به گزارش خبرگزاری دانا، گروه سلامت؛به طور کلی نفخ ناشی از تجمع گاز در دستگاه گوارش بوده و میتواند به ناراحتی شکمی منجر شود.
نفخ معمولا زمانی اتفاق میافتد که گاز اضافی در معده یا روده جمع شود. هنگامی که نفخ بلافاصله پس از غذا ایجاد شود، معمولا به طور خودکار از بین میرود اما اغلب میتوان با راهکارهایی این روند را تسریع کرد. بهترین راه مقابله با نفخ شناسایی علت آن است. از عوامل موثر در ایجاد نفخ میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مشکلات گوارشی: یبوست، حساسیتهای غذایی و عدم تحمل غذایی میتواند موجب نفخ شود. هنگامی که مدفوع در روده بزرگ جمع میشود میتواند باعث ایجاد نفخ و احساس ناراحتی شود. گاز اضافی نیز پشت مدفوع جمع شده و بر این ناراحتی میافزاید.
- رژیم غذایی: نوشیدنیهای گازدار، شکر یا نمک بیش از حد و فیبر ناکافی در رژیم غذایی نیز میتواند موجب نفخ شود.
- تغییرات هورمونی: بسیاری از افراد به دلیل تغییرات هورمونی و تجمع آب قبل و در حین قاعدگی دچار نفخ میشوند.
نکات پیشگیرانه
رژیم غذایی شما نقش مهمی در پیشگیری و یا تشدید نفخ دارد. برای پیشگیری از نفخ باید مطمئن شوید رژیم غذایی حاوی فیبر بالا دارید. مصرف فیبر باید حداقل 25 تا 30 گرم در روز باشد. افزودن فیبر به رژیم غذایی سخت نیست و کافیست شما سبزیجات، میوه ها، اجیل و دانه های بیشتری را مصرف کنید.
سریع خوردن غذا بدون این که خوب بجوید باعث قورت دادن هوا و نفخ معده می شود. غذا خوردن باید حداقل 30 دقیقه طول بکشد. توجه داشته باشید که هضم غذا از دهان شروع می شود و با جویدن بیشتر می توانید نفخ معده را کاهش دهید. یک ویژگی دیگر آهسته خوردن، احساس سیری است. بررسی ها نشان داده که هرچه کندتر غذا بخورید، مقدار کمتری غذا خواهید خورد.
از مصرف بیش از حد نوشابه های گازدار پرهیز کنید: این نوع نوشیدنی ها حتی انواع رژیمی آن ها می تواند منجر به گیر افتادن گاز در معده شود. به جای آن آب معدنی با طعم لیمو، پرتقال، خیار بخورید و یا مصرف روزانه نوشیدنی های گازدار را کاهش دهید. چای نعناع برای کاهش و تسکین نفخ معده نیز موثر است
نمک را محدود کنید: مواد غذایی آماده سرشار از نمک و میزان پایین فیبر است که هر دو ایجاد نفخ می کند. هنگام خرید مواد غذایی آماده و کنسرو به محتویات آن توجه کنید.
مصرف حبوب و سبزی های نفاخ را کاهش دهید:اگر به خوردن حبوب عادت ندارید، با خوردن سبزی هایی مانند کلم بروکلی و گل کلم، با نفخ مواجه خواهید شد. این کار به این منظور نیست که آن ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید بلکه آن ها را کم کم به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا بدن به ترکیبات عادت کند.
به وعده های غذایی کوچک تر رو بیاورید: به جای 3 وعده غذایی کامل به وعده های متعدد و کوچک تر بپردازید این کار باعث می شود علاوه بر جلوگیری از نفخ، میزان قند خون و گرسنگی نیز کنترل شود. بنابراین به 5 تا6 وعده غذایی کوچک تر در روز و مواد مغذی توصیه شده رو بیاورید.
ورزش کنید: فعال بودن به تنظیم عملکرد سیستم گوارش، مبارزه با یبوست و بهبود گرد خون کمک می کند و فرایند سم زدایی از بدن را تسریع می نماید. انجام حداقل 30 تا 60 دقیقه ورزش برای 5 روز در هفته نشان های نفخ را می تواند تخفیف دهد.
با پزشک تان صحبت کنید: اگر نفخ به علت بیماری های زمینه ای دیگر باشد، شما نیاز به آزمون های تشخیصی برای تعیین علت نفخ دارید. پزشک شما برای تعیین علت نفخ آزمایش خون، سونوگرافی، آندوسکوپی، کولونوسکپی یا بیوپسی را ممکن است تجویز کند.
کنترل نفخ معده با طب سنتی
* بهترین غذا برای درمان نفخ شکم مصرف «نخودآب» با ادویه دارچین و زعفران است. به این ترتیب که مقدار دلخواه نخود را با آب پخته و به آن ادویه اضافه کرده و مصرف کنند البته نخودآب را با مقداری گوشت نیز میتوان پُخت.
* گرم نگه داشتن شکم نیز از راههای بهبود نفخ است. به این ترتیب که این افراد شکم خود را با کیسه محتوی ارزن یا نمک یا سبوس گرم کنند به نحوی که کیسه محتوی این مواد را در جای گرم مانند فر یا مایکروفر قرار دهند، 20 دقیقه تا نیم ساعت روی شکم خود قرار داده تا معده گرم شود، این کار در بهبود بسیاری از علائم گوارشی مفید است.
