متاسفانه یا خوشبختانه نگاهی به جریان نشر اسکناس در دولت های مختلف نشان می دهد که محمود بهمنی بر پایه سیاست های طرح ریزی شده از جانب دولت دهم، رکود چاپ اسکناس را با فاصله به خود اختصاص داده است.
به گزارش خبرگزاری دانا، سایت مهام نوشت: یکی از ابزار های مهم دولت ها برای تامین نقدینگی که در شرایط اضطرار به مدد آن می توان از چاله های مالی گریخت، نشر اسکناس است. انتشار اسکناس های جدید یا همان چاپ پول از جمله فعالیت هایی است که تاثیر عمیقی بر شکل گیری ابر تورم دارد. در این پدیده اقتصادی قیمت ها بسیار سریع افزایش می‌یابند و واحد پول به سرعت ارزش خود را از دست می‌دهد. ترکیب این دو اتفاق با یکدیگر کارشناسان اقتصادی را به یاد وعده های یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری در سال 92 می اندازد؛ بله در کمال تعجب باید گفت که "دولت ضد تورم، خرج نکردن دولت بیشتر از درآمد آن و توقف چاپ پول بی‌پشتوانه" شعار اصلی سید محمد غرضی در انتخابات بود.
البته ناگفته نماند که در مسیر سیاست های پولی دولت های قبل، دولت دهم همواره سیاست های پولی انبساطی که همان تزریق پول به جامعه بوده را به شدت در دستور کار داشته است. این سیاست بیشتر در حالاتی قابل تطبیق و ثمربخش است که اقتصاد در حالت رکود باشد که در این حالت بانک مرکزی جهت برقراری تعادل در اقتصاد و رفع اثرات نا مطلوب آن بر مقدار عرضه پول می‌افزاید تا اینکه از این طریق رکود را مهار کند. ماحصل این تفکرات چنان شد که در سال 91 ارزش پول ملی کشورمان به شدت تقلیل یافت و این افت بی سابقه به نوعی در تاریخ اقتصاد کشورمان در قیاس با دوره های دیگر زمانی رکورددار شد.
چرا چاپ اسکناس؟
در کنار کاهش ارزش پول ملی، عوامل دیگری نیز وجود داشت تا بانک مرکزی به چاپ اسکناس روی آورد؛ افزایش بهای دلار و رشد هزینه های واردات کاغذ اسکناس موجب شده است تا هزینه چاپ پول برای بانک مرکزی افزایش یابد. بر این اساس هزینه چاپ هر برگ اسکناس برای بانک مرکزی به بیش از یک هزار تومان رسیده است به همین دلیل ارزش اسکناس های یک هزار تومانی، 500 تومانی، 100 تومانی و 50 تومانی برای این بانک بیشتر از ارزش آن ها هزینه برداشت. این شایدبه نوعی از جمله طنزهای تلخ آن دوره اقتصاد ایران بود.
در کشورهای دیگر روند چاپ پول حتی به صورت بی پشتوانه در جریان است و دولت ها با قبول اثرات مخرب آن و البته به ناچار دست به این کار می زنند. در برخی دیگر از کشورها مانند ونزوئلا نیز، دولت با در اختیار گرفتن سود حاصل از کمپانی های بزرگ نظیر "پترولئوس دی ونزوئلا"که مستقیم به جیب رییس جمهور و حامیان وی می رود، برای خود ماشین چاپ پول ساخته است.
رویکرد دولت ها در کشورهای مختلف با توجه به نگاه ملی شان متغیر است. اما اگر کنجکاوید تا بدانید در میان سال های 77 تا 93 در 3 راه ضرابخانه چه گذشته است، این گزارش را تا پایان دنبال کنید.
از نوربخش تاسیف؛ رکورد در دستان کیست؟
عملکرد 5رئیس بانک مرکزی در چاپ پول از سال 77 تا 93محسن نوربخش رییس کل بانک مرکزی دولت سازندگی با کوله باری از تجارب دولتی و غیر دولتی در میان سال های 77 تا 81 حدود یک هزار و 717 میلیار تومان اسکناس چاپ کرد تا میزان رشد نقدینگی را در طول این دوره به 28 هزار و 324 میلیارد تومان رسانده باشد. در جدول گردآوری شده زیر به نوعی نوربخش درخشان ترین کارنامه را از حیث کمک گیری از ابزار چاپ پول داشته است. از یاد نبرید که نوسانات ارزی و شرایط خاص اقتصادی در دهه 70 نیازمند مدیریت قدرتمند بانک مرکزی بدون استفاده از سیستم انتشار اسکناس بوده است.
