دانا خبر وضعیت پالایشگاه های کشور را بررسی کرد؛
آمار دقیق از میزان فراورده ها، میزان فروش و قیمت نهایی فروش فراورده های پالایشگاه ها در دست نیست تا آنجا که در اوایل آبان ماه سال جاری طرح تحقیق و تفحص از پالایشگاه‌های کشور با امضای 5 نماینده تقدیم هیات رییسه مجلس شد.
به گزارش گروه انرژی خبرگزاری دانا، ایران جزو کشورهایی است که اقتصاد آن متکی به نفت است، علاوه بر تولید و صادرات نفت خام، فعالیت هایی به منظور فراوری نفت خام و جلوگیری از خام فروشی و نیز تولیدات نفتی نظیر قیر و بنزین در پالایشگاه‌ها صورت می گیرد. در حال حاضر مشعل 9 پالایشگاه در کشور روشن است که پس از اعمال تحریم‌های امریکا و غرب علیه ایران به غیر از دو پالایشگاه آبادان و امام خمینی(ره) شازند در اراک هفت پالایشگاه دیگر به بخش خصوصی واگذار شده است.
آمار گویای این است که ظرفیت پالایشی نفت خام در سال 80 در پالایشگاه‌ها، یک میلیون و 623 هزار بشکه در روز بود که در سال 86 به یک میلیون و 656 هزار بشکه در روز رسید.
در سال 89 میزان ظرفیت پالایشی نفت خام به یک میلیون و 695 هزار بشکه در روز افزایش یافت و در سال 90 به یک میلیون و 749 هزار بشکه در روز رسید.
در سال 91 ظرفیت پالایشی نفت خام یک میلیون و 842 هزار بشکه در روز بود. همچنین میزان گاز LPG در سال 91، چهار هزار و 987 تن بود و میزان تولید بنزین 61.4 میلیون لیتر، میزان تولید نفت سفید 14.5 میلیون لیتر و تولید نفت کوره به میزان 82 میلیون لیتر بود.
در شروع برنامه‌ی پنجم یک میلیون و 695 هزار بشکه در روز نفت خام وارد پالایشگاه‌ها می‌شد که میزان تولید بنزین هنگام شروع برنامه پنجم توسعه 55 میلیون لیتر بود.
سهم 11 میلیون لیتری پالایشگاه اصفهان از بنزین یورو 4
در معرفی پالایشگاه‌ها، پالایشگاه اصفهان با دو پــالایـشـگــاه بـا ظرفیت‌های مساوی یک صد هزار بشکه در روز ساخته شده است. پالایشگاه اول، در بهمن 1358 آغاز به کار کرد و به فاصله شش ماه بعد نیز در سال 59 راه‌اندازی شد.
سهم این پالایشگاه در تولید بنزین یورو 4، 11 میلیون لیتر است؛ محل این پالایشگاه، حدود 16 کیلومتری شمال اصفهان در مسیر جاده اصفهان به تهران واقع شده. خوراک نفت‌خام این پالایشگاه از حوزه‌های نفتی مارون و شادگان به وسیله خطوط لوله تامین می‌شود.
سوخت مصرفی این پالایشگاه، از دو نوع سوخت مایع و گاز که شامل گـازهـای پـالایـشگاه، مواد تولیدی سبک و نامرغوب و سوخت سنگین طراحی شده است.
تولید بنزین بدون سرب در پالایشگاه اراک
پـالایـشـگـاه اراک نیز بـا تـوجه به امکانات تامین نوع نفت‌خام و مواد تـشـیـکـل دهـنده آن، با ظرفیت 150 هزار بشکه در روز در سال 1372 با ضریب پیچیدگی نسبتا بالا در 22 کیلومتری جنوب غربی شهر اراک طراحی و راه‌اندازی شد.
خـــوراک نــفـــت‌خـــام ایـــن پالایشگاه از حوزه‌های نفتی مارون از طریق خط لوله 30، 32 و 36 اینچی تـــامــیـــن مـــی‌شـــود.