* توصیه میشود این افراد ورزش زیاد انجام دهند و در حد طاقت گرسنگی و تشنگی را تحمل کنند.
* خوردن آسیاب شده مصطکی (مصطکی، صمغ یا شیره رزینی زردرنگی است که از شاخهها و ساقههای درختچهای از خانواده پسته گرفته میشود) با شکر و روغنمالی شکم با روغنهایی مانند سیاهدانه خود برای رفع نفخ مفید است.
* یکی از علل نفخ معده، نوشیدن آب و نوشابههای گازدار به همراه غذا است. نوشیدن این مایعات با غذا، شیرهٔ معده را رقیق و سرد کرده و هضم غذا را به تاخیر میاندازد. غذاهای ایرانی اکثراً گوشتی بود ه و همراه با میوه و سبزیجات است و نوشیدن مایعات به همراه این گونه غذاها، نفخ ایجاد میکند.
* اگر شما در حین غذا خوردن و یا پس از آن دجار عطش میشوید، بهتر است که برای رفع عطش خود از ماست و میوههای ترش استفاده کنید.
* ریختن سبزیهای معطر روی غذا و پختن آنها با غذا نیز میتواند مانع نفخ معده شود. استفاده از آویشن روی غذاها از نفخ جلوگیری میکند. لوبیا و عدس را میتوان با کمی گلپر میل نمود که هم خوشمزه بوده و هم نفخ آن را میگیرد. به برخی غذاها نیز زیره اضافه میکنند تا نفخ آن گرفته شود.
* از راههای رفع اختلالات گوارشی به خصوص نفخ معده میتوان به مصرف برخی گیاهان دارویی و سنتی مثل زیره، رازیانه، گلپر، هل و آویشن اشاره کرد.
* همچنین مصرف دارچین برای درمان اختلالات گوارشی مثل نفخ معده کاربرد فراوان دارد.
* مصرف زنجبیل نیز به دلیل خاصیت ضد باکتریایی و آنتیاکسیدانی برای علاج دردهای معده موثر است. البته نباید فراموش کرد که مصرف زنجبیل برای افرادی که فشارخون بالا دارند خطرناک است
* هویج هم تقویتکننده معده است که میتوان آن را به همراه غذا خورد
* نعناع را هم میتوان به صورت خشک شده در ماست و دوغ یا به صورت شربت با غذا میل کرد چون به کاهش نفخ معده کمک میکند.
* مصرف ریحان نیز توصیه شده است.
اگر زیاد نفخ میکنید
* امام صادق (ع) "خوردن عسل با سیاه دانه جهت رفع گازهای شکم (نفخ معده) مفید است"
* برای درمان نفخ معده یک قاشق چای خوری پودر زنیان را با یک استکان عسل مخلوط نموده و بعد از هر وعده غذا یک قاشق چای خوری میل نمایید.
* اگر زیاد نفخ میکنید میتوانید 2 قاشق غذاخوری گلپر ساییده را با 2 قاشق غذاخوری پودر نبات مخلوط کنید و آن را به همراه عرق بهارنارنج، بنوشید.
* برای تخفیف نفخ شکمی، میتوان حدود 30 گرم روغن کرچک را در 180 گرم عرق انیسون مخلوط کرد و آن را به معده مالید.
* تخم کرفس 15 گرم . بادیان (رازیانه) 10 گرم . زنیان 10 گرم . همه را نرم کوبیده و با 250 گرم عسل مخلوط نمایید و روزی سه قاشق مربا خوری بعد از غذا میل نمایید.
* برای نفخ شکم میتوانید از یک فنجان جوشاندهٔ سبزیهای معطر استفاده کنید. به این صورت که مقداری از سبزی معطر مانند نعناع و یا زیره را داخل آب جوش ریخته و مانند چای دم کنید و آن را پس از غذا بنوشید. پس از دو ساعت که مرحلهٔ اول هضم غذا تمام شد، هر قدر آب میخواهید، میتوانید بنوشید و نگران نفخ معده نباشید. اگر در آب خود، مقداری عرق نعناع، عرق آویشن و یا هر نوع عرق سبزیهای معطر دیگر اضافه کنید، از شر نفخ معده خود کاملاً خلاص خواهید شد.
نفاخها کدامند؟
* بد نیست این را بدانید که از نظر طب سنتی، غذاهای بدرنگ و بدبو هم میتوانند باعث ایجاد نفخ بشوند. چرا؟ چون از نظر طب سنتی، حس معده بسیار قوی است. یعنی از خوراکیهای خوشبو لذت میبرد و از خوراکیهای بدرنگ و بو هم متنفر میشود. ورود اجباری خوراکیهای بدرنگ و بو به معده، باعث ایجاد اختلال در هضم آنها و ابتلا به نفخ خواهد شد.
* مصرف بیش از اندازه خوراکیهای مرطوبی مانند خیار و کدو میتواند منجر به ایجاد نفخ شود.
* برخی از خوراکیها مانند عدس و لوبیا هم بهخودیخود نفاخ هستند.
* به طور کلی افراد مبتلا به نفخ باید از مصرف ترشیها، آب سرد و غذاهای نفاخ پرهیز کنند.