در عصر دانایی با دانا خبر      دانایی؛ توانایی است      دانا خبر گزارشگر هر تحول علمی در ایران و جهان      دانایی کلید موفقیت در هزاره سوم      
کد خبر: ۱۱۷۴۶۸۹
تاریخ انتشار: ۲۱ ارديبهشت ۱۳۹۳ - ۱۳:۵۲
نگاهی تازه به مشکلات کودکان کم توان ذهنی (1)؛
اخراج یک دانش آموز استثنایی از مدرسه، شاید بهترین بهانه باشد تا نگاهی دوباره به وضعیت آموزشی کودکان کم توان ذهنی داشته باشیم. حقیقت این است که خانواده های آن ها مشکلات بسیار زیادی برای آموزش دروس معمولی و مهارت های اجتماعی به بچه ها دارند.

وضعیت در مدارس استثنایی خوب نیست/ کودکان کم توان ذهنی را خانه نشین نکنید

به گزارش خبرنگار گروه آموزش خبرگزاری دانا (دانا خبر)، همه ما کودکان کم توان ذهنی را می شناسیم. بیشتر ما هم درباره هوش خارق العاده آن ها در برخی زمینه های علمی و هنری چیزهایی شنیده ایم.

افرادی که به ظاهر کم توان ذهنی هستند اما، معمولا استعداد نهفته شگفت آوری دارند که گاه مجال بروز پیدا می کند و گاه نه. آموزش به کودکان کم توان ذهنی کار دشواری است. شاید اوج هنر معلمی را باید در میان مربیان مدارس استثنایی جست و جو کرد. امروز رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی گفت که در این بخش از وزارت آموزش و پرورش، چیزی به اسم کمبود نیروی انسانی وجود ندارد. آمار ارایه شده توسط وی امیدوارکننده است. یک مربی به ازای هر چهار دانش آموز. بنابراین، نباید مشکلی برای ارایه خدمات به دانش آموزان کم توان ذهنی وجود داشته باشد.

آموزش ناپذیر کیست؟

از نگاه های هنوز توهین آمیزی که به کودکان استثنایی که بگذریم، باید تاکید کنیم که متاسفانه در بهزیستی و آموزش و پرورش استثنایی هم هنوز تا وضعیت ایده آل فاصله زیادی وجود دارد.

امیرمهدی نعمتی، کودک 12 ساله مبتلا به سندرم دان، یکی از قربانیان ضعف های سیستم آموزش استثنایی کشور ما است. دانش آموزی که دو سال قبل، از مدرسه اخراج شده است به دلیل آن چه تلویحا «آموزش ناپذیری» عنوان شده.

هرچه تلاش کردیم، تعریفی از واژه «آموزش ناپذیری» در نظام آموزشی کشور نیافتیم. مسوولان آموزش و پرورش هم زیر بار وجود این واژه نمی روند. البته، مدیر مدرسه امیرمهدی هم هرگز به صورت رسمی نگفته است که او غیر قابل آموزش است. امیر مهدی و چند کودک دیگر در حالی در دوسال گذشته اخراج شده اند که به زعم پدرش داشته اند مراحل آموزشی را به مرور طی می کرده اند.

نمی خواهم کسی برای پسرم دل بسوزاند

آقای نعمتی، پدر امیرمهدی، قبل از هر صحبتی با خبرگزاری دانا تاکید کرد: حالا دیگر دو سال گذشته است و این حرف ها را نمی گویم تا کسی بیاید و برای بچه من دل بسوزاند. از وقتی تصمیم گرفته ام موضوع را رسانه ای کنم، کامنت هایی از برخی می گیرم که برخورنده است. همسرم کار آموزش امیرعلی را در خانه آغاز کرده و خوشبختانه پیشرفت های خوبی هم داشته است. زمانی که فرزندم مدرسه می رفت مربی اش می گفت در زمینه موسیقی و نقاشی استعداد دارد اما به درس هایی مثل ریاضیات بی توجهی می کند. مربی او گفته بود که مشکلی برای ماندن در مدرسه و ادامه تحصیل ندارد.