ســوخــت ایــن پـالایـشـگـاه شـامل سوخت گاز از جمله گازهای جمع‌آوری شده از واحـدهـای پـالایـش، گـاز‌طبیعی و بـنزین واحد کاهش گرانروی (به دلیل مشخصات نامطلوب کیفی) و سوخت مایع سنگین تامین می‌شود.
پالایشگاه اراک به دلیل داشتن واحد سی.سی.ال می تواند بنزین بدون سرب تولید کند. امسال 16 میلیون لیتر بنزین یورو 4در پالایشگاه امام خمینی تولید شد. محصول تولیدی پالایشگاه امام خمینی تنها از طریق جاده قابل صادر کردن است، چرا که این پالایشگاه در کنار دریا قرار ندارد، اما رقم صادرات از طریق دریا نجومی می‌شود.
با کاهش تولید نفت کوره در پالایشگاه اراک میزان تولید بنزین از 7 میلیون لیتر به 14.5 میلیون لیتر رسیده و به حدود 15 میلیون لیتر بنزین خواهد رسید.
پالایشگاه آبادان با ظرفیت 630 هـزار بـشـکـه در روز بـزرگ ترین پالایشگاه جهان و تنها موسسه عظیم ایران و پایه انتقال فناوری به همه صنایع کشور قبل از پایان جنگ عراق علیه ایران بوده است.
در طول جنگ صـدمـات زیادی به این پالایشگاه وارد و پس از خاتمه جنگ با توجه به موازنه تولید و مصرف فرآورده‌های نفتی در کشور تعداد زیاد واحدهای آن بازسازی و احداث شد و تعداد دیگری در دست مطالعه است.
قبل از جنگ محصولات این پالایشگاه نه تنها نیاز داخلی را تامین می کرد بلکه مقداری نیز به خارج صادر می‌شد.
هم اکنون ظرفیت تصفیه نفت‌خام روزانه این پالایشگاه حدود 450 هزار بشکه است که بزرگ ترین پالایشگاه منطقه بــه شـمــار مــی رود.
خـوراک ایـن پالایشگاه از مجموع 450 هزار بشکه ارسالی به پالایشگاه 150 هزار بشکه نفت‌خام شیرین از حوزه اهواز - آسماری با خط لوله، 130 هزار بشکه نـفــت‌خـام تـرش مـخـلـوط مـنـاطـق مرکزی توسط خط لوله و 170 هزار بـشـکـه نفت‌خام ترش و سنگین صادراتی با خط لوله به پالایشگاه ارســـال مـــی‌شـــود.
ســـوخـــت ایــن پـــــالایـــشـــگـــــاه نــیــــز از گــــازهــــای پالایشگاهی، نفت کوره، گازطبیعی آغاجاری و گاز مایع تامین می‌شود.
فراوری میعانات گازی در پالایشگاه بندرعباس
این پالایشگاه به منظور تامین قسمتی از فرآورده‌های نفتی مورد نیاز کشور به ویژه مواد میان تقطیر و بنزین با ظرفیت اسمی 232 هزار بشکه در روز احداث شد که شامل 220 هزار بشکه نفت‌خام و 12 هزار بشکه مایعات گازی سرخون است.
بـا تـوجـه بـه مـحـدود بودن ذخایر نـفـت‌خـام سـبـک کـشـور، طـراحـی پالایشگاه بندر عباس در سال 1384 این پالایشگاه را قادر کرد تا روزانه 260 هزار بشکه نفت‌خام، 20 هزار بشکه میعانات گازی را فرآورش و محصول آن را از طریق شبکه خطوط لـولـه و اسـکله نفتی احداث شده صادر کند.
خوراک نفت‌خام این پـالایـشـگـاه از جزیره خارک و به وسـیـلـه نـفـتـکـش تـامـیـن مـی‌شـود. سـوخـت این پالایشگاه نیز از هر دو نوع سوخت مایع و گاز است.
تاثیرات نفت خام در محصولات فراوری شده در پالایشگاه کرمانشاه
پالایشگاه کرمانشاه با ظرفیت 15 هزار بشکه در روز در سال 1350 بر اساس مشخصات فنی میدان های نفتی کنار رودخانه قره سو و در داخـل شـهـر کـرمـانـشـاه بـا ضریب پـیـچـیـــدگـــی طـــراحــی، احــداث و راه‌اندازی شد.
