یک کارشناس روابط بین الملل معتقد است از آنجاکه رفع تحریم ها بسیار زمانبر است، دولت اوباما با گزینه تعلیق به دنبال خروج از بن بست مذاکرات است.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - علی بیگدلی*: این روزها در آستانه پایان یافتن مهلت مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 رایزنی‌ها درباره مهمترین موضوعات مورد اختلاف افزایش یافته است.
ظرفیت غنی‌سازی و لغو تحریم‌ها 2 موضوع مهمی است که بحث و بررسی درباره آنها میان مذاکره کنندگان همچنان ادامه دارد.
در بحث ظرفیت غنی سازی، تعداد سانتریفیوژهای فعال ایران، مساله اصلی مورد اختلاف است که به نظر می‌رسد دیدگاه های دو طرف در حال نزدیک شدن به یکدیگر است اما موضوع لغو تحریم ها هنوز مهمترین مطالبه طرف ایرانی در ازای رفع نگرانی کشورهای جهان است.
در این مطالبه تیم مذاکره کننده ایران خواستار برداشته شدن همه تحریم‌ها در یک فرایند زمانی مشخص و البته کوتاه مدت است.
در این خصوص ذکر چند نکته حائز اهمیت است:
1- آمریکا به عنوان یکی از حلقه‌های اصلی گروه تحریم کننده ایران ابتدا بر این موضوع پافشاری می‌کرد که برداشته شدن تحریم‌ها به مدت زمانی بین 12 تا 17 سال نیاز دارد، اما چنین موضعی از همان ابتدا با مخالفت صریح مقام‌های ایرانی روبه‌رو شد.
2- آمریکا بعد از آنکه با مخالفت ایران در زمینه جدول زمانی لغو تحریم‌ها رو به رو شد بر آن شد تا به رغم اختلاف نظر مقامات کاخ سفید با نمایندگان کنگره، گزینه تعلیق را مطرح کند تا از به بن بست رسیدن مذاکرات، جلوگیری و روند رو به جلو گفت‌و‌گوهای هسته‌ای را تسهیل کند.
این در حالی است که ایران تا به امروز چهار نوع تحریم را پشت‌سر گذاشته است. تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های کنگره آمریکا، تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌هایی که از سوی دولت آمریکا به تصویب رسیده است.
در این فرایند، برداشته شدن 2 تحریم آخر آسان‌تر خواهد بود اما برای تحریم‌هایی که نیاز به تصویب کنگره دارد پروسه و مدت زمان بیشتری لازم است از این رو به نظر می‌آید سران کاخ سفید مساله تعلیق را مطرح کردند تا مذاکرات به بن بست نخورد.
3- تهران با اندیشه لغو تحریم‌ها، مرحله جدید مذاکره را از سر گرفته است، با این حال طبیعی است که در مرحله اجرا باید کلیه تحریم‌ها در مرحله اول تعلیق شود و سپس با طی مراحل مختلف بعد از توافق و انجام تعهدات طرفین، تحریم‌ها لغو گردد. برنامه لغو تحریم هم یک فرایند داخلی در کشورهای تحریم کننده از جمله امریکا دارد. به این معنا که مقامات کاخ سفید باید با تعلیق تحریم‌های یکجانبه زمینه توافق با ایران را فراهم کنند و بعد از آن نمایندگان کنگره خود را متقاعد به لغو دائمی تحریم‌ها کنند.
4- طبق قاعده تعلیق، اجرای تحریم‌ها در مدت زمان مشخصی متوقف می‌شود از همین‌رو برخی ناظران گفته‌اند که در این چارچوب هدف اصلی ایران مبنی بر جلوگیری از فشارها و ضربه‌های اقتصادی ناشی از آن تا حدی تأمین شده و در ازای آن برنامه‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران هم ادامه خواهد داشت.
5- اگرچه دولت اوباما توانایی تعلیق یکباره همه تحریم‌ها بدون تصمیم‌گیری کنگره را دارد اما باید در نظر گرفت که جناح حاکم بر کاخ سفید تحت فشار شدید جریانات و گروه‌های تندروی این کشور قرار دارد. طبیعی است که این جناح بخواهد هر گونه تصمیم‌گیری در مذاکرات هسته‌ای با ایران با موافقت و همراهی قانونگذاران جمهوریخواه امریکایی همراه باشد تا بتواند در بلند مدت برنامه خود درباره لغو تحریم‌ها را اجرا کرده و همچنین اعتبار پایگاه حزبی خود در صحنه سیاسی امریکا را در آستانه انتخابات میاندوره‌ای حفظ کند.
