در عصر دانایی با دانا خبر      دانایی؛ توانایی است      دانا خبر گزارشگر هر تحول علمی در ایران و جهان      دانایی کلید موفقیت در هزاره سوم      
کد خبر: ۱۱۵۹۸۲۴
تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۳۹۲ - ۱۰:۲۱
نویسنده: هانیه حقیقی
ماجرای فیس‌بوک و توییتر و افتادن به سیاه‌چاله فیلتر، قصه‌ درازی دارد. شبکه‌های اجتماعی در همین سال‌های کوتاه فعالیت خود آنچنان تاثیر‌گذار بوده‌اند که همیشه و همه جا اخبار مربوط به آن‌ها در صدر همه خبر‌ها نشسته است. در ایران نمودار رابطه شبکه‌های اجتماعی با سیاست همیشه حالت سینوسی داشته، گاهی در اوج و گاهی در حضیض.
به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانا(داناخبر)، ماجرای فیس‌بوک و توییتر و افتادن به سیاه‌چاله فیلتر، قصه‌ درازی دارد. شبکه‌های اجتماعی نه‌تنها در ایران که در همه جهان نوپا هستند و سال‌های کمی از آغاز به‌کار و فراگیرشدنشان می‌گذرد. با این همه در همین سال‌های کوتاه فعالیت خود، آنچنان تاثیر‌گذار بوده‌اند که همیشه و همه جا اخبار مربوط به آن‌ها در صدر همه خبر‌ها نشسته است. در ایران نمودار رابطه شبکه‌های اجتماعی با سیاست همیشه حالت سینوسی داشته، گاهی در اوج و گاهی در حضیض.

البته برخوردهای حذفی تنها مختص کشور ما نیست و کشورهایی همچون چین نیز فیلترینگ را به شدت اعمال می‌کنند و البته در آمریکا و دیگر ممالک نیز برخی سایت‌های پورنو و سیاسی فیلتر می‌شود. اما فیلتر کردن شبکه اجتماعی فیس بوک جای بحث دارد.
خصوصا اینکه پس از کش‌وقوس‌های بسیار و امید و یاس‌های کشدار پیرامون احتمال رفع‌فیلتر فیس‌بوک و توییتر در ایران، چندی پیش، اظهارنظری از وزیر ارتباطات منتشر شد که مایوس‌کننده بود.

یکی از خبرگزاری‌ها خبری منتشر کرد که در آن آمده بود: محمود واعظی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه موضوع بررسی رفع ‌فیلتر شبکه‌های اجتماعی به کجا رسید، گفت: «بنا نبوده سایت‌هایی نظیر فیس‌بوک و توییتر رفع ‌فیلتر شوند و تحت‌‌ همان شرایطی که بوده‌اند، خواهند ماند.»
بلافاصله این خبر با عنوان «فیس‌بوک و توییتر رفع‌ فیلتر نمی‌شوند» در بیشتر خبرگزاری‌های داخلی و خارجی به‌نقل از وزیر منتشر شد.

این اظهارنظر به‌نقل از وزیر ارتباطات دولت روحانی در حالی اعلام شد که تنها چند روز پیش در دهم مهرماه، رییس‌جمهوری کشور، در مکالمه‌ای توییتری با جک دورسی، رییس و یکی از بنیانگذاران شبکه اجتماعی توییتر که از حسن روحانی پرسیده بود «عصر به خیر رییس‌جمهور، آیا شهروندان ایران می‌توانند توییت‌های شما را بخوانند؟» اینگونه پاسخ داد: «عصر به خیر جک، همان‌طور که به کریستین امانپور هم گفتم تلاش می‌کنم تا مردم کشورم بتوانند به راحتی به تمام اطلاعات جهانی دسترسی داشته باشند، چون این حق آنهاست.»

