مسلماً خود روستاییان می‌دانند که مهاجرت به شهر سبب از بین رفتن فرهنگ و نمادهای اصیل زندگی آنان می‌شود اما مهمترین علت مهاجرت آنان به شهرها، اشتغال و بهبود وضعیت معیشتی است درحالی‌که فرصت‌های متنوعی برای ماندگاری، ایجاد اشتغال و حتی معرفی جاذبه‌های گوناگون روستاها وجود دارد؛ البته لازمه حفظ بسترهای اصلی زندگی روستایی ایده پردازی، راهنمایی و حمایت است.
طی چند سال اخیر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به‌منظور ماندگاری روستاییان و رفع مشکل آسیب‌های اجتماعی کشور، مهاجرت‌ها و حاشیه‌نشینی طرح بوم گردی را مطرح کرده است، ایده‌ای که علاوه بر حفظ فرهنگ و تمدن هر منطقه، سبب معرفی آداب‌ورسوم اقوام مختلف و جذب گردشگران شده و مهمترین ویژگی آن اشتغال‌زایی و رسیدگی به بافت روستاهاست به‌ویژه روستاهایی که قابلیت گردشگری را دارا هستند.
گفتنی است خراسان شمالی به‌عنوان استانی نوپا با داشتن بیش از ۸۰۰ روستا که بیشتر آن‌ها ظرفیت گردشگری و بوم گردی را دارا هستند همچنان به سبب آماده نبودن زیرساخت‌ها و نداشتن برنامه اساسی شاهد مهاجرت روستائیان به شهرها، عدم رونق صنعت گردشگری و حتی عبور ۲۰ میلیون مسافر از استان است.
متأسفانه باوجود ظرفیت‌هایی که در بخش گردشگری و بوم گردی مشاهده می‌شود اما آن‌طور که باید نتوانسته‌ایم خراسان شمالی را به مسافران معرفی کنیم و این استان تنها محل عبور ۲۰ میلیون مسافر برای زیارت امام رضا(ع) و همچنین مسافران شمال کشور شده است.
پیداست که اگر از کوچک‌ترین موقعیت‌ها به بهترین شکل ممکن استفاده شود، قطعاً توسعه‌یافتگی را در پی خواهد داشت، ازاین‌رو استفاده از حتی یک درصد ظرفیت گردشگری روستایی خراسان شمالی می‌تواند بسیاری از گره‌های توسعه‌ای و اقتصادی در این بخش را برطرف کند چراکه بوم گردی یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار در جوامع روستایی است.
به‌رغم اینکه اقامتگاه‌های بوم گردی بستر جذب گردشگر در استان‌ها به‌منظور ماندگاری روستاییان و رفع مشکلات اجتماعی و اقتصادی را فراهم می‌کند، اما افزایش بی‌رویه این اقامتگاه‌ها سبب گلایه‌مندی سرمایه‌گذاران این حوزه شده است.
افزایش چشم‌گیر اقامتگاه‌های بوم گردی نسبت به هتل و خانه مسافر
یک کارشناس گردشگری می‌گوید: طی یک سال اخیر اقامتگاه‌های بوم گردی نسبت به هتل‌ها و خانه‌های مسافر در خراسان شمالی افزایش زیادی داشته است.
ضرورت دارد اقامتگاه های بوم گردی در محیط های طبیعی همچون روستاها که با معماری بومی و جاذبه های طبیعی سازگاری دارد، احداث شود
امیر اکبری در تعریف «بوم گردی»، اظهار می‌کند: طبق آخرین تعریف ارائه‌شده توسط جامعه بین‌المللی اکوتوریسم در سال ۲۰۱۵ بوم گردی یا اکوتوریسم سفری مسئولانه به جاذبه‌های طبیعی است که در آن گردشگر در کنار استفاده از مواهب طبیعی و لذت بردن از سفر با ویژگی‌های فرهنگی گذشته و فعلی منطقه آشنا می‌شود و افزون بر رعایت اصول حفظ زیست‌بوم، با حضور و خرید از جوامع محلی، باعث ایجاد فعالیت‌های سودآور اجتماعی و اقتصادی مردم آن منطقه می‌شود.
وی می‌افزاید: ضرورت دارد اقامتگاه‌های بوم گردی در محیط‌های طبیعی همچون روستاها که با معماری بومی و جاذبه‌های طبیعی سازگاری دارد، احداث شود.
این کارشناس گردشگری بیان می‌کند: متأسفانه امروز در اقامتگاه‌های بوم گردی مسئله آموزش مطرح نیست درحالی‌که باید بومیان منطقه با انجام کار و زندگی روزمره در منطقه، حال و هوای گذشته را برای گردشگران به نمایش بگذارند اما چنین موضوعی مشاهده نمی‌شود و تنها نمایی از گذشته شبیه‌سازی شده است.