خوراک این پالایشگاه در زمان طراحی از چاه‌های نفتی شرات به پـالایـشگاه ارسال می‌شود. در پی شـرارت‌های رژیم بعث عراق در سال 1359 و به دلیل اشغال چاه‌ها، ارسال نفت‌خام به پالایشگاه قطع و کار پالایشگاه عملا متوقف شد.
به منظور راه‌اندازی مجدد، خط لوله افرینه - کرمانشاه به قطر 16 اینچ و به طول 172 کیلومتر احداث و در آبان 1362 به بهره برداری رسید.
در سال 1370 نیز نفت‌خام سرکان - ماله کوه از طریق همین خط لوله با نفت‌خام اهواز - آسماری مخلوط و جهت تـصـفـیـه بـه پـالایشگاه ارسال شد.
هم‌اکنون خوراک پالایشگاه شامل هر سه نوع خوراک نفت شهر، اهواز - آسماری و سرکان - ماله کوه است. با توجه به تغییرات نفت‌خام، کنترل شـرایـط فـرآیـنـدی بـرای پالایشگاه مشکل بوده که سبب نوسان در مقدار فرآورده‌ها، سوخت و ضایعات شده اســــت.
دو پالایشگاه در تهران
بـــررســـی تـــولــیـــد و مـصــرف فرآورده‌های نفتی در شمال کشور موجب شد ابتدا پالایشگاه شماره یک تهران با ظرفیت طراحی 100 هزار بشکه در روز در سال 1347 و به دنبال آن با درسال 1352 پالایشگاه شماره دو با ظرفیت طراحی روزانه 125 هزار بشکه در کنار پالایشگاه شماره یک در جنوب شهر تهران با ضریب پیچیدگی متوسط احداث و راه‌اندازی شود.
عملکرد بهینه این پـالایـشـگـاه از نـظـر مسایل زیست محیطی بسیار مهم و حیاتی است. خوراک نفت‌خام این پالایشگاه از حوزه‌های نفتی اهواز - آسماری، مارون و شادگان به وسیله خط لوله تامین می‌شود.
تولید قیر در پالایشگاه شیراز
مـطـالـعـه و بررسی و مصرف فرآورده‌های نفتی و نفت‌خام مورد نیاز در جنوب کشور موجب شد که پالایشگاه شیراز به وسیله شرکت >Universal oil products< با ظرفیت روزانـــه 40 هـــزار بـشـکــه در روز کارکرد، طراحی و به وسیله شرکت ایتالیایی>Snam progett < با نظارت شرکت ملی نفت ایران در سال 1352 بهره‌برداری شود.
در جریان جنگ تحمیلی تغییرات بسیاری برای بهبود روش‌هــــای تــــولــیــــد و افــــزایــــش فرآورده‌ها اعمال شد که طراحی، ساخت، نصب و بهره برداری از واحد قیر دمیده و تولید قیر باتری برای اولین بار در ایران از این جمله اسـت.
ظـرفـیت طراحی پالایشگاه شـیـراز روزانـه 40 هـزار بـشـکـه و ظرفیت بالقوه آن روزانه 50 هزار بشکه نفت‌خام به اضافه 7 هزار بشکه میعانات گاز است.
با نصب و راه‌اندازی یک کوره جدید در واحد تقطیر ظرفیت این پالایشگاه حدود 35 درصــد افــزایــش یـافـتـه اسـت.
نفت‌خام مورد نیاز این پالایشگاه به وسیله یک خط لوله ای به طول 230 کـیـلـومـتر از منابع نفتی گچساران تامین می‌شود.
بر اساس بررسی‌های فنی- اقتصادی، از سال 1376 روزانه به طور متوسط 4000 بشکه میعانات گازی میادین سرخون و ماله کوه به نـفـت‌خـام خـوراک ایـن پـالایشگاه تزریق و این موضوع سبب افزایش فرآورده‌های میان تقطیر و در نتیجه افزایش ضریب بازدهی پالایشگاه می‌شود.
