه مجتمع ورزشهای زمستانی آلوارس در آن واقع شده است علاوه بر جاذبه های زمستانی می توان به جاذبه های بهاری و تابستانی آن ازجمله روی آوردن عشایران با گله های خود به مناطق حوالی آن، هوای خنك و معتدل در اوج تابستان، پوشش گیاهی و گلهای رنگارنگ بصورت دشتهای وسیعی از شقایقهای كوهی، گل ختمی، گون و غیره همچنین قرار گرفتن مسیرهای صعود به قله سبلان و قلل دیگر از فاصله نزدیك كمپ مجتمع و مشرف بودن آن به شهرهای سرعین، نیر، اردبیل می باشد كه استفاده از آن را در تمامی فصول سال مفید و خاطره انگیز می نماید.


مجموعه نفیس بقعه شیخ صفی‌الدین
مجموعه نفیس بقعه شیخ صفی‌الدین به نام عارف نامدار شیخ صفی‌الدین اردبیلی جد سلاطین صفویه، در سال ۷۳۵ ه. ق. به دست فرزند وی صدرالدین موسی بنا شد. پس از شروع حکومت صفویه، به سبب ارادت شاهان صفوی به جد خود، واحدهای مختلفی به این مجموعه اضافه شد. به ویژه در دوره شاه عباس اول و از آن جا که وی ارادت فراوانی به شیخ صفی الدین داشت و بسیار به زیارت مقبره وی می‌رفت، برای تکمیل و تزیین این اثر، کارهای فراوانی صورت گرفت. در عصر صفوی، بقعه شیخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوی چنان به زیور آراسته شد که هم چنان پس از گذشت چندین قرن به عنوان یکی از مفاخر تاریخی و فرهنگی ایران به شمار می‌آید.
یکی از موارد منحصر به فرد این مجموعه این است که این بقعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و...) منبتهای ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و غیره اشاره کرد. این اثر از ساختار معماری فخیمی برخوردار است که گرد هم آمدن فضایل هنری نامبرده، آن را در مجموعه‌های تاریخی ایران شاخص و متمایز نموده‌است.


دشت مغان
دشت مغان در قسمت شمالی این منطقه به دشت همیشه بهار ایران معروف است این دشت یکی از قطبهای مهم کشاورزی ودامپروری ایران است  . سراسر دشت مغان به علت حاصلخیزی خاک – دمای مساعد وموقعیت خاص منطقه ای زیر کشت اقسام غلات حبوبات وعلوفه قرار می گیرد بی مناسبت نیست که مغان را انبار غله آذربایجان می گویند .
پارس آباد شمالی ترین نقطه دشت وشهرمرکزی آن بوسیله یک جاده آسفالته به اردبیل (228 کیلومتر ) اصلاندوز (50کیلومتر ) خدافرین (120کیلومتر ) مشکین شهر (200 کیلومتر ) وتبریز (400 کیلومتر ) وصل می شود فاصله آن از راه اردبیل تا آستارا 310 کیلومتر واز  همین راه تا تهران حدود 815 کیلومتر است .
دشت مغان یکی از مهمترین مناطق زیست محیطی کشور است از لحاظ زمستان گذرانی گونه های نادر پرندگان کوچنده به شمار می آید.
براساس مطالعات به عمل آمده توسط گروه پرنده شناسی سازمان حفاظت محیط زیست کشور در تالاب های دشت مغان انواع پرندگان  کوچنده آبزی همچون  پلیکان خاکستری اردک چشم طلائی – اردک تاجدار – مرکوس سفید – قوی گنگ  - قوی فریادکش – قوی کوچک – غاز خاکستری وبالکان کوچک مشاهده شده است.


سوغات استان اردبیل:

نمین: مهم ترین صنایع دستی منطقه قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی بوده كه قالی و گلیم ساخته دست مردم نمین جزو محصولات صادراتی شهرستان محسوب می شوند.
كوثر: از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال،جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره كرد
خلخال: از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می توان به تهیه شال،جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس های پشمی وکرکی و بافت مسند اشاره نمود. متاسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری(پرورش كرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا درهر كجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال كه قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می ‌شود از صادرات مهم خلخال بوده كه آن هم فعلا کاهش یافته است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می ‌شود كه هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می ‌بافند.
مشكین شهر: از مهم ترین این صنایع می توان به قالی بافی، گلیم بافی و جاجیم بافی اشاره نمود. قالی های مشكین شهر شباهت زیادی به قالی های سراب دارد. در این منطقه قالی ها و كناره های بادوام و ضخیم با طرح های هندسی بافته می شوند. از مهم ترین طرح هایی كه در قالی بافی این شهرستان به كار می روند می توان به لچک، ترنج، كله قوچ، زرین، قلم و تک گل اشاره نمود. قالی از صادرات مهم این شهرستان به شمار می رود. صنایع پارچه بافی و صنایع كوچك محلی نیز در این شهرستان رواج دارد.
گرمی: از نظر صنایع دستی، تولیدات این منطقه قابل اهمیت است. نوعی ورنی یا گلیم ریز فرش نما در روستای اینجلو تولید می شود كه در نوع خود منحصر به فرد بوده و یكی از اصلی ترین تولیدات سنتی گرمی محسوب می شود. شال بافی در اجارود و روستاهای تابعه آن رواج زیادی دارد و هنرمندان این رشته، كالاهای بسیار مرغوبی به بازار مصرف عرضه می دارند. از دیگر صنایع دستی گرمی می توان خورجین و پلاس و شال گردن و بافتن دوزی را نام برد .
پارس آباد: فرش بافی مهم ترین صنایع دستی منطقه است . عشایر و روستاییان منطقه مغان در استان اردبیل ورنی‌های نفیسی تولید می ‌كنند که نقش و نگارهای زیبای روی بدنه‌ آن ها بیش ‌تراز طبیعت منطقه و شیوه زندگی عشیره‌ای آن ها الهام گرفته است. با این که در گذشته ساخت ورنی در این منطقه رواج زیادی داشته است، اما متاسفانه گرانی این محصول رفته رفته از شمارمشتریان داخلی آن کاسته است. هم اكنون ورنی بافان مغان براساس نیاز بازارهای داخلی یا خارجی به تولید آن می ‌پردازند، به همین خاطر از تولید این محصول تا حد زیادی کاسته شده است.

سوغات و غذاهای سنتی اردبیل

از مهم‌ترین سوغات اردبیل می‌توان به آب‌نبات، تخمه آفتابگردان، حلوای سیاه، سرشیر، شیرینی‌های محلی، شكلات روسته، عسل طبیعی سبلان، عصاره گل‌های سبلان و كره اشاره كرد.
حلوای سیاه اردبیل معجونی است كه از جوانه گندم و كره طبیعی كه بسیار مقوی است.
آش اوماج، آش دوغ، آش شیر، آش یارما، بزباش، پیچاق قیمه، تاس‌كباب، ترحلوا، ترشی‌قرمه، چیغیرتما، حلوای زرد، حلوای زنجبیل، خشیل، خورشت قاتق، ساج‌ایچی، سوغان‌سو، قرمه‌سبزی، قویماق، قیساوا، قیقاناق، كوفته، لونگی و هرا ازجمله غذاهای سنتی مردم این بخش از ایران هستند. آش دوغ (آیران آشی) مهم‌ترین غذای سنتی اردبیل است و به‌عنوان غذای سنتی جهانی شناخته می‌شود.