چطور مي توانم روي افكار خودم تسط بيشتر داشته باشم؟ تغيير را در خودم مي خواهم داشته باشم ولي نمي دانم چگونه؟

پاسخ: غالبا افكار مشوش و آلوده از بازى هاى شيطان و وسوسه هاى نفس است كه هدف از آن سرگرم كردن انسان و باز داشتن او از توجه به عبادت خدا و انجام اعمال نيك است و انسان بايد در برابر اين نوع افكار و هجوم آن بى اعتنا باشد و با پركردن فضاى قلب و سينه خود از ياد خداوند و ذكر او و تفكر در شگفتى هاى خلقت جايى خالى براى شيطنت شيطان در قلب خود باقى نگذارد. 
كنترل افكار (خواطر) راه هاي متعددي دارد ولي نبايد پنداشت كه با اولين گام همه چيز درست مي شود. بلكه كسي كه مي خواهد زمام افكار خويش را به كف گيرد بايد با تمام توان به خودسازي بپردازد و با جديت اين راه را دنبال نموده تا تدريجا به هدف نزديك گردد:
1- راه دل و عشق : ذهن و فكر انسان همواره متوجه چيزي است كه به آن عشق مي ورزد چنان كه عاشق آني از فكر معشوق خود بيرون نمي رود. اين كه مثلا ما هميشه در نمازهاي خود به ياد ديگر مسائل مي افتيم به جهت تعلق نفس به آنها و عدم آشنايي با محبوب حقيقي است .
ليكن عاشق دلباخته ذات حق در همه حال به ياد خداست چنان كه گويي هميشه درنماز است . پس بايد دل را از تعلق به كثرات و امور مادي و دنيوي پالاييد و منزلگه عشق ربوبي ساخت تا انديشه نيز بدان سوي توجه يابد. 
2- ضبط قوه خيال : پرنده لجام گسيخته خيال چون چكاوكي است كه هر دم بر سرشاخساري نشسته و به زودي به شاخه ديگر پرواز مي كند. از اين رو افكار انساني كه نفس خود تربيت نكرده و خود را با معارف الهي مأنوس نساخته، قرار و آرامي ندارد.
آن گاه اگر آدمي با دقت در كنترل آن بكوشد; يعني , همواره از آن مراقبت نموده و هرگاه به اين سوي و آن سوي گريخت بلافاصله آن را به امور شريفه متوجه گرداند, كم كم رام و مطيع مي گردد.
3- انس دادن ذهن : با داشتن برنامه منظم و پيوسته , مي توان ذهن را به سمت خاصي جهت داد; مثلا داشتن برنامه هاي منظم همه روزه دعا و قرآن , مطالعه كتاب هايي پيرامون : اخلاق , معاد, خداشناسي , عواقب گناه و حداقل روزي يك ساعت شركت منظم و پيوسته در مجالس ديني . 
4- كنترل حواس: گرچه ذهن انسان اين توانايي را دارد كه حتي بدون استفاده از حواس ظاهري افكاري را توليد كند ولي عمده آن چيزهايي كه انسان در مورد آن فكر مي كند اعم از چيزهاي خوب يا بد. داده هاي حواس ظاهري او است لذا بايد مجاري ورودي ذهن را كه همان حواس ظاهري است كنترل كرد؛ يعني چشم، گوش، زبان و لامسه و...
قرآن در اين زمينه مي فرمايد: «ولا تقف ما ليس لك به علم ان السمع والبصر والفؤاد كل اولئك كان عنه مسؤولا؛ و هرگز آنچه را علم و اطمينان به آن نداري دنبال مكن كه (در پيشگاه حكم خدا) چشم و گوش و دل ها همه مسؤولند» (اسراء، آيه 36).
بنابراين يكي از مهمترين راه هاي كنترل فكر، كنترل حواس ظاهري است. قرآن براي اينكه از بيماري دل و ذهن او پيشگيري كند مي فرمايد: «به مردان مؤمن بگو چشم خود را فرو بندند و همين توصيه را به زنان مؤمن نيز مي كند» (نور، آيه 30 و 31).