توزیع بهینه فرآورده‌های نفتی پالایشگاه تبریز
مطالعه و بررسی مقدار تولید و مصرف فرآورده‌های نفتی در کشور، همچنین تامین نفت‌خام، توزیع بهینه فرآورده‌های نفتی و سایر تسهیلات جانبی موجب شد تا پالایشگاه تبریز برای تولید 80 هزار بشکه در روز در سال 1356 احداث و راه‌اندازی شود.
ایـن پـالایـشـگـاه در 15 کـیـلـومـتری جنوب غربی تبریز واقع و به وسیله شرکت U.O.P طراحی شده است.
در سال 1372 با انجام تعمیراتی در واحد تقطیر ظرفیت پالایشگاه به 120 هزار بشکه در روز افزایش یافت، ولی اسـتفاده از واحدهای پایین دستی تاکنون میسر نشده است.
نمک زدایی و شیرین سازی نفت در پالایشگاه لاوان
بـه منظور تامین فرآورده‌های مـورد نیاز بنادر ساحلی، همچنین سـوخت کشتی‌هایی که در خلیج فـارس تـردد مـی‌کـردند، پالایشگاه لاوان با ظرفیت طراحی 20 هزار بشکه در روز در سال 1355 به عنوان پالایشگاهی با ضریب پیچیدگی کم در جزیره لاوان احداث و راه‌اندازی شــد.
مـتـعــاقـب آن در سـال 1373 دسـتـگاه‌های مراکس برای شیرین کردن نفت، همچنین نمک‌زدایی به واحـدهـای پالایشی این پالایشگاه اضافه شد و ظرفیت آن به روزانه تا 30 هزار بشکه در روز افزایش یافت.
خوراک نفت‌خام این پالایشگاه از حوزه‌های نفتی فلات قاره به وسیله خط لوله 10 اینچی به طول حدود یک کیلومتر تامین می‌شود.
از گاز مایع، نـفـت گـاز و نـفت کوره به عنوان سوخت در پالایشگاه لاوان استفاده می‌شود.
تحقیق و تفحص مجلس از وضعیت پالایشگاه‌های کشور
اطلاعات بالا از مراکز اطلاع رسانی پالایشگاه ها تهیه شده است و آمار دقیق از میزان فراورده ها، میزان فروش و قیمت نهایی در دست نیست تا آنجا که در اوایل آبان ماه سال جاری طرح تحقیق و تفحص از پالایشگاه‌های کشور با امضای 5 نماینده تقدیم هیات رییسه مجلس شد.
این تحقیق و تفحص با استناد به اصل 76 قانون اساسی و ماده 214 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس درخواست کرده تا از پالایشگاه‌های کشور (پالایشگاه‌های دولتی از سال 1388 تاکنون) (پالایشگاه‌های واگذار شده از زمان واگذاری تاکنون) تحقیق و تفحص صورت گیرد.
بنا بر این درخواست، با تشکیل یک کمیته نحوه تهیه میزان و قیمت مواد اولیه پالایشگاه‌های بزرگ، متوسط و کوچک، همچنین نحوه فروش، میزان و قیمت فرآورده‌های پالایشگاه‌های بزرگ، متوسط و کوچک، نحوه و نوع محاسبه پرداخت و دریافت وجوه مواد اولیه (نفت خام، میعانات گازی و ...) و فرآورده‌های پالایشگاه‌ها با دولت بررسی می شود.
همچنین نحوه، نوع و میزان تهاترهای انجام شده درخصوص مواد اولیه و فرآورده‌ها با دولت و بخش‌های دیگر، نحوه محاسبه، میزان و قیمت صادرات و تولیدات پالایشگاه‌های کشور و شرکت‌های وابسته نیز بررسی می شود.
در این درخواست تحقیق و تفحص از شیوه قیمت‌گذاری، ارزش ریالی، نحوه و میزان پرداخت وجه، نحوه واگذاری، نحوه انتخاب و میزان و سهم هر کدام از خریداران، پالایشگاه‌ها و شرکت‌های وابسته واگذار شده توسط دولت نیز لحاظ شده است.