بچه های خود را خانه نشین نکنید

برای بررسی موضوع «آموزش در منزل» به سراغ یک کارشناس رفتیم. فریبا انصاری فرجاد، مسوول کمیته آموزش به خانواده انجمن افراد با نیازهای خاص، در این زمینه به خبرنگار خبرگزاری دانا گفت: خواهرانه به تمام والدین دانش آموزان استثنایی توصیه می کنم به هیچ وجه فرزند خود را خانه نشین نکنند. 12 سال برای آموزش یک کودک سن زیادی نیست. باید حوصله به خرج داد. به خصوص که امیر مهدی پسر است و چند صباح دیگر مشکلاتی از جمله افسردگی و مسایل مربوط به بلوغ برای او پیش می آید.

حالا از اخراج امیرمهدی که بگذریم، جویای آموزش های دیگر وی در بهزیستی به عنوان متولی توانبخشی کودکان کم توان ذهنی شدیم. فرجاد، کارشناس کودکان کم توان ذهنی، معتقد است اگر کودکی نتوانست در مدرسه دولتی بماند خانواده او را به مراکز غیرانتفاعی ببرد. در صورت عدم موفقیت در مدرسه غیرانتفاعی، بهتر است، به مراکز حرفه آموزی بهزیستی مراجعه کنند تا فرزندشان حرفه ای را بیاموزد.

نعمتی در این زمینه گفت: 10 سال امیرمهدی را به مراکز توانبخشی می بردم. ولی به این نتیجه رسیدم که این مراکز چیزی به بچه هایی نظیر پسر من یاد نمی دهند. یک بار همسرم بدون هماهنگی وارد کلاس خصوصی امیرمهدی شده بود و دیده بود که مربی او دارد با تلفن همراه صحبت می کند و فرزندم را تنها گذاشته است. او درباره سابقه تحصیلی پسرش توضیح داد: پسرم در طرح سنجش سلامت نوآموزان دارای سندرم دان تشخیص داده شد و بعد از آن او را به مدرسه استثنایی شهید اتقایی فرستادند. همسرم مدام به مدرسه سر می زد و وضعیت آموزشی او طوری نبود که مربیان از آن ناامید شوند. اما بعد از دوسال گفتند که نمی توانند چیزی به او یاد بدهند و اخراج شد.

هیچ چیز به پسرم یاد ندادند

فریبا انصاری فرجاد اما معتقد است مطابق قانون بچه های استثنایی می توانند تا سه سال در هر مقطع بمانند و چه والدین و چه کادر آموزشی نباید برای آموزش کودکان عجله کنند.

آقای نعمتی توضیح داد: به آموزش و پرورش که مراجعه کردیم گفتند می توانید فرزندتان را ببرید مراکز خصوصی و پول خرج کنید که آموزش ببیند. برای این منظور هم مرکزی با عنوان رشد در اقدسیه به ما معرفی شد. به دلیل طولانی بودن مسافت این مرکز توانبخشی، متاسفانه قادر نبودیم فرزندم را آن جا ببریم. از طرف دیگر وضعیت مراکز توانبخشی اصلا خوب نیست. شاید خصوصی ها کمی بهتر باشند ولی روی هم رفته قابل قبول نیستند.

خودشان گفتند بچه را به مرکز توانبخشی نیاورید/ حتی به دستشویی رفتن بچه ها رسیدگی نمی کنند

وی ادامه داد: خود مربی یکی از این مراکز به همسرم توصیه کرده بود بچه را آن جا نیاورد زیرا در مواجهه با سایر شاگردان به مشکلات اخلاقی برخورد می کند. ما در برخی مراکز حتی دیدیم که بچه ها را در یک اتاق گذاشته اند و هیچ توجهی به آن ها ندارند. حتی روی مساله نظافت و دستشویی کردن بچه ها هیچ اقدامی صورت نمی گرفت.

نعمتی توضیح داد: این در حالی است که برای هرجلسه خصوصی توانبخشی که 45 دقیقه زمان می برد 30 هزار تومان پول می دادم. در یکی از مراکز خصوصی آموزشی وابسته به بهزیستی هم هزینه نگهداری معادل 200 تا 250 هزار تومان در ماه می گرفتند که با احتساب سرویس ایاب و ذهاب در ماه 400 هزار تومان هزینه داشت. پسر من 10 سال توانبخشی رفته است و هیچ کاری برای او انجام نشده است. در خیلی از زمینه ها، مثلا همین بازی های کامپیوتری از من و همسرم جلوتر است. گیتار هم می زد اما چون نت نمی دانست آن را ادامه نداد. کانون سندرم دان ایران هم رفتیم اما کاری از پیش نرفت.