J}قبل از بيان راهكارهاى عملى جهت كنترل افكار مزاحم توجه تان را به چند نكته جلب مى كنيم:
اولاً، كنترل چنين افكار مزاحم نيازمند تلاش مستمر و مداوم شماست و نبايد پنداشت كه با بيان يكى دو نكته همه چيز درست مى شود ثانيا خطور اينگونه افكار مزاحم در ذهنتان كه بدون اختيار به شما هجوم مى آورند، گناه محسوب نمى شود. بنابراين نگران آن نباشيد. اماجهت مقابله با چنين افكار مزاحم مى توانيد از دستورالعملهاى زير بهره گيريد و اميدواريم به تدريج از شر آن رهايى يابيد:
1ـ از آنجا كه معمولاً اين افكار به هنگام بيكارى به سراغ فرد مى آيد، سعى كنيد با يك برنامه ريزى دقيق و حساب شده تمام اوقات شبانه روزى خود را پر كنيد و هيچ گاه بيكار نباشيد. به مطالعه، نظافت اتاق، كمك به دوستان، ورزش و... مشغول باشيد. و هر گاه بيكار شديدخود را به كارى مشغول سازيد.
2ـ مطمئن باشيد و بدانيد كه وقتى به چيزى فكر مى كنيد به اين معنا نيست كه آن كار را انجام خواهيد داد مثلاً اگر در ذهن و قلبتان به فردى فحش مى دهيد، به اين معنا نيست كه آن جمله و كلام زشت و فحش را به زبان جارى خواهيد كرد.
يعنى فكر كردن درباره موضوعىالزاما به فعل و انجام آن منتهى نمى شود. اين مطلب را خودتان مى توانيد در طول روز چندين بار مشاهده و لمس كنيد و به آن باور كنيد.
3ـ در صورتى كه به چنين افكارى اهميت ندهيد مطمئن باشيد اگر تحمل كنيد پس از چندى نهايتا آن را رها خواهيد كرد.
4ـ هرگاه فكر مزاحم به سراغ شما آمد خود را مشغول كار ديگرى كنيد و با ايجاد حواس پرتى از آن افكار مزاحم دورى كنيد.
5ـ هرگاه اين فكر به سراغتان آمد و متوجه شديد، وسط افكار به خود بگوييد: «بس است ديگر» و بدين وسيله رشته افكار مزاحم را قطع كرده و به سراغ مطلبى ديگر خواهيد رفت.
ضمنا براى تسريع بخشيدن و جديت بيشتر داشتن جهت مقابله با اينگونه افكار اگر با مشاور مورد اعتمادتان حضورا و طى جلسات مكرر به گفتگو بنشينيد مناسب تر و بهتر خواهد بود. در غير اين صورت با اجراى راهكارهاى ارائه شده و گزارش آن به ما، موضوع و حلمشكل را پى گيرى نمائيد.{J
افكار گناه آلود گرچه فضاي نفساني شما را آلوده مي كند ولي از آنجايي كه شما قصد عملي كردن آنها را نداريد بنابراين گناه محسوب نمي شود و همين كه در صدد زدودن اين افكار هستيد معلوم مي شود مورد عنايت ائمه(ع) هستيد و آنها شما را به حال خود رها نكرده اند و الا شما به فكر اصلاح خود بر نمي آمديد از اين رو نگران نباشيد انشاء الله هم در اين دنيا و هم در جهان آخرت مورد لطف ائمه(ع) خواهيد بود. اگر دو كتابي كه معرفي شد از نظر متن و محتوا مشكل بود مي توانيد كتابهاي خداشناسي، معاد و امامت آقاي قرائتي را مطالعه كنيد و معرفت و شناخت خود را نسبت به خداوند، پيامبر و ائمه(ع) تقويت كنيد.
علاوه بر اين سعي كنيد با يك برنامه ريزي منظم هر روز چند صفحه اي از قرآن را همراه با ترجمه آن بادقت مطالعه كنيد و نمازهاي خود را سر وقت و به صورت اختصار بخوانيد. از بيكاري و تنهايي نيز اجتناب كنيد. اميدواريم خداوند شما را در مسير هدايت ثابت قدم بدارد و روز به روز بر ايمان و خلوص شما بيفزايد. انشاء الله.
براي آگاهي بيشتر ر.ك :
- آداب الصلوه يا پرواز در ملكوت امام خميني.
- مراحل اخلاق در قرآن , آيت الله جوادي آملي.