ورودی آب به سدهای کشور 34 درصد کاهش یافته است/ وضعیت بحرانی بارندگی در 5 استان

به گزارش خبرگزاری دانا، محمد حاج‌رسولی‌ها در نشست خبری صبح امروز (20 تیر) اظهار کرد: بنابر آمار درازمدت وزارت نیرو می بایست در 9 ماهه ابتدای سال شاهد 95 درصد بارش در کشور باشیم که در حال حاضر متوسط بارندگی امسال 167 میلی‌متر گزارش شده و اگر شرایط امسال را شبیه توزیع متوسط درازمدت بدانیم، 8 تا 9 میلی‌متر دیگر نیز بارندگی خواهیم داشت و میزان بارندگی ما به 175 تا 180 میلی‌متر می‌رسد. 

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران افزود: رتبه بارندگی امسال در آمار 50 سال اخیر، چهل و هفتم قرار است و نسبت به سال آبی گذشته 26 درصد و نسبت به درازمدت 30 درصد کاهش بارندگی داریم. 

وی با بیان اینکه از 31 استان کشور هشت استان شرایطشان نسبت به نرمال بهتر است گفت: 23 استان میزان بارندگی‌شان نسبت به نرمال کمتر بوده است. استان‌های تهران، ایلام، گلستان و لرستان کاهش 10 درصدی بارندگی نسبت به دراز مدت دارند، کاهش بارندگی در 19 استان هم بسیار زیاد است و پنج استان در وضعیت بحرانی قرار دارند به طوری که میزان بارش در آنها از 50 درصد هم بیشتر است. به طوری که استان سیستان و بلوچستان 73.5 درصد، هرمزگان 70 درصد، کرمان 58 درصد، فارس 56 درصد، بوشهر 54 درصد کاهش بارندگی دارند.

وی افزود: چهار استان کاهش 30 تا 50 درصدی دارند که بعضا با مدیریت رودخانه‌ها و دشت‌ها می‌توانیم آنها را کنترل کنیم که از جمله آنها استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی و کهکیلویه و بویراحمد هستند. در بقیه استان‌ها براساس طبقه‌بندی با کارهای ساماندهی و اقدامات کوتاه مدت می توانیم بحران را پشت سر بگذاریم.

حاج‌رسولی‌ها با بیان اینکه میزان بارش برف نیز نسبت به متوسط درازمدت کاهش زیادی را نشان می‌دهد یادآور شد: 70 درصد از بارندگی‌ها از حالت جامد به مایع تغییر کرده است به طوری که مثلا اگر آورد یک رودخانه یک مترمکعب در ثانیه بود اکنون به 200 تا 300 لیتر در ثانیه رسیده است که عمده این اتفاق ناشی از تغییر بارش‌ها از برف به باران است.

این مقام مسوول با بیان اینکه تا این تاریخ ورودی به سدها نسبت به سال گذشته 34 درصد کاهش یافته است، اظهار کرد: سال گذشته 35 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب ورودی سدها بوده که اکنون حجم ذخایر سدها به 25 میلیارد و 820 میلیون متر مکعب رسیده است که 16 درصد کاهش را نشان می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری باید برای تامین آب شرب برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گیرد.

وی در ادامه درباره حجم آب سدهای تهران گفت: خوشبختانه با توجه به مدیریت مناسب مخازن، سدهای استان تهران وضعیت خوبی دارند هرچند شرایط نسبت به سال گذشته بهتر نیست اما دغدغه جدی نداریم.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران تصریح کرد: شرایط سدهای کشور در برخی نقاط بسیار ویژه است مثلا حجم آب قابل بهره‌برداری سد درودزن در استان فارس که تامین آب شیراز و مرودشت را به عهده دارد و سدی استراتژیک محسوب می‌شود به 300 میلیون متر مکعب رسیده و درواقع موجودی آب 341 میلیون متر مکعب است یعنی ما فقط 41 میلیون مترمکعب منابع داریم و ورودی به سد 53 درصد کاهش داشته است. سد کوثر در استان کهکیلویه و بویراحمد که آب استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر و گناوه را تامین می‌کند اکنون 244 میلیون مترمکعب آب دارد و ورودی سد نسبت به سال گذشته 42 درصد کاهش یافته است. سد دوستی در خراسان در حال حاضر 225 میلیون مترمکعب آب دارد که 84 درصد کاهش ورودی را نشان می‌دهد. سد زاینده‌رود که تامین آب‌های استان یزد و اصفهان را به عهده دارد اکنون 320 میلیون مترمکعب آب دارد که 56 درصد کاهش ورودی داشته است. سد استقلال در هرمزگان که تامین‌کننده آب استان بندرعباس است 20 میلیون مترمکعب موجودی دارد که هیچ ورودی نداشته است. سد شمیل و نیاوه نیز در استان هرمزگان که 100 میلیون مترمکعب حجم داشته هیچ ورودی نداشته است. در استان سیستان و بلوچستان که چاه نیمه‌ها تامین آب شرب و کشاورزی را می‌کردند تنها سه میلیون متر مکعب ورودی داشتند که نسبت به سال گذشته بسیار ناچیز بوده و شرایط بحرانی را نشان می‌دهد.