وی تصریح می‌کند: همچنین در برخی از اقامتگاه‌های بوم گردی اتاق‌هایی در نظر گرفته‌شده که فرصت را برای ماندگاری گردشگر بیشتر می‌کند، درحالی‌که لزومی برای خانه مسافر وجود ندارد.
بوم گردی فرصتی برای تغییر نگرش مردم نسبت به روستاها
مدیر یکی از اقامتگاه‌های بوم گردی در خراسان شمالی می‌گوید: کمتر از یک سال است که از ساخت و خدمات‌دهی چند اقامتگاه بوم گردی در استان می‌گذرد که در این مدت کوتاه نگرش مردم نسبت به روستاها تغییر کرده است.
سلمان علوی فر اظهار می‌کند: در این مدت استقبال مردم بومی استان فراتر از انتظارات بوده و این امید را می‌دهد که در آینده بازدیدها چندین برابر شود.
علوی فر می‌افزاید: با توجه به اینکه هدف اصلی اقامتگاه‌های بوم گردی جذب گردشگر و ماندگاری روستاییان است باید از این ظرفیت برای ریشه‌کنی بیکاری بهره برد که این امر با حمایت‌های مسئولان شدنی است.
وی تصریح می‌کند: ضرورت دارد با گسترش اقامتگاه‌ها ظرفیت اشتغال هر یک از مجموعه‌ها چندین برابر شود.
مدیر این اقامتگاه بوم گردی در مرکز استان خراسان شمالی بیان می‌کند: با توجه به تجربه‌ای که بنده در مدت هشت ماه فعالیت در اقامتگاه بوم گردی به دست آورده‌ام، خراسان شمالی پتانسیل‌های زیادی دارد که باید بستر تبدیل این استعدادهای بالقوه به بالفعل فراهم شود.
هدف اصلی اقامتگاه ها بوم گردی جذب گردشگر و ماندگاری روستاییان است باید از این ظرفیت برای ریشه کنی بیکاری بهره برد
علوی فر با بیان اینکه تاکنون ۳۰ درصد طرح پیش‌بینی‌شده را در اقامتگاه خود پیاده کرده است، می‌گوید: اقامتگاه موردنظر در روستایی خالی از سکنه با هزینه بالای۳۰۰ میلیون تومان ساخته‌شده که اجرای ۷۰درصد باقی‌مانده طرح حمایت جدی مسئولان را می‌طلبد.
وی ادامه می‌دهد: اقامتگاه‌های بومی علاوه بر جذب علاقه‌مندان بومی استان و خارج استان باید در راستای معرفی منطقه به گردشگران سایر نقاط دنیا نیز باشد که این مجموعه با استفاده از پخش کلیپ در چندین کشور اقدام به معرفی اقامتگاه بوم گردی خود، شهرستان بجنورد و خراسان شمالی کرده است.
وی می‌گوید: چنانچه فردی انگیزه‌ای برای کار و توسعه استان داشته باشد باید با علاقه در راستای رسیدن به هدف خود تلاش و دراین‌بین دست‌اندازها و افزایش قیمت‌ها را مدیریت کند.
کمبود زیرساخت‌ها معرفی اقامتگاه‌ها را با مشکل روبرو کرده است
مدیر یکی از اقامتگاه‌های بوم گردی در روستای هدف گردشگری فیروزه می‌گوید: برای معرفی اقامتگاه بوم گردی علاوه بر سطح شهر در مسیر جاده نیز با مشکلات عدیده‌ای روبرو هستیم به‌طوری‌که برای معرفی اقامتگاه و آشنایی و راهنمایی مسافران به داخل روستا، راه و ترابری برای هر تابلو ماهانه دو میلیون تومان دریافت می‌کند و این برای اقامتگاه تازه تأسیس که درآمد زیادی ندارد، صرفه اقتصادی ندارد.
میثم فیروزه اظهار می‌کند: ضعف آنتن دهی تلفن همراه، اینترنت و صدور تعداد بالای اقامتگاه‌های بوم گردی برای هر روستا از دیگر مشکلات ابتدای تأسیس اقامتگاه‌ها است.
وی بیان می‌کند: روستای فیروزه به‌عنوان پایلوت روستای بدون بیکار در مرکز استان خراسان شمالی معرفی‌شده و به این منظور یک میلیارد تومان بودجه اختصاص‌یافته اما تاکنون ریالی تزریق نشده است.
مدیریت اقامتگاه بوم گردی ادامه می‌دهد: متأسفانه تبعیض بین اقامتگاه‌ها در خراسان شمالی مشهود است به‌طوری‌که برخی از مسئولان تنها از یک اقامتگاه‌ها حمایت‌های ویژه دارند که این سبب نارضایتی دیگر اقامتگاه‌ها شده است.
فیروزه با بیان اینکه استقبال از اقامتگاه‌های بوم گردی به نسبت مسافت تغییر می‌کند، می‌گوید: این اقامتگاه در روزهای غیر تعطیل با استقبال بسیار کم مسافران روبرو است.
