مجید یوسفی،خبرگزاری دانا؛ گروه فرهنگ مستند ساز با بیش از دو سال تحقیق در گروه طالبان پاسخ های خود را نمی گیرد و تصمیم می گیرد از پنجره دیگری به پدیده طالبان بنگرد؛ پنجره ای تنها راه نگریستن به آن حضور در میان طالبان است.
باید گفت تناقضاتی که مستند ساز از این گروه پیدا کرده است موجب شده تصمیم به حضور در میان آنها بگیرد؛ از قضاوت های رسانه ای نسبت به طالبان تا صحبت های متفاوت تنها بازمانده حادثه مزارشریف که دیدگاه مستندساز را در مورد طالبان تغییر می دهد و تصمیم می گیرد که به صورت چهره به چهره طالبان را درک کند.
او از طریق رابط اش درخواست ملاقات با اعضای طالبان و ساخت مستند از آنها را می کند و مورد پذیرش آنها قرار می گیرد اما با یک شرط و آن شرط حضور تنهایی مستندساز است. و این داستان شروع مستند «تنها میان طالبان» است.
اولین پرده از زندگی طالبان که در مستند دیده می شود زندگی مخفیانه آنهاست. اعضای طالبان در فاصله ای دور از شهرها و بعضا در روستاها زندگی می کنند. روستا های که از حکومت دولت افغانستان خارج شده اند و در اختیار طالبان قرار گرفته اند.
رسیدگی به خانواده های شهدای طالبان از موضوعاتی است که در مستند بررسی می شود. طالبان آمار یتیم ها و خانواده های رزمندگان و مجاهدانش را دارد و جهت رسیدگی به آنها وضعیت شان را بررسی می کند.
از موضوعات دیگر این مستند نحوه آموزش نظامی ، نحوه عضو گیری و مصاحبه از افرادی که تمایل دارند عضو طالبان شوند می باشد.
مستند ساز سعی کرده دیدگاه مردم را نسبت به طالبان را هم در مستند بررسی کند؛ به همین جهت به بازار رفته و از مردمی که در بازار حضور دارند درباره طالبان و وضعیت آنها بعد از حضور طالبان در آن منطقه و قبل آن سوال می شود و جواب های متفاوتی شنیده می شود که برای بیننده ایجاد سوال می کند.
مستند ساز همچنین برای بررسی وضعیت شیعیان افغانستان و نوع مواجهه طالبان با شیعیان به مناطق شیعه نشین افغانستان رفته و با به تصویر کشیدن نماز جماعت شیعیان و اهل سنت با یکدیگر و زیارت زیارتگاه های شیعیان توسط اعضای طالبان سعی در نشان دادن صلح و دوستی میان طالبان و شیعیان دارد.
در ادامه مستند به قسمت تعلیم و تربیت طالبان پرداخته می شود. مدارسی که تنها روخوانی قرآن کریم در آن آموزش داده می شود و کسانی که تمایل داشته باشند نیز آموزش حفظ قرآن نیز خواهند دید. اما نکته مهم در آموزش قرآن به کودکان توسط طالبان این است که هیچ ترجمه ای در قرآن های آموزش داده شده وجود ندارد و این سوال هم برای مستند ساز پیش می آید که چه کسی این آیات را برای کودکان ترجمه و تفسیر می کند و آیا برداشت شخصی از آیات قرآن را به اسم ترجمه به کودکان تعلیم نمی دهند.
در انتها مستند ساز موفق می شود با یکی از اعضای شورای رهبری طالبان مصاحبه ای صوتی انجام دهد که در آن سوالاتی مطرح می شود که پاسخ روشن و صریحی به آن داده نمی شود.
بزرگترین اشکال این مستند این است که هیچ سوالی برای پاسخ دادن به آن وجود ندارد و گویی مستند ساز دوربین همراه اش را برداشته و از هر چه که توانسته تصویر برداشته بی آنکه در جستجوی سوالی خاص باشد؛ البته در مستند گهگاهی به این موضوع اشاره می کند که جواب سوال هایم را نگرفته و در آخر مستند که در حال خروج از افغانستان است نیز اذعان می دارد که پاسخ روشنی برای سوال هایش درباره طالبان نیافته است اما برای بیننده مشخص نیست که اصلا سوال های مستندساز چه بوده است که او را در این ورطه خطرناک قرار داده است.
برنده تندیس شهید آوینی در بخش مستند نیمه بلند نهمین دوره جشنواره سینما حقیقت، بهترین فیلم بخش مستند دوازدهمین دوره جشنواره فیلم ماریبا، فانوس طلایی ششمین جشنواره مردمی فیلم عمار، دیپلم افتخار جشنواره فیلم های پلیسی مسکو، بهترین فیلم بلند مستند جشنواره بین‌المللی فیلم آتن در کنار حضور در بخش مسابقه جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک سال ۲۰۱۶، جشنواره حقوق بشر میلان ایتالیا در سال ۲۰۱۷، جشنواره اسماعیلیه مصر (۲۰۱۷) و همچنین جشنواره تیم لاین ایالت تگزاس آمریکا (۲۰۱۷) و ... گواه آن است که تنها میان طالبان اثری است که برای مخاطبش ارزش قائل است.