اگرچه در این مکالمه کوتاه هیچ‌یک از طرفین اشاره مستقیمی به موضوع فیلتربودن این شبکه اجتماعی در ایران نکردند اما ناگفته پیدا بود هم سوال جک دورسی درباره فیلتر این شبکه در ایران است و هم پاسخ اکانت توییتری منسوب به رییس‌جمهوری ناظر به تلاش برای رفع فیلتر آن. همین پرسش و پاسخ کوتاه ۳۶ کلمه‌ای در توییتر، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های داخلی و خارجی داشت و امید‌ها برای رفع فیلتر از شبکه‌های اجتماعی در ایران را به شکل قابل توجهی بالا برد.
علاوه بر این حسن روحانی در سفرش به نیویورک مصاحبه‌ای با کریستین امانپور خبرنگار ارشد «سی‌ان‌ان» داشت که آنجا هم از «تلاش‌هایش در جهت تسهیل دسترسی کاربران ایرانی به اطلاعات در سطح جهانی خبر داد و گفته بود قصد دارد طی چند ماه آینده این تلاش‌ها را عملی کند.»

شاید به همین دلیل بود که تنها ساعاتی پس از انتشار پردامنه خبر تکذیب کردن رفع فیلتر شدن فیس بوک توسط وزیر ارتباطات نگذشته بود که مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تکذیبیه‌ای را بر روی خروجی خود منتشر کرد با این تیتر «رفع‌فیلتر شبکه‌های اجتماعی در حال بررسی است.»

در متن این تکذیبیه آمده بود: پیرو اخبار منتشرشده در برخی از خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری به‌نقل از دکتر واعظی وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات مبنی بر اینکه فیس‌بوک رفع‌فیلتر نمی‌شود، به اطلاع می‌رساند دکتر واعظی در حاشیه مراسم ختم پدر رییس‌کل بانک ‌مرکزی در پاسخ به سوال برخی از خبرنگاران مبنی بر اینکه با وجود صحبت شما بر رفع‌ فیلتر فیس‌بوک ولی تاکنون این موضوع اتفاق نیفتاده است، «ایشان اظهار داشته‌اند من تاکنون چنین حرفی نزده‌ام.»
توجه دولتمردان دولت یازدهم به شبکه های اجتماعی نیز پدیده ای نو ظهور است که نمونه بارز آن، جواد ظریف وزیر امور خارجه کشور است.

او فعالیت جدی در صفحه فیس‌بوک خود را از روزهای تلاش برای گرفتن رای اعتماد در مجلس شورای اسلامی آغاز کرد. از‌‌ همان بدو شروع تا امروز او یکی از فعال‌ترین اعضای فیس‌بوک فارسی‌زبانان شده است و مطالبی که آنجا می‌نویسد با استقبال بسیار گسترده مخاطبان همراه می‌شود. در اوج فعالیت فیس‌بوکی ظریف، صفحه او یک‌بار توسط هکرهای نا‌شناس هک شد که واکنش‌های زیادی به‌همراه داشت و به‌ویژه تندرو‌ها آن را دستاویزی برای لزوم خروج او از فیس‌بوک قرار داده بودند. با این حال آن هک نتیجه نداد و ظریف همچنان فعالانه در این شبکه اجتماعی حضور دارد. گزارش‌های فیس‌بوکی ظریف به‌ویژه در مدت حضورش در نیویورک و هنگام اجلاس سران کشور‌ها در سازمان ملل بیشتر از همه توجهات را به سمت او کشانده بود به گونه‌ای که هم‌اکنون صفحه او را بیشتر از ۴۰۰‌هزار نفر پسندیده‌ و لایک کرده اند.

