ایران برای کدام شرکت‌ها آغوش باز می کند و از کدام شرکت‌ها روی بر می‌گرداند؟

به گزارش گروه انرژی خبرگزاری دانا، پس از لغو پاره ای از تحریم ها علیه ایران و  رونمایی از نسل جدید قراردادهای نفتی، شرکت های بین المللی تمایل خود را برای سرمایه گذاری در ایران ابراز کردند.

در نسل جدید قرار دادها ایران مدت قراردادهای جدید نفتی خود را از ۱۰ سال فعلی به ۱۵ تا ۲۰سال افزایش داد. ضمن اینکه در مدل جدید قراردادهای سرمایه گذاری، مدیریت کلان پروژه ها و قراردادها نفتی ابتدا با شرکت های بین المللی خواهد بود  اما به تدریج با رشد توانمندی شرکت های داخلی، مدیریت این شرکت ها به ایرانی ها واگذار می شود.

با این اقدام، همکاری مشترک جدیدی میان شرکت ملی نفت و شرکت های طرف قرارداد ایجاد می شود که از ابتدای توسعه میدان تا انتها این شراکت ادامه می یابد.

جذابیت نهفته در سرمایه گذاری در نفت ایران

فرزاد مخلص الایمه کارشناس حوزه انرژی و مدیرکل نظارت و بازرسی امور نفت سازمان بازرسی کل کشور در گفت و گو با خبرنگار گروه انرژی خبرگزاری دانا جایگاه نفت ایران را ممتاز خواند و گفت: کشورهای صنعتی بحران پیش روی امنیت انرژی خود را به روشنی درک کرده اند و برای تضمین این امنیت نمی توانند از موقعیت بی نظیر ایران چشم پوشی کنند.

وی ادامه داد: جذابیت سرمایه گذاری در نفت ایران در ذات آن نهفته است و مشوق های مالی و قرار دادی موضوع فرعی است.

به گفته مخلص الایمه در میادین مشترک چه از آنها برداشتم کنیم و چه برداشت نکنیم با شرکای ناخوانده ای طرف هستیم که مجبوریم با تدوین الگوهای قرار دادی جدید به تکلیف قانونی خود عمل کنیم.

مدیرکل نظارت و بازرسی امور نفت سازمان بازرسی کل کشور با اشاره به نسل جدید قرار دادهای نفتی تصریح کرد: ضعف های مدیریتی را با مدل های جدید قراردادی نمی توان برطرف کرد چرا که قرارداد خوب نیازمند اجرای خوب است و به مدیریت کارفرما متکی است.

این کارشناس حوزه انرژی خاطر نشان کرد: در نظارت بر ساز و کار قراردادهای نفتی باید حرفه ای بودن را مد نظر داشت در عین حال نهادهای متعدد نظارتی با حفظ استقلال قانونی از موازی کاری با هیات عالی نظارت بپرهیزند و نکته دیگر اینکه نهادهای اجرایی و نظارتی  با نگاه پیشگیرانه بر تمام مراحل قبل، حین و بعد از قراردادها نظارت کنند.

عقب ماندگی؛ دستاورد ورود چین به پروژه های نفتی

به گزارش خبرگزاری دانا، تحریم‌های غرب که بخش نفت و گاز ایران را بطور مستقیم، مورد هدف قرار داده سبب خروج کمپانی‌های نفتی اروپایی مانند شل، بی پی، شلمبرجر، استات اویل، توتال، رپسول و... از بازار نفت و گاز ایران شد و ناگزیر کمپانی‌های چینی مانند شرکت نفت چین، پتروچاینا و حتی ساینوپک پروژه های نفتی ایران را در اختیار گرفتند.

در طول یک دهه‌ای که شرکت های چینی در ایران حضور داشته اند قراردادهایی به ارزش بیش از 40 میلیارد دلار برای توسعه میادین مشترک نفت با عراق و قطر همچون آزادگان شمالی، آزادگان جنوبی، یادآوران، فاز 11 میدان پارس جنوبی، فاز دوم توسعه کارخانه ایران ال.ان.جی و طرح توسعه پارس شمالی امضا کرده‌اند.

