همه آنچه درباره ماهواره خیام باید دانست

به گزارش خبرگزاری دانا ماهواره سنجشی خیام ۶۰۰ کیلوگرم وزن دارد و ماموریت آن از ایستگاه ماهدشت سازمان فضایی ایران رصد و فرمان‌های ماهواره و داده‌های آن از همین ایستگاه ارسال و دریافت می‌شود.
به گفته مدیرکل بهره برداری و عملیات سازمان فضایی ایران؛ تا زمانی که ماهواره به دور زمین گردش داشته باشد و دوباره بر روی ایستگاه ماهدشت قرار بگیرد، می‌توانیم سیگنال‌ها را دریافت کنیم.
نعیمی افزود: در ساعت پایانی شب بتوانیم اطلاعاتی را از ماهواره که خیلی اطلاعات اولیه است دریافت کنیم.

همکاری راهبردی ایران و روسیه در حوزه فضایی 

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم گفت: پرتاب ماهواره خیام آغاز همکاری راهبردی ایران و روسیه در حوزه فضایی است.
عیسی زارع پور از محل ایستگاه فضایی بایکونور، تصریح کرد: همکاری‌های فضایی دو کشور مدتی است آغاز شده، اما در دولت سیزدهم و با تلاش وزارت ارتباطات و امور خارجه به ثمر نشست.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: پرتاب این ماهواره برای تامین داده‌های فضایی مورد نیاز کشور گام بلندی است که می‌توانیم از تصاویر با دقت بسیار بالای آن برای ارتقای کاربرد‌های متنوع از جمله در زمینه‌های کشاورزی، محیط زیست و حوزه‌های مختلف استفاده کنیم.
زارع پور افزود: ماهواره متعلق به جمهوری اسلامی ایران با نام خیام بر روی موشک و ماهواره بر سایوز به همراه پرچم مقدس کشورمان نصب شده و آماده پرتاب است و خیام از ایستگاه بایکنور پرتاب خواهد شد.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خاطرنشان کرد: در کنار همکاری راهبردی با کشور‌های صاحب نام دنیا که روسیه یکی از دو کشور برتر در جهان است، توسعه فناوری بومی فضایی را در دستور کار قرار داده ایم و تا آخر سال، به دانش فنی قرار دادن ماهواره‌های سنجشی در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین دست پیدا خوهیم کرد. زارع پور گفت: ماهواره خیام ۶۰۰ کیلوگرمی است که در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار خواهد گرفت.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: تا پایان دولت سیزدهم، ماهواره و ماهواره بر‌های بومی با تلاش دانشمندان خودمان پرتاب خواهد شد.

کاربرد‌های ماهواره خیام 

ماهواره‌های سنجش از دور یا ماهواره‌های تصویربرداری از سطح زمین همچون خیام ماهواره‌هایی هستند که کاربرد‌های متعددی دارند و در واقع تصویری که از بالا تهیه می‌شود می‌تواند در حوزه‌های مختلف کاربرد داشته باشد از جمله در حوزه‌های تهیه نقشه‌های شهری، نقشه‌های سه بعدی، تهیه مدل ارتفاعی و کاربرد‌های کشاورزی، پایش محصولات باغی و مدیریت حوادث غیرمترقبه به ما کمک می‌کند و به در بسیاری از کاربرد‌هایی که در واقع با محیط زیست کاراری دارد می‌تواند اطلاعاتی را برای ما مطرح کند.

ساعت ۱۲ اولین سیگنال ماهواره خیام دریافت شد

سعید صدیقیان در مصاحبه تلفنی با شبکه خبر گفت: پرتاب ماهواره خیام ساعت ۱۰:۲۲ انجام شد و ماهواره در مدار ۲۰ کیلومتری پرتاب شده است و متعاقباً به مدار ۵۰۰ کیلومتری می‌رود و ساعت ۱۲ اولین سیگنال‌ها را از ایستگاه زمینی می‌توانیم دریافت کنیم. وی افزود: تاکنون فرایند پرتاب ماهواره با موفقیت انجام شده و منتظر هستیم کارشناسان و محققان سیگنال‌های مرتبط را دریافت کند.
صدیقیان درباره توسعه صنایع فضایی کشور گفت: یکی از مهمترین هدف گذاری‌هایی که صنعت فضایی کشور داشته این است که نیاز‌های استراتژیک و راهبردی کشور را حتی الامکان از طریق این ماهواره‌های سنجشی فراهم کنیم و به موازات آن طراحی و ساخت ماهواره‌ها در دستور کار قرار گرفتند. وی در ادامه گفت: ما در قالب یک برنامه توسعه برنامه ریزی کردیم که تامین ماهواره سنجشی را انجام دهیم که قابلیت ارسال تصاویر یک متر را داشته باشد و برای کاربری در سطوح مختلف در حوزه‌های مختلف کشاورزی پایش اراضی کنترل شهری و کاربرد برای کشور به همراه داشته باشد. صدیقیان گفت در قالب دو برنامه توسعه‌ای بحث افزایش توان داخلی طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی را در کشور دنبال می‌کنیم و در واقع همین ماهواره نشان می‌دهد که ما با توانمندی محققان ماهواره را بسازیم و با پرتابگر‌های ایرانی در مدار‌ها تزریق کنیم و یک برنامه فرابخشی است که متناسب با نقشه و تمام توان تمامی دستگاه‌ها و نهاد‌های مرتبط هماهنگی آن انجام می‌شود.