مدارس دولتی را اصلا توصیه نمی کنم

فرجاد در زمینه مشکلات رفتاری که در مراکز بهزیستی و مدارس ممکن است برای کودکان استثنایی پیش بیاید توضیح داد: حتی وضعیت مراکز غیرانتفاعی ایده آل نیست ولی روی هم رفته من مراکز دولتی را اصلا به کسی توصیه نمی کنم. بچه های استثنایی از رفتار همسالان خود به شدت تقلید می کنند. بسیار دیده می شود که متاسفانه این بچه ها که از خانواده های آرامی هستند در کنار بچه هایی که دارای اختلالات شدید رفتاری هستند، مشکلات بسیاری پیدا می کنند که دیگر قابل جبران نیست. این طور مشکلات ذهنی تبدیل به مشکلات رفتاری می شود.

برای آموزش هر پایه تا سه سال وقت بگذارید/ عجله نکنید

مسوول کمیته آموزش خانواده آهسته گامان، تاکید کرد: بهتر است والدینی که به هر دلیلی با تحصیل فرزند خود در مدرسه به مشکل برخورده اند، اولا برای آموزش آن ها عجله نکنند. اما اگر در طول چند سال بچه پیشرفتی نکرد، مراکز حرفه آموزی برای آن ها موجود است. بهتر است خانواده ها از کارشناسان آموزش و پرورش بخواهند از فرزندشان تست هوش بگیرند. اگر رتبه آن ها بسیار پاییین بود هم نگران نباشند. مراکز حرفه آموزی برای کودکان زیر 14 سال و نوجوانان بالای 14 سال وجود دارد که به این افراد آموزش می دهد. حتی اگر مشکلی برای پرداخت شهریه داشته باشند یارانه به آن ها تعلق می گیرد.

پدر امیرمهدی اما می گوید، دانش آموزان دیگری هم به دلیل آموزش ناپذیری از مدرسه اخراج شده اند ولی به خاطر مسایل و مشکلات خانوادگی حاضر نشدند صدای خود را به گوش کسی برسانند. و به اصطلاح «دنبال دردسر نیستند» او گفت: در دوسال گذشته به جز امیرمهدی 3 دانش آموز دیگر از مدرسه اخراج شدند. اصلا آموزش ناپذیری نداریم. حتی طوطی هم آموزش پذیر است. اگر قرار بود چیزی یاد نگیرد حالا هم که در خانه با مادرش تمرین می کند چیزی نیاموخته بود.

بچه های کم توان ذهنی در اثر مداومت در آموزش پیشرفت می کنند

فریبا انصاری فرجاد در جمع بندی بحث توضیح داد: بچه های کم توان ذهنی سه دسته هستند. دسته اول که ما آن ها را «پناهگاهی» می نامیم، عقب ماندگی شدید ذهنی دارند و نگهداری از آن ها حتی از عهده خانواده ها هم خارج است. این بچه ها در مراکز بهزیستی نگهداری می شوند.

وی افزود: گروه دوم «تربیت پذیر» هستند. یعنی ممکن است درس یاد نگیرند ولی در مراکز ویژه، خودیاری، رفتار اجتماعی و خودکفایی را می آموزند.

او درباره سومین دسته از دانش آموزان کم توان ذهنی گفت: این دانش آموزان دارای بهره هوشی 50 به بالا هستند و می توانند به مدرسه بروند. البته ممکن است یاد گرفتن درس های هر پایه برای آن ها سه سال طول بکشد اما به هیچ وجه نباید این فرصت را از آن ها بگیرند که در مدرسه حضور داشته باشند. بسیار دیده ایم بچه ای از گروه دوم در اثر حضور و مداومت در آموزش توانسته است بیاید و کنار دانش آموزان گروه سوم درس بخواند.

با وجود تمام این صحبت ها و توصیه های اکید برای حضور اجتماعی کودکان کم توان ذهنی، هنوز چالش های فراوانی در آموزش این افراد در کشور ما وجود دارد. پیگیر دریافت پاسخ های احتمالی مسوولان وزارت آموزش و پرورش هستیم. به خصوص از این بابت که مطابق قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آموزش رایگان حق همه شهروندان ایران است.

گزارش از: الناز اسکندری

ارسال نظر