تاخیر ها در اجرای تعهدات از سوی چینی  سبب شد تا وزارت نفت به شرکتهای چینی اولتیماتم بدهد؛ چرا که با گذشت حدود 6 سال از امضای قرارداد طرح توسعه میدان یادآوران (مشترک نفتی ایران و عراق) تولید نفت از این میدان هنوز تکمیل نشده؛ در میدان مستقل پارس شمالی به بهانه نامشخص بودن نرخ فروش خوراک گاز طبیعی، کارگاه های توسعه ای تجهیز نشده اند. در همین حال در طرح توسعه میدان نفتی آزادگان جنوبی، با گذشت چهار سال از امضای قرارداد هنوز عملیات اجرایی توسعه فاز نخست این میدان آغاز نشده است.

شرکت‌های چینی برای توسعه فاز دوم پروژه ایران ال.ان.جی، تکمیل قرارداد اکتشافی بلوک گرمسار، توسعه بخشی از میدان نفتی رسالت در خلیج فارس، ساخت دکل‌های حفاری و تامین منابع برخی از طرحهای پالایشگاهی و پتروشیمی هم هنوز جز وقت کشی دستاورد دیگری برای صنعت نفت کشور به ارمغان نیاورده‌اند.


سایه تحریم‌ها بر سر شل

سایه تحریم های موجود بر صنعت نفت ایران در راستای سنگ اندازی غرب در روند پیشرفت برنامه صلح آمیز هسته ای این کشور، برقراری ارتباط شرکت های نفتی بین المللی با تهران را نا ممکن کرد تا آنجا شل که به طور متوسط روزانه 150 تا 200 هزار بشکه طلای سیاه از ایران خریداری می‌کرد از خرید نفت خام ایران انصراف داد اما به دلیل خرید معادل چهار محموله بزرگ نفت خام یا 8 میلیون بشکه حدود دو میلیارد دلار بدهی نفتی به ایران دارد.

شرکت رویال-داچ شل در سال 1999, قراردادی به ارزش 800 میلیون دلار را با ایران برای توسعه دو میدان نفتی فراساحلی خلیج فارس به نام هاس «سروش» و «نوروز» را به امضا رساند که این پروژه در سال 2005 به اتمام رسید.

این شرکت انگلیسی-هلندی حتی برای پرداخت بدهی 3.2 میلیارد دلاری خود به ایران با تحریم های غرب علیه سیستم های بانکی مواجه شد و به ناچار  بخشی از بدهی خود را با تحویل غلات و دارو پرداخت کرده و وزارت نفت در حال رایزنی برای پرداخت باقی بدهی این شرکت به ایران است.

انی، همراه حتی در تحریم

دیگر شرکتی که در صنعت نفت ایران حضور داشته شرکت انی ایتالیا است که برای توسعه فاز اول و دوم میدان نفتی دارخوین قرارداد داشته است.

این شرکت ایتالیایی با وجود تحریم نفتی ایران کماکان به خرید نفت خام ایران در قالب بازپرداخت منابع (قراردادهای بیع متقابل) اقدام می کند.

انی ایتالیا پیش از افزایش تحریم‌های بین‌المللی قصد داشت در فاز سوم طرح توسعه میدان نفتی دارخوین و طرح توسعه فاز 19 پارس جنوبی با ایران مشارکت کند و حتی توافق‌های اولیه برای توسعه همکاری‌های گازی در حوزه تجارت گاز با این شرکت انجام شده بود.

عملکرد قابل قبول استات اویل هیدروی نروژ 

شرکت استات اویل هیدروی نروژ  هم جزو شرکت هایی است که با وجود تحریم‌ها واردات گاز مایع و میعانات گازی از ایران را به دلیل اجرای طرح توسعه فاز 6 تا 8 پارس جنوبی ادامه داده است.

این شرکت نروژی تا پیش از تحریم‌ها علاوه بر توسعه سه فاز میدان مشترک گازی پارس جنوبی و در کشف بلوک نفتی اناران و به ویژه میدان مشترک نفتی آذر و طرح اکتشافی بلوک خرم اباد هم عملکرد قابل قبولی داشته است.