کنترل، هدایت و بهره برداری از ماهواره خیام توسط ایران است

حسن سالاریه معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در یک گزارش تصویری گفت: ماهواره خیام، یک ماهواره سنجشی با دقت تصویربرداری حدود یک متر است که طیف‌های مختلف اپتیکال را تصویربرداری می‌کند.
وی گفت: تصاویر این ماهواره می‌تواند در حوزه‌های مختلف سنجشی و پایشی مورد استفاده قرار بگیرد.
به گفته رئیس سازمان فضایی ایران، با توجه به اینکه اطلاعات مربوطه برای فرامین این ماهواره، کدگذاری و رمزگذاری شده طبیعتاً کنترل، هدایت و بهره برداری از آن توسط جمهوری اسلامی ایران انجام می‌شود.

حواشی سفر "خیام" به فضا از نگاه رسانه‌های خارجی

روز چهارشنبه ۱۲ مرداد بود که پس از اعلام رسمی از جانب سازمان فضایی روسیه (روسکاسموس)؛ خبرگزاری رویترز اعلام کرد که این سازمان، ماهواره ایرانی "خیام" را با موشک ماهواره‌بر "سایوز" خود به مدار زمین خواهد برد. اما این همکاری همانطور که پیش‌بینی می‌شد دستمایه حواشی بسیاری شده است.
آژانس فضایی روسیه (روسکاسموس) روز چهارشنبه ۱۲ مرداد اعلام کرد که یک ماهواره ایرانی موسوم به "خیام" را با موشک ماهواره‌بر "سایوز" به مدار زمین پرتاب می‌کند.
این سازمان اعلام کرد که روسیه از طرف ایران، این ماهواره را در تاریخ ۹ اوت (۱۸ مرداد) از پایگاه پرتاب فضایی "بایکونور" در قزاقستان به فضا پرتاب خواهد کرد.
روسکاسموس در آن خبر اعلام کرد که این ماهواره، یک ماهواره سنجش از دور به نام "خیام" است که با موشک روسی "سایوز" به مدار زمین فرستاده خواهد شد.
اما از آن روز تاکنون، آن هم در حالی که هنوز این ماهواره پرتاب نشده بود، حواشی بسیاری حول پرتاب این ماهواره و همکاری میان دو سازمان فضایی ایران و روسیه ایجاد شده است.
رسانه‌های اروپایی و آمریکایی با نزدیک شدن به روز پرتاب ماهواره "خیام"، ادعا کرده‌اند که ایران حداقل در چند ماه نخست پس از عملیاتی شدن این ماهواره، کنترل آن را به روسیه واگذار خواهد کرد تا این کشور از آن برای پیشبرد مقاصد خود در جنگ با اوکراین بهره ببرد! ادعای که به سرعت از طرف سازمان فضایی ایران تکذیب شد.
اکنون با هم به مرور مهم‌ترین اخبار و گزارش‌های رسانه‌های خارجی پیرامون پرتاب این ماهواره ایرانی توسط روسیه می‌پردازیم.
شاید از منظر سیاسی، واکنش رژیم صهیونیستی حائز اهمیت‌ترین باشد. پایگاه خبری "تایمز آو اسرائیل" فردای انتشار خبر این همکاری نوشت: «یک ماهواره ایرانی قرار است هفته آینده توسط روسیه به فضا پرتاب شود. ماهواره "خیام" با کمک سازمان فضایی روسیه طراحی و ساخته شده است و سه هفته پس از سفر "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور روسیه به ایران، قرار است سه‌شنبه ۹ اوت پرتاب شود.»
این پایگاه خبری به نقل از سازمان فضایی ایران نوشت: «این ماهواره که ظاهراً به نام حکیم "عمر خیام"، شاعر ایرانی قرن یازدهم و دوازدهم نام‌گذاری شده است، با هدف نظارت بر مرز‌های کشور (ایران)، افزایش بهره‌وری کشاورزی و نظارت بر منابع آبی و بلایای طبیعی طراحی شده است. «همچنین این پایگاه خبری رژیم اشغالگر قدس به نقل از سازمان فضایی روسیه نوشت: «در بیانیه این سازمان آمده است که در تاریخ ۹ اوت ۲۰۲۲، قرار است یک موشک "سایوز ۲.۱ B" از پایگاه فضایی بایکونور پرتاب شود تا دستگاه سنجش از راه دور "خیام" را به سفارش جمهوری اسلامی ایران در مدار قرار دهد.»