حاج‌رسولی‌ها در ادامه این نشست به موضوع تشکیل کارگروه ملی سازگاری با منابع آب اشاره و اظهار داشت: در اسفندماه سال گذشته یکی از مباحث جدی در سطح دولت مدیریت بخش آب بود که نیاز به همفکری و وحدت در زمینه تامین و مصرف آب و مشارکت با مردم داشت و در مصوبه‌ای که دولت اتخاذ کرد کارگروهی تشکیل شد که در سطح استانی نیز این کارگروه در زمینه ساماندهی منابع آبی فعالیت‌هایی را به عهده گرفت.

وی افزود: یکی از نکات مهم که باید روی این موضوع کار می‌شد چگونگی توزیع آب با توجه به کمبودها بوده است ، وزارت جهاد کشاورزی، صنایع، محیط زیست و نیرو، آب و فاضلاب کشور در آن عضویت دارند تا بتوانند کمبودها را مدیریت کرده و در زمینه انطباق الگوی کشت در هر منطقه با توجه به شرایط و سهم آب کشاورزی فعالیت داشته باشند.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب کشور خاطرنشان کرد: تحویل حجمی آب را در کارگروه ساماندهی می‌کنیم و این موضوع را با توجه به فرآیندهایی که طی سال‌ها تجربه کرده‌ایم انجام می‌دهیم. یعنی مصارف غیرضروری در آب شرب، اقتصاد آب و تعرفه‌ها و الگوی مصرف از جمله چالشهایی است که در این کارگروه راجع به آنها تصمیم‌گیری و اطلاع‌رسانی می شود. در این رابطه 13 استان در سطح کمیته تخصصی و دو استان اصفهان و خوزستان در سطح کمیته ملی مطرح شدند.

حاج‌رسولی ها درباره احداث سد گتوند و انتقاداتی که به این سد در زمینه شوری آب شهرهای پایین دست می‌شود، تصریح کرد: این موضوع در ابتدای دولت یازدهم به عنوان سوال کلیدی مطرح شد و کارگروهی با مسئولیت سازمان برنامه و بودجه تشکیل شد که برای رعایت بی‌طرفی، دانشگاه تهران را به عنوان مسوول بررسی موضوع تعیین کرد. تیم کارشناسی از نخبگان کشور طی جلسات مختلف همفکری کردند و پروژه طی یک سال در شورای عالی آب مطرح شد و اثرگذاری سد گتوند در شوری آب تشریح شد. نتیجه این شد که تغییر کیفیت آب و ارتباط آن با گتوند اشتباه است. هرچند سازند داخل دریاچه مشکلاتی دارد و تخلیه و خروجی از سد باید طراحی و مدیریت شود اما در سال جاری آورد کارون 40 درصد نسبت به سال گذشته کمتر شده با این حال کیفیت گتوند و EC آن در شرایط ایده‌آل است به طوری که 600 میکروموس EC این سد است که با EC پایین‌دست که 10 هزار میکروموس است قابل مقایسه نیست. 

وی ادامه داد: شوری آب مربوط به پساب و تخلیه فاضلاب صنایع بوده و این موضوع در کمیته فنی نیز مطرح شده است.

حاج‌رسولی‌ها یادآور شد: شوری آب در حال حاضر به دلیل کاهش خروجی است که مجبور شده‌ایم 35 درصد خروجی را کمتر کنیم که عامل اصلی کیفیت آب کارون است. بنابراین باید گفت که اثربخشی گتوند در شوری کارون در درازمدت 25 درصد است و در سال جاری با توجه به اینکه خروجی از نیروگاه انجام می‌شود آب با کیفیت مناسبی است.