ظرفیت غنی‌سازی و لغو تحریم‌ها 2 موضوع مهمی است که بحث و بررسی درباره آنها میان مذاکره کنندگان همچنان ادامه دارد.
در بحث ظرفیت غنی سازی، تعداد سانتریفیوژهای فعال ایران، مساله اصلی مورد اختلاف است که به نظر می‌رسد دیدگاه های دو طرف در حال نزدیک شدن به یکدیگر است اما موضوع لغو تحریم ها هنوز مهمترین مطالبه طرف ایرانی در ازای رفع نگرانی کشورهای جهان است.
در این مطالبه تیم مذاکره کننده ایران خواستار برداشته شدن همه تحریم‌ها در یک فرایند زمانی مشخص و البته کوتاه مدت است.
در این خصوص ذکر چند نکته حائز اهمیت است:
1- آمریکا به عنوان یکی از حلقه‌های اصلی گروه تحریم کننده ایران ابتدا بر این موضوع پافشاری می‌کرد که برداشته شدن تحریم‌ها به مدت زمانی بین 12 تا 17 سال نیاز دارد، اما چنین موضعی از همان ابتدا با مخالفت صریح مقام‌های ایرانی روبه‌رو شد.
2- آمریکا بعد از آنکه با مخالفت ایران در زمینه جدول زمانی لغو تحریم‌ها رو به رو شد بر آن شد تا به رغم اختلاف نظر مقامات کاخ سفید با نمایندگان کنگره، گزینه تعلیق را مطرح کند تا از به بن بست رسیدن مذاکرات، جلوگیری و روند رو به جلو گفت‌و‌گوهای هسته‌ای را تسهیل کند.
این در حالی است که ایران تا به امروز چهار نوع تحریم را پشت‌سر گذاشته است. تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های کنگره آمریکا، تحریم‌های اتحادیه اروپا و تحریم‌هایی که از سوی دولت آمریکا به تصویب رسیده است.
در این فرایند، برداشته شدن 2 تحریم آخر آسان‌تر خواهد بود اما برای تحریم‌هایی که نیاز به تصویب کنگره دارد پروسه و مدت زمان بیشتری لازم است از این رو به نظر می‌آید سران کاخ سفید مساله تعلیق را مطرح کردند تا مذاکرات به بن بست نخورد.
3- تهران با اندیشه لغو تحریم‌ها، مرحله جدید مذاکره را از سر گرفته است، با این حال طبیعی است که در مرحله اجرا باید کلیه تحریم‌ها در مرحله اول تعلیق شود و سپس با طی مراحل مختلف بعد از توافق و انجام تعهدات طرفین، تحریم‌ها لغو گردد. برنامه لغو تحریم هم یک فرایند داخلی در کشورهای تحریم کننده از جمله امریکا دارد. به این معنا که مقامات کاخ سفید باید با تعلیق تحریم‌های یکجانبه زمینه توافق با ایران را فراهم کنند و بعد از آن نمایندگان کنگره خود را متقاعد به لغو دائمی تحریم‌ها کنند.
4- طبق قاعده تعلیق، اجرای تحریم‌ها در مدت زمان مشخصی متوقف می‌شود از همین‌رو برخی ناظران گفته‌اند که در این چارچوب هدف اصلی ایران مبنی بر جلوگیری از فشارها و ضربه‌های اقتصادی ناشی از آن تا حدی تأمین شده و در ازای آن برنامه‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران هم ادامه خواهد داشت.
5- اگرچه دولت اوباما توانایی تعلیق یکباره همه تحریم‌ها بدون تصمیم‌گیری کنگره را دارد اما باید در نظر گرفت که جناح حاکم بر کاخ سفید تحت فشار شدید جریانات و گروه‌های تندروی این کشور قرار دارد. طبیعی است که این جناح بخواهد هر گونه تصمیم‌گیری در مذاکرات هسته‌ای با ایران با موافقت و همراهی قانونگذاران جمهوریخواه امریکایی همراه باشد تا بتواند در بلند مدت برنامه خود درباره لغو تحریم‌ها را اجرا کرده و همچنین اعتبار پایگاه حزبی خود در صحنه سیاسی امریکا را در آستانه انتخابات میاندوره‌ای حفظ کند.