"تایمز آو اسرائیل" در این گزارش مدعی شد که سازمان فضایی روسیه اعلام کرده که ماهواره "خیام" در شرکت‌هایی که بخشی از این سازمان هستند، طراحی و تولید شده است.
این خبرگزاری با اشاره به سفر "پوتین" به ایران در تاریخ ۱۹ ژوئیه و دیدار وی با رهبری جمهوری اسلامی ایران و ابراهیم رئیسی، به گفتگوی رهبر ایران با پوتین اشاره کرد که خواستار تقویت «همکاری بلندمدت» با روسیه شده بود.
"تایمز آو اسرائیل" در ادامه گزارش خود مدعی شد: ماهواره "خیام" اولین ماهواره ایرانی نیست که توسط روسیه به فضا فرستاده می‌شود. در اکتبر ۲۰۰۵، ماهواره "سینا-۱" که هدف آن مطالعه و رصد زمین بود، توسط فضاپیمای "پلستسک" (Plesetsk) روسیه در مدار مستقر شد.
در ژوئن ۲۰۲۱، پوتین گزارش رسانه‌های آمریکایی مبنی بر اینکه روسیه قرار است یک سامانه ماهواره‌ای پیشرفته را به ایران تحویل دهد که توانایی‌های جاسوسی این کشور را بسیار بهبود می‌بخشد، تکذیب کرد.
ایران تاکید دارد که برنامه فضایی‌اش فقط برای اهداف غیرنظامی و دفاعی است و توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی یا هیچ توافق بین‌المللی دیگری را نقض نمی‌کند.
اما دولت‌های غربی نگران هستند که سامانه‌های پرتاب ماهواره، دارای فناوری‌های قابل تعویضی باشند که در موشک‌های بالستیک استفاده می‌شود و قادر به حمل کلاهک هسته‌ای هستند، چیزی که ایران همیشه تمایل به ساخت آن را رد کرده است.
ایران اولین ماهواره نظامی خود را در آوریل ۲۰۲۰ با موفقیت در مدار قرار داد که با انتقاد شدید ایالات متحده مواجه شد و در ماه مارس نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اعلام کرد که با موفقیت یک ماهواره شناسایی نظامی موسوم به "نور-۲" را در مدار قرار داده است.
این پایگاه خبری سپس در تاریخ ۷ اوت به پوشش خبر تکذیبیه ایران در مورد استفاده و بهره‌برداری روسیه از ماهواره "خیام" پرداخت و نوشت: «ایران گزارش‌ها مبنی بر اینکه مسکو از ماهواره جدید آن در راستای تقویت خود در جنگ با اوکراین استفاده خواهد کرد، تکذیب کرد.
تهران اعلام کرده است که فقط خودش به اطلاعات ماهواره "خیام" که به ادعای این خبرگزاری، ساخته روسیه است، دسترسی خواهد داشت و گفته می‌شود نظارت بیشتر بر اسرائیل را برای ایران فراهم می‌کند.
ایران گفته است که از همان روز اول، کنترل این ماهواره را که قرار است توسط روسیه به فضا پرتاب شود، در اختیار خواهد داشت و گزارش‌ها مبنی بر اینکه ابتدا در جنگ اوکراین به مسکو خدمت خواهد کرد، تکذیب کرد.»
سازمان فضایی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد: تمامی دستورات مربوط به کنترل و بهره‌برداری از این ماهواره از روز اول و بلافاصله پس از پرتاب توسط متخصصان ایرانی مستقر در پایگاه‌های فضایی ایران انجام و صادر خواهد شد.
پایگاه "واشنگتن پست" به نقل از مقامات اطلاعاتی غربی ناشناس، روز پنجشنبه گزارش داد که روسیه قصد دارد از این ماهواره برای چند ماه یا بیشتر برای کمک به تلاش‌های جنگی خود در مقابل اوکراین، قبل از اینکه به ایران اجازه کنترل آن را بدهد، استفاده کند.