البته به غیر از ظریف، اسحاق جهانگیری معاون اول رییس‌جمهور و حسام‌الدین آشنا مشاور روحانی نیز در فیس‌بوک حضور دارند و گهگاهی مطالبی در صفحات خود منتشر می‌کنند.
 حضور همین مسوولان دولت روحانی و به‌خصوص فضای مثبت به‌وجودآمده در این مدت، امید‌ها برای رفع فیلتر فیس‌بوک و توییتر را تا جایی افزایش داده است که به نظر می رسد حتی صحبت های وزیر ارتباطات هم نمی تواند این امیدها را ناامید کند.
    
حضور مسوولان دولت یازدهم در فیس بوک، در این فضا موازنه ایجاد می‌کند

مدیر آموزش و پژوهش معاونت رسانه های مجازی صدا وسیما در گفت و گو با خبرنگار فناوری خبرگزاری دانا در رابطه با فیلتر کردن شبکه های اجتماعی گفت: به عقیده من چون جمعیت زیادی از جوانان در فیس بوک صفحه داشته و در این شبکه اجتماعی حضور دارند، نباید آنها را در این فضای بی انتها رها کنیم و به این رسانه به چشم تهدید نگاه کنیم. اعتقاد من بر این است که فضای مجازی مانند تیغ دو لبه عمل می کند، یعنی هم می تواند تهدید باشد و هم فرصت.
محمد اسماعیلی ادامه داد: به هرحال این فضا وجود دارد و جوانان ایرانی هم در آن عضو هستند، به تعبیری شاید بتوان گفت این جوانان قشر خاکستری هستند که نه با نظام هستند و نه بر علیه نظام و اگر مسوولان درست و به جا در عرصه حضور پیدا نکنند ممکن است تبعات زیانباری را به دنبال داشته باشد، چراکه در هر حال عده ای در آن سوی مرزها در این شبکه اجتماعی در حال فعالیت هستند و مسوولان مربوطه کشور هم باید با حضور فعال خود و تولید محتوا در این فضا موازنه برقرار کنند.

این کارشناس جنگ نرم اضافه کرد: مسوولان باید متوجه باشند که ایجاد این موازنه به صلاح کشور است. البته صحبت من به این معنا نیست که فیس بوک و شبکه های اجتماعی نظیر آن نباید فیلتر شود، بلکه من معتقدم چنین فضاهایی را باید در کشور خودمان ایجاد کنیم، البته وجود دارد منتها چون رسانه های ما دچار رقابت بی جا هستند متاسفانه این فضا رشد پایینی دارد. همچنین باید به کاربران آموزش دهیم که آسیب ها و فرصت‌های شبکه های اجتماعی را یاد بگیرند و بتوانند در این شبکه های اجتماعی با کمترین مشکلی فعالیت کنند.

وی در ادامه گفت: به نظر من ابتدا باید شبکه های اجتماعی همسو با نظام جمهوری اسلامی ایران در کشور متولد شود، آنها را تقویت کنیم و بعد با هدایت مخاطبان به شبکه های اجتماعی داخلی اقدام به فیلتر کردن فیس بوک کنیم. نه اینکه این شبکه را فیلتر کنیم و مخاطب با روش های مختلف به این شبکه دسترسی پیدا کند و برای کسی هم مهم نباشد. بلکه اول جانشین مناسب برای آن انتخاب کنیم. اینها نکات ظریفی است که نیاز به دقت دارد.

اسماعیلی افزود: فیلتر کردن فیس بوک از این جهت مثبت است که لااقل مخالفت نظام در این باره مشخص می‌شود، اما این بدان معنا نیست که مخاطبان و کاربران ایرانی را در فیس بوک رها کنیم چراکه این بی مسوولیتی مسوولان فاصله بین جوانان و نظام را زیاد می کند. با رفع فیلتر کردن صرف فیس بوک، مجوز می دهیم برای حضور در فضایی که قابل کنترل نیست. این رفع فیلتر باید مشروط باشد. یعنی اینکه اولا با فعالیت و تولید محتوای پاک در این حوزه موازنه ایجاد کنیم و ثانیا به کاربر و مخاطب روش استفاده از این فضا را آموزش دهیم. اما در حال حاضر مسوولان به شبکه های اجتماهی داخلی بها نمی دهند و از سوی دیگر هم اصرار به فیلتر کردن شبکه های اجتماعی بیگانه دارند که این روش اصلا منطقی نیست.