وی درباره احداث نادرست سدها نیز بیان کرد: شاید خطاهایی در مورد جانمایی برخی سدها داشته باشیم اما در حال حاضر پایداری آب در اکثر نقاط کشور به برکت احداث سدهاست. ما اکنون 172 سد بزرگ ملی در مدار بهره‌برداری داریم که پنج درصد آنها جانمایی نادرست داشته و بر عدم ضرورت آنها صحه می‌گذارم اما احداث 95 درصد سدها ضرورت داشته است چراکه 50 تا60 درصد تامین آب شرب را به عهده دارد.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب کشور در باره میزان تبخیر آب از سدهای کشور بیان کرد: یک میلیارد و 800 میلیون متر مکعب آب به طور متوسط از 113 سد کشور که 90 درصد منابع آب سطحی کشور را تشکیل می‌دهند تبخیر می‌شود. تبخیر در برخی از سدها بالاست به دلیل قرار گرفتن در مناطق گرمسیری است. ما برای یک ششم تبخیرها پنل های خورشیدی در نظر گرفتیم که از ظرفیت سد استفاده شود تا تبخیر کاهش یابد و ضمن اینکه دنبال این هستیم که تاسیساتی را راه اندازی کنیم.

وی درباره همگامی قوای سه گانه در موضوع مدیریت آب بیان کرد: در حال حاضر قوه قضائیه کاملا همراه با وزارت نیرو کارگروه  و ستاد صیانت از آب تشکیل داده است. قوه مقننه نیز در کمیسیون‌های مختلف هماهنگی های لازم صورت گرفته و چنانچه نیاز به اصلاح قوانین نیز باشد باید روی آن کار شود.

حاج‌رسولی‌ها درباره تامین اعتبار برای شهرهایی که دچار کم‌آبی شدید هستند و وضعیت اضطراری دارند گفت: دولت هزار میلیارد تومان برای تامین آب شرب این شهرها در نظر گرفته که باید اقدامات اضطراری صورت گیرد که در کنار آن نیز تعاملاتی باید با کشاورزان صورت گیرد. البته اقدامات میان‌مدت نیز نیاز به اعتبار دارد که به دلیل مسائل مالی و موضوعاتی که کشور فعلا با آن درگیر است باید از سایر روش‌های منابع مالی استفاده کنیم.

وی  گفت: در حال حاضر برای 700 حلقه در سطح کشور به صورت اضطراری مجوز و پروانه حفر صادر شده.

مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب کشور درباره احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی نیز گفت: در این رابطه انسداد 103 هزار حلقه چاه‌های عمیق را برنامه‌ریزی کردیم که در قالب برنامه پنج ساله می‌بایست انجام شود که در عملکرد سه ساله ما حدود 38 درصد کار انجام شده در سال گذشته 15 هزار حلقه چاه در برنامه داشتیم که باید مسدود می‌شدند که از این تعداد 14 هزار و 200 حلقه چاه مسدود شد. در سال 97 نیز باید 15 هزار حلقه چاه مسدود می‌شد که متاسفانه به دلیل کاهش شدید بارندگی و شرایط بغرنج منابع آب و افت وضعیت معیشتی کشاورزان فقط 1400 تا 1500 حلقه چاه (10 درصد) انسداد چاه داشتیم.

حاج‌رسولی‌ها ادامه داد: بعضی از چاه‌ها تبدیل به باغ شده‌ بودند که اگر فشار می‌آوردیم مجبور می‌شدیم که با تانکر آبرسانی کنیم که وضعیت ما را بدتر می‌کرد. در هر صورت ما چاه‌هایی را که قبل از سال 85 حفر شده بودند از اولویت خارج کردیم و چاه‌های بعد از سال 85 در اولویت انسداد قرار گرفت زیرا برای چاه‌های قبل از سال 85 با توجه به اینکه باغات زیادی احداث شده بود کار آسانی نبود بنابراین باید در قالب بازار آب این چاه‌ها را ساماندهی کنیم. اما در مورد صنعت محدودیت نداریم و چاه‌هایی که مربوط به قبل از سال 85 نیز باشند اقدام به انسداد آنها می‌کنیم.