پس از درگذشت تلخ محسن نوربخش بر اثرسکته قلبی، ابراهیم شیبانی به مدت 4 سال در میان سال های 82 تا نیمه اول 86 ریاست بانک مرکزی را در دست گرفت. همانطور که در جدول زیر آمده است او دستور انتشار بیش از 3 هزار میلیارد تومان اسکناس را صادر کرد و رقم نقدینگی را در دوران خود به 103 هزار میلیارد تومان رساند.او پس از کناره گیری از ریاست بانک مرکزی مدتی را در سفارت اتریش گذارند و هم اکنون نیز به تدریس اقتصاد مشغول است.
طهماسب مظاهری که هم اکنون عضو هیئت مدیره کانون کارشناسان رسمی دادگستری تهران است، حدود یکسال ریاست بانک مرکزی کشورمان را بر عهده داشته است. در دوران حضور او در این بانک و از نیمه دوم سال 86 تا نیمه اول 87 با وجود کوتاهی مدت زمان حضور او، رقم چاپ پول به 7 هزار و 447 میلیارد تومان رسید و رشد نقدینگی نیز در طی این زمان به حدود 22 هزار میلیارد تومان رسید. او که هم اکنون در ردیف منتقدان اصلی سیاست های اقتصادی محمود احمدی نزاد است، پس از استعفای ابراهیم شیبانی به روی کار آمد و در مخالفت با رییس دولت دهم در طرح هایی نظیر افزایش نقدینگی و سیاست‌های بانکی از همکاری با دولت کناره گیری کرد. مخالفت با کاهش نرخ بهره بانکی در زمانی که تورم 29 درصدی بر اقتصاد کشور حاکم بود و تزریق نقدینگی به بنگاه های زود بازده از دیگر نقاط اختلاف میان طهماسب مظاهری و محمود احمدی نزاد بود که ادامه همکاری آنان را ناممکن ساخت.
محمود بهمنی که همواره از وی به عنوان رکورددار نشر اسکناس در دوران مختلف نامبرده می شود، رییس کل بعدی بانک مرکزی بود. بهمنی در زمان حضورش در این بانک روزهای پرنوسانی را تجربه کرد. از تزلزل شدید نرخ ارز گرفته تا بالا و پایین های عجیب و غیر قابل باور نرخ سود بانکی. در کارنامه اقتصادی رییس کل محمود احمدی نژاد در طی سال های 87 تا نیمه های 92 نیز 24 هزار میلیارد تومان اسکناس به چاپ رسید که این میزان تاثیری 325 هزار میلیاردی در رشد نقدینگی در طی این دوره داشته است. رقم به ثبت رسیده چاپ پول در دوران بهمنی نشانگر رکوردی است که به نظر می رسد تا سالیان سال با فاصله در صدر لیست قرار داشته باشد.
دولت روحانی، سیف و چاپ اسکناس
ولی الله سیف رییس کل کنونی بانک مرکزی ، در روزهای آغازین حضور وی در بانک مرکزی تنها کار ممکن، تحلیل و بررسی شرایط بود. شرایطی که گفته می شد در دولت پیشین دستخوش نوسانات عجیب و غریبی شده و کار دولت را در زمینه سیاست های پولی و مالی سخت کرده است. در زمینه چاپ پول نیز سیف و همکارانش انتقادات فراوانی را به دولت پیشین نسبت دادند که بنابر اطلاعات موجود در جدول زیر به نظر می رسد این گفته ها خیلی هم به ناحق نبوده است. اما نگاهی به کارنامه خود سیف نیز نشان می دهد، از اواسط سال 92 تا پایان سال 93، بیش از 6 هزار و 300 میلیارد تومان پول چاپ شده است که این رقم حدود 162 هزار میلیارد تومان به میزان رشد نقدینگی در طی دوره مذکور کمک کرده است. ناگفته نماند یکی از مهمترین موضوعات مورد تذکر جناح منتتقد دولت، رشد فزاینده نقدینگی در عمر کوتاه گذشته از دولت یازدهم بوده است که با توجه به مرامنامه و اظهارات مردان اقتصادی دولت یازدهم، قدری مبهم و البته متنقاض به نظر می رسد. جدا از این اما سیاست های اقتصادی دولت یازدهم نشان می دهد، رژیم پولی دولت برای دوری از انتشار پول بی پشتوانه که همان پول پر قدرت و مخرب است، در دستور کار قرار دارد.