وی شناساندن ظرفیت‌های بوم گردی و ماندن طولانی‌مدت مسافران خارجی را هدف اصلی تأسیس اقامتگاه‌ها اعلام کرد و می‌افزاید: متأسفانه شمار مسافران خارجی بسیار کم است.
وی طبیعت، کوه، رودخانه و آبشار روستای فیروزه را از ظرفیت‌های بکر این منطقه می‌داند و می‌گوید: این ظرفیت‌ها تأثیر بسیاری در اقتصاد روستا خواهد گذاشت اما زمانی مؤثر خواهد بود که تبعیض‌ها کنار رود و برای معرفی روستا همکاری‌های لازم انجام شود.
ضرورت ایجاد جاذبه در اقامتگاه‌های بوم گردی
سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی می‌گوید: ایجاد جاذبه در اقامتگاه‌های بوم گردی نقش اساسی در جذب گردشگر دارد.
حبیب یزدان پناه اظهار می‌کند: باوجوداینکه روستاهای خراسان شمالی از اقلیم‌های مختلفی برخوردار است اما فراهم کردن جاذبه‌های متنوع و ایده پردازی به سبک سنتی برای معرفی و جذب گردشگر در اقامتگاه‌های بوم گردی، تأثیر بسزایی دارد.
یزدان پناه با بیان اینکه ۱۸۰ درخواست تأسیس اقامتگاه بوم‌گردی در خراسان شمالی به میراث فرهنگی ارائه‌شده است، می‌افزاید: تاکنون ۲۷ مجوز صادر و تا پایان سال ۹۷، نزدیک به ۸۰ اقامتگاه افزوده می‌شود.
وی درباره صدور چند مجوز اقامتگاه بوم گردی در یک روستا، توضیح می‌دهد: افزایش شمار اقامتگاه‌ها در یک روستا علاوه بر جنبه رقابتی سبب افزایش کیفیت خدمات به مسافران و گردشگران خارجی می‌شود که این برای میراث فرهنگی اهمیت دارد.
این مسئول ادامه می‌دهد: اقامتگاه‌ها به هنگام پیک مسافر گنجایش لازم را دارند، به‌طوری‌که برخی از روستاهای هدف گردشگری ظرفیت اقامتشان برای روزهای تعطیل از یک ماه قبل تکمیل‌شده است.
یزدان پناه بیان می‌کند: به‌منظور شناساندن و معرفی اقامتگاه‌های بوم گردی خراسان شمالی برنامه‌های مختلفی همچون تبلیغ در فضای مجازی، استفاده از ظرفیت رسانه‌های مجازی در سطح کشور و رایزنی برای تبلیغ در سایر استان‌ها در دست انجام است.
وی طرح اپلیکیشن معرفی بوم گردی خراسان شمالی را ازجمله اقدامات مهم در راستای معرفی این مجموعه‌ها عنوان کرده و می‌افزاید: هم‌وطنان با استفاده از اپلیکیشن می‌توانند منطقه موردنظر خود را شناسایی و رزرو کنند.
سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی اظهار می‌کند: مهمترین هدف این سازمان پس از تأسیس اقامتگاه‌های بوم گردی ارائه خدمات مناسب به مسافران در محیطی روستایی و عشایری است.
یزدان پناه تصریح می‌کند: مهمترین مزیت روستاهای هدف گردشگری خراسان شمالی علاوه بر وجود فضای سبز، کوه، آبشار و رودخانه، داشتن آب و هوایی مناسب و دل‌نشین است.
آموزش مدیران اقامتگاه‌های بوم گردی
وی در ادامه توصیه می‌کند: ضرورت دارد مدیریت اقامتگاه‌های بوم گردی برای جذب گردشگر در جهت فراهم آوری تمامی امکانات رفاهی گردشگران اقدام کنند.
این مسئول یکی از رمزهای موفقیت اقامتگاه‌های بوم گردی را ارائه غذاهای سنتی دانست و می‌گوید: ضرورت دارد منوی غذاهای غیر سنتی از اقامتگاه‌ها حذف و به سمت پخت غذاهای بومی پیش بروند.
یزدان پناه اظهار می‌کند: یکی از نکات مثبت اقامتگاه‌ها، اشتغال‌هایی خانوادگی است که سبب کاهش هزینه‌ها برای مدیریت مجموعه می‌شود.
وی آموزش مدیران اقامتگاه‌های بوم گردی، کمک به معرفی اقامتگاه‌ها به سایر نقاط کشور و ارائه تسهیلات را ازجمله برنامه‌های سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد.
سرپرست سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان شمالی با بیان اینکه نگرش جامعه نسبت به اقامتگاه‌های بوم گردی مثبت است، می‌گوید: بنابراین مدیریت این اقامتگاه‌ها با شیوه‌های مناسب در مسیر معرفی مجموعه تلاش داشته باشند تا در فضای کاری موفق باشند.
