توسعه در همه زمینه ها و خصوصا در زمینه فرهنگی و رفتاری، بر مدار بومی گرایی می چرخد که خوشبختانه با نگاهی اجمالی به وضعیت فعلی فرهنگ ایرانی- اسلامی می توان مضامینی بدیع پویش و پایش کرد.
گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا؛ فرهنگ و سبک زندگی قابلیت کپی برداری و انتقال از جامعه ای به جامعه دیگر را ندارند. چون ارزش ها و هنجارها در جوامع بر حسب تجربه زیسته ملل رسوب می کنند و در نهایت در ناخودآگاه فرهنگ عمومی مردم رسوخ می یابند. فرهنگ جامعه ایرانی- اسلامی هم از این قاعده نمی تواند مستثنی باشد که ما ایرانیان در دوره رژیم پهلوی این تجربه را داشته ایم. در واقع وقتی گفتمان حاکمیت رضا شاه به غرب و الگوبرداری از عرف و آموزه های کشورهای اروپایی معطوف شد، اساساً یک «گفتمان مقاومت» در میان توده های مذهبی، مقابل «کشف حجاب»، «لباس متحدالشکل» و سایر مظاهر تحمیلی حاکمیت شکل گرفت که این روند تا دوره محمدرضا پهلوی هم ادامه یافت تا در نهایت همین گفتمان مقاومت که مختصات اصلی آن را آموزه های اسلامی، فرهنگ اصیل ایرانی و آرمانخواهی شیعی تشکیل می داد، انقلابی را سامان داد که شامل محورهای بومی بود.
در توسعه فرهنگی هم به این مساله تاکید شده است که خاصیت توسعه فرهگنی باید بومی گرایی و اتکا به عرف ملی باشد. در واقع توسعه فرهنگی خاصیت ملی دارد و در درون هر کشور و جامعه خاص انجام می شود. به عبارت دیگر توسعه فرهنگی در هر کشور با کشورهای دیگر متفاوت است و جامعه می تواند مبتنی بر سنت های تاریخی خود، توسعه فرهنگی خاص خود را داشته باشد.
متاسفانه در سال های اخیر در کشور ما جریان هایی به وجود آمده اند که سعی در القا نوع خاصی از سبک زندگی هستند که این جریان از طریق رسانه های بیگانه هم شارژ می شوند. این نوع سبک زندگی با شعارها و رویکردهای متفاوت سعی در ایجاد تشکیک در بنیان های فرهنگی ایرانی- اسلامی دارند و نوعی روحیه تساهل و تسامح را در جامعه ترویج می کنند تا از این طریق به ساماندهی توده ها به نفع خود دست بزنند.
اما از آنجایی که غنای فرهنگی ما در ابعاد ایرانی و اسلامی قابل کتمان نیست، بی شک می توان با بازپروری فرهنگ ایرانی- اسلامی در برابر این جریان ها ایستادگی کرد. به عنوان بخشی از تفاوت های ماهوی شیوه زندگی شرقی و بالاخص اسلامی، با سبک زندگی غربی، می توان به مظاهری حتی چون طرز پوشش، تفاوت منافع شخصی و جمعی، مصرف گرایی و ... اشاره کرد.
در واقع این مظاهر برای یک شخص که چون برداری در مختصات اسلام و ایران حرکت می کند، به عنوان ارزش هایی قلمداد می شود که اولا این ارزش ها محصول سال ها کنش و واکنش و در نهایت پالایش فردی و جمعی بوده و در ثانی اگر این ارزش ها به ناگاه به قول «آلکنا زوپانچیچ»، «دچار بحران» شوند، جامعه به یک باره با دو چالش اساسی روبه رو خواهد شد. اول اینکه در چنین جامعه ای شکاف نسلی عمیقی به وجود می آید و شاید دو یا سه نسل متفاوت از هم داشته باشیم که هیچ درکی از خواسته ها و رفتارهای همدیگر نخواهند داشت؛ در ثانی با گسست ارزش ها از نسلی به نسل دیگر، جامعه طبیعتاً به سمت نوعی ایزوله شدن، بی ارزش شدن ارزش ها، افسردگی و پوچی خواهد رفت که تبعات سنگین تری به دنبال خواهد داشت.
بنابراین حتی اگر کسانی خواهان این هستند که شیوه زندگی ما ایرانیان باید تغییر کند، نباید این تغییر را در این راستا تعریف کنند که قطعا فرهنگی وارداتی می تواند، رفتارها را ساماندهی کند و باز تاکید می شود که توسعه در همه زمینه ها و خصوصا در زمینه فرهنگی و رفتاری، بر مدار بومی گرایی می چرخد که خوشبختانه با نگاهی اجمالی به ایستار فعلی فرهنگ ایرانی می توان مضامینی بدیع پویش و پایش کرد که جذابیت های بسیار زیادی هم می تواند برای جامعه داشته باشد.
نکته دیگری که می تواند درباره رفتارها اهمیت داشته باشد، وجود الگوهای رفتاری برای جامعه اسلامی است. در جامعه ای که علاوه بر پشتوانه تاریخی، شخصیت های معنوی آن هم بسیار زیاد هستند، قطعاً نیازی به الگوهای وارداتی نیست. وجود شخصیت های مکرمی چون حضرت محمد (ص)، حضرت علی (ع)، حضرت فاطمه زهرا (س) و 12 امام معصوم، به جامعه اسلامی الگوهایی را معرفی می کند که در صورت رجوع به سیره و سبک زندگی ایشان با نکات بسیار ارزنده ای مواجه می شویم که در تمام شئونات زندگی ما ایرانیان می تواند بسیار کارگشا باشد. طبیعتاً همه ما از ساده زیستی، خضوع و خشوع، شجاعت، درایت، روحیه انقلابی، علم و ایمان و بسیاری از حسنات رفتاری پیامبر و ائمه، مسائل بسیاری سراغ داریم که بی شک توجه به آنها می تواند جامعه ما را به مسیر توسعه رهنمون کند.
مرجان ابراهیمی سعید