روسیه قابل اعتماد است؟

گازپروم روسیه به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده گاز جهان از مسیر خط لوله هر چند در طرح توسعه فاز 2 و 3 پارس جنوبی همکاری کرد اما با افزایش تحریم‌های بین‌المللی صنعت نفت و گاز ایران را ترک کرد.

در دولت دهم شرکت ملی نفت ایران به دلیل تاخیرهای متعدد، شرکت گازپروم روسیه را به عنوان بزرگترین شرکت گازی جهان از طرح توسعه میدان مشترک نفتی آذر کنار گذاشت. این اقدام پس از اولتیماتوم‌های متعدد و تاخیرهای گازپروم، این شرکت بزرگ تولیدکننده گاز جهان را از طرح توسعه میدان مشترک نفتی آذر کنار گذاشته است.

این شرکت روسی همچنین در قبال تمامی قراردادها و تفاهم نامه هایی که با مجموعه شرکت های وابسته با وزارت نفت ایران امضا شد متعهد نبود. همانگونه که دیگر شرکتهای روسی مانند، لوک اویل و تات نفت روسیه به تعهدات خود در قبال ایران پایبندی نشان نمی دادند.

لوک اویل هم پس از کشف بلوک نفت و گاز اناران در استان ایلام، از طرح توسعه میادین نفتی آذر و چنگوله کناره گیری کرد و شرکت نفتی تات نفت روسیه هم در توسعه میادین سنگین ایران موفقیت قابل توجه‌ای کسب نکرده است.

توتال و سویز فرانسوی در راه ایران

دیگر شرکتی که با وضع تحریم ها از سرمایه گذاری در نفت و گاز کشور خارج شده بود و
یا اتخاذ سیاست تنش زدایی در دولت یازدهم، برای از سرگیری همکاری با ایران اعلام آمادگی کرد، شرکت نفتی توتال بود.

شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال که در سال ۱۹۲۴ تاسیس شده است، جزو شش کمپانی بزرگ نفتی جهان به شمار می رود. این شرکت در تمام حوزه های صنایع نفت و گاز از جمله در زمینه اکتشاف و تولید نفت خام و گاز طبیعی، تولید برق، احداث خطوط لوله، پالایش و بازاریابی نفت خام و گاز طبیعی فعالیت می کند.

توتال سابقه دیرینه در صنعت نفت وگاز کشورمان دارد. در دهه ۱۳۷۰ این شرکت فرانسوی، قراردادهای بیع متقابل ایران را پذیرفت و پروژه توسعه میدان نفتی سیری در فازهای A و E را اجرا کرد.

همچنین شرکت توتال پس از اعمال تحریم داماتو علیه صنعت نفت ایران با مشارکت شرکت های پتروناس مالزی و گازپروم روسیه قرارداد توسعه فازهای ۲ و ۳ پارس جنوبی را امضا کرد.

با توجه به سابقه مشارکت توتال در توسعه فازهای ۲ و ۳ پارس جنوبی و برنامه وزارت نفت برای توسعه فازهای پارس جنوبی به نظر می رسد در آینده نزدیک پای این شرکت فرانسوی دوباره به پارس جنوبی باز شود، هر چند که پرونده فساد توتال برای امضای قراردادهای نفتی با ایران هنوز در کمیسیون مختلف مجلس و دستگاه‌های نظارتی و بازرسی مخدومه نشده است.

در لیست شرکت های فرانسوی مسافر تهران، در کنار توتال نام شرکت GDF سویز فرانسه هم به چشم می خورد شرکتی که بزرگترین توزیع کننده گاز طبیعی در بین کل کشورهای اتحادیه اروپا است.

گزارش منتشر شده بر خروجی سایت GDF سویز فرانسه حاکی از آن است که این شرکت فرانسوی در 16 کشور جهان تاکنون 344 مجوز اکتشاف و توسعه در بخش بالادستی صنایع نفت و گاز دریافت کرده است ضمن انکه این شرکت اروپایی دومین شرکت واردکننده ال.ان.جی و بزرگترین توزیع کننده گاز در بین کشورهای اروپایی است.

گزارش از: سهیلا طایی