وی در ادامه حضور مسوولان و دولتمردان دولت یازدهم در شبکه های اجتماعی چون فیس بوک را مثبت ارزیابی کرده و گفت: مسوولان با حضورشان از این عرصه استفاده مطلوب می‌کنند و همانگونه که اشاره کردم این حضور می تواند در این حوزه موازنه ایجاد کند. بنابراین حضور این افراد آموزش دیده که سواد استفاده از فضای دیجیتال را دارند می تواند وضع مطلوبی ایجاد کند.
اسماعیلی تصریح کرد: در هر صورت من نمی دانم که قرار است در این زمینه چه اتفاقی بیفتد و این به نظر مسوولان مربوطه بستگی دارد. اما باید بگویم مسوولان باید مراقب برخوردشان و تصمیمی که در این باره می گیرند باشند، چراکه نسل جوان ما در حال حاضر در این عرصه فعالیت می کند و آگاهی دارد، بنابراین اظهار نظرهای کورکورانه و غیر منطقی اصلا به صلاح کشور نیست.

هرقدر هم که سایت‌ها فیلتر شوند، کاربران راه دسترسی به آنها را پیدا می‌کنند

عباس اسدی استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نیز در رابطه با فیلتر شدن فیس بوک گفت: هر کشوری یک نظام رسانه ای دارد که تعیین می کند کدام رسانه و با چه ویژگی هایی می‌تواند در کشور فعالیت کند. درحال حاضر هم در نظام رسانه ای کشور ما مساله فیلتر کردن قسمت‌هایی از فضای مجازی از جمله فیس بوک یک قانون است و کسی نمی تواند با آن مخالفت کند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اما در هر صورت اگر از بعد علمی به این مساله نگاه کنیم همه مردم حق دارند به اطلاعات مفید دسترسی داشته باشند. بحثی که در اینجا پیش می‌آید این است که اگر فیلتر کردن سایت ها رفع شود، چند درصد کاربران از اطلاعات مفید استفاده می‌کنند؟

وی تصریح کرد: بنابراین نمی توان به طور کل مساله فیلترینگ را نفی کرد، این موضوع هم تنها مختص ایران نیست و در همه جای دنیا در اشکال مختلف اعمال می‌شود. ایران هم در این زمینه سیاست‌ها و چهارچوب‌های خاص خودش را دارد که به هرحال همه ما به عنوان شهروند به دلیل مصلحت و مسایل امنیتی، باید آنها را بپذیریم.

اسدی افزود: به طور کلی هرقدر هم که سایت‌ها فیلتر شوند، کاربران راه دسترسی به آنها را پیدا می‌کنند، بنابراین کاربران نباید تا این حد محدود باشند که به شبکه های اجتماعی از قبیل فیس بوک نیز دسترسی نداشته باشند. بخش مهمی از کسانی که از فیلترشکن استفاده می کنند، صرفا برای این سراغ فیلترشکن ها می روند که بتوانند از فیس بوک استفاده کنند؛ بنابراین اگر فیس بوک رفع فیلتر شود، کاربران فیس بوک، با استفاده از فیلترشکنی که برای فیس بوک تهیه کرده اند، سراغ سایت های فیلتر شده دیگر نخواهند رفت.

در هرحال اهمیت فعالیت در شبکه های اجتماعی از قبیل فیس بوک برکسی پوشیده نیست و مسولان مربوطه باید توجه داشته باشند که در این زمینه تصمیمی اتخاذ کنند که تقابلی با خواسته مردم نداشته باشد.
حال باید منتظر ماند و دید پایان این قصه چه می‌شود؟

ارسال نظر