کردهای ساکن این سرزمین
یکی از قومهای اصیل ایران را تشکیل دادهاند و مردمی هستند سختکوش و مهماننواز
با پیشینهای غنی و فرهنگی اصیل که به طور پراکنده در سه کشور ایران، عراق و ترکیه
سکنا گزیدهاند و قرنهاست با اتحاد و همدلی خود توانستهاند از فرهنگ و آداب و
رسوم و زبان و سرزمین خود دفاع کرده، آثار آن را به نسلهای آینده خود منتقل
نمایند.
شمال رشتهکوه زاگرس به
کردستان میرسد و از سمت غرب این خطه به طرف آذربایجان غربی ادامه مییابد. چهل چشمه که با ارتفاع ۳173
متر از سطح آبهای آزاد به عنوان مرتفع ترین کوه استان کردستان شناخته می شود ، در
جنوبغربی شهرستان دیواندره و در 53 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان سقز و در جنوب
غربی چهل چشمه شهرستان مریوان قرار گرفته است. از روستاهای اطراف چهل
چشمه می توان به اسحاق آباد، بست، کا نعمت، سوله، نرگسله و درهوان اشاره نمود.
اين كوه داراي آبشارها و چشمه هاي بسيار زيبايي است و وجه تسميه آن نيز حكايت از وجود چهل چشمه آب در این منطقه دارد . مجموعه ي كوههاي چهل چشمه شامل حدود بيست
قله مي باشد از جمله شاه نشين در چهل
چشمه، دالاش، دوبرار، كوه سلطان، كوه باينچوب، كوه افراسياب، كوه كاني ميران، كوه
هزار ميرگ، باشورتي وكوه كل كوژ با ارتفاعات گوناگون. خود قلهي چهل چشمه يا شاه
نشين داراي يالهاي متعددي مي باشد، ازجمله: كل با، يا يال مله كه وه، يال كاني
زليخا يا قولي زليخا، يال گاوه لال، يال برده قبله، يال شاه نشين، يال كال كالي،
يال دلو، يال ئه ستيره ره ش(حوض سياه)
اين كوه در
منطقه خورخوره از شهرستان ديواندره قرار دارد و منطقه اي سردسير و برف گير است .
در اين كوه مي توان در تمامي سال برف را مشاهده كرد .به برکت زمستانهای طولانی
کردستان ، وارتفاعات بلند چهل چشمه بزرگترین ذخیره گاه آب است و یکی از سرچشمههای
ثابت سه رودخانه مهم ایران یعنی، رودخانههای قزل اوزن، سیروان، زرینه رود یا (
خور خوره ) است .همچنین معروفترین و پر آبترین چشمه آن "کانی چاو ره
ش" نام دارد که در ضلع جنوب شرقی آن قرار دارد. از رودخانههای مهم این منطقه
میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1.
حوزهٔ دریای خزر: قزل اوزن یا سفید رود که به دریای خزر میریزد.
2.
حوزهٔ خلیج فارس: قشلاق؛ این رود که تامین کنندهٔ اصلی آب سد
وحدت سنندج میباشد در ۲۰ کیلومتری جنوب سنندج با پیوستن به گاوه رود؛ سیروان را
به وجود میآورند که آب این رود در نهایت به اروند رود و خلیج فارس میریزد.
3.
رودخانه خورخوره که به سد بوکان میریزد میتوان اشاره کرد.
4.
زرینه رود که به دریاچه ارومیه میریزد.
از ییلاق های چهل چشمه ی می توان از ييلاق قولنگ احمد خدر در منطقه ي شمال
شرق ديواندره، ييلاق ميكائيل كویره، هوار يا ييلاق كاني چاورهش، ييلاق جمين،
ييلاق كاني زليخا و در آخر ییلاق مصطفي خان نام برد.
همچنین این مجموعه عظیم کوهستانی صدها گونه ي گياهي دارويي بي نظير را در
خود جاي داده است از جمله: سولان ياگل پامچال، كاشمه، لووشه، پسل يا كول، سموور،
ريواس، مني، سووره بنه، گوني، كنيوال، پيچك، برزا، سنوبر، قيتران، بنفشه، سالمه
و... و اینگونه یکی از کم نظرترين مجموعه ي گل وگياه را در ايران به وجود آورده
است. از جانداران این منطقه می توان به خرس، گرگ، روباه، خرگوش، کبک کوهی، مارهای
فراوان و گراز اشاره نمود.
از مسیرهای معمول
برای فتح این کوه می توان به سه مسیر اسحاق آباد، بست و درهوان اشاره نمود. بهترین
مسیر صعود این قله از روستای «بِست» میباشد. در ۲۰ کیلومتری جاده دیواندره به
سقز، تابلویی با عنوان شریفآباد قرار گرفته است که بعد از عبور از چندین پارچه روستا و طی ۵۰ کیلومتر به
روستای بست میرسد. بست روستایی است پرجنبوجوش و بانشاط که در جادهای بنبست
واقع است. شغل اصلی اهالی آنجا دامداری وکشاورزی میباشد.برعکس بسیاری از
روستاهای کشور، بیشتر مردم آنجا را جوانان و کودکان تشکیل دادهاند که با مهمانهای
دائمی روستای خود یعنی کوهنوردان بسیار خوشرو و شادان برخورد میکنند.
لازم به ذکر است که
در نزدیکی روستای بست یک پناهگاه جهت استفاده کوهنوردان احداث گردیده است. در این
مجموعه به دلیل مسیرهای پر شیب و دره های بهمن گیر آن در زمستان بسیار خطرناک می
باشد و جهت صعود به آن باید حتما از راهنماها و کوهنوردان آشنا به مسیر منطقه
استفاده نمود .