آن‌ها افزودند که این ماهواره، قابلیت‌های بی‌سابقه‌ای از جمله نظارت تقریباً مستمر بر تأسیسات حساس در اسرائیل و خلیج [فارس]را در اختیار تهران قرار می‌دهد. اما مسکو ابتدا از این ماهواره برای تقویت نظارت بر اهداف نظامی در درگیری با اوکراین استفاده خواهد کرد.
آژانس فضایی ایران این ادعا‌ها را "نادرست" خواند و افزود که هیچ کشور ثالثی به دلیل الگوریتم رمزگذاری شده، قادر به دسترسی به اطلاعات ارسال شده توسط این ماهواره نیست.
اما خبرگزاری هندی "ایندیا تودی" از زاویه متفاوتی به این پرتاب پرداخت. این خبرگزاری با تیتر "در بحبوحه تحریم‌های آمریکا، روسیه ماهواره ایران را به مدار زمین پرتاب می‌کند" به پوشش این اتفاق پرداخت و نوشت: آژانس فضایی روسیه (روسکاسموس) روز چهارشنبه ۳ اوت اعلام کرد روسیه یک ماهواره را از طرف ایران در تاریخ ۹ اوت به فضا پرتاب خواهد کرد. به گفته روسکاسموس، این فضاپیما، یک ماهواره سنجش از دور به نام "خیام" است که با موشک ماهواره‌بر "سایوز" به مدار زمین فرستاده خواهد شد.
پایگاه خبری "المانیتور" نیز با تیتر "روسیه در بحبوحه نگرانی‌های مربوط به جنگ اوکراین، ماهواره ایران را پرتاب می‌کند" به استقبال این خبر رفت.
این خبرگزاری نوشت: روسیه قرار است روز سه‌شنبه یک ماهواره ایرانی را به مدار زمین بفرستد، اما تهران استفاده مسکو از آن در جنگ علیه اوکراین را تکذیب کرده است.
سه هفته پس از دیدار "ولادیمیر پوتین" رئیس‌جمهور روسیه با "ابراهیم رئیسی" همتای ایرانی خود و "آیت‌الله علی خامنه‌ای" رهبر جمهوری اسلامی ایران قرار است ماهواره "خیام" ایران ساعت ۱۰:۲۲ به وقت ایران از پایگاه فضایی بایکونور قزاقستان به پرواز درآید.
ایران به دنبال این است که سوءظن‌ها را مبنی بر اینکه مسکو می‌تواند از "خیام" برای بهبود نظارت بر اهداف نظامی در اوکراین استفاده کند، برطرف کند.
هفته گذشته، روزنامه آمریکایی واشنگتن پست به نقل از مقامات اطلاعاتی غربی ناشناس مدعی شد که روسیه برنامه دارد از این ماهواره به مدت چند ماه یا بیشتر، قبل از اینکه به ایران اجازه دهد کنترل آن را در دست بگیرد، در راستای تلاش‌های نظامی خود علیه اوکراین استفاده کند. اما آژانس فضایی ایران روز یکشنبه ۷ اوت اعلام کرد که جمهوری اسلامی از همان لحظات اول، ماهواره "خیام" را کنترل خواهد کرد.
به گفته این پایگاه خبری، با افزایش انزوای بین‌المللی مسکو تحت فشار تحریم‌های غرب بر سر جنگ با اوکراین، "پوتین" به دنبال هدایت روسیه به سمت خاورمیانه، آسیا و آفریقا و یافتن مشتریان جدید برای برنامه فضایی این کشور است.
لازم به ذکر است که طبق اعلام سازمان فضایی ایران، ماهواره "خیام" که مالکیت آن در اختیار سازمان فضایی ایران است، با سَنجنده‌های دقیق در طیف‌های مختلف، زیر ساختی مناسب برای هوشمند سازی بخش‌های گوناگون کشور خواهد بود. ارتقای بهره‌وری در حوزه کشاورزی، پایش دقیق منابع آبی کشور، مدیریت مخاطرات طبیعی، پایش تغییرات کاربری، ساخت و ساز‌های غیر مجاز و مقابله با جنگل‌خواری، پایش مخاطرات زیست محیطی، پایش معادن و اکتشافات معدنی، پایش مرز‌های کشور و بسیاری از کاربرد‌های دیگر از جمله کاربرد‌های داده‌های دریافت شده از این ماهواره خواهد بود.
ماهواره "خیام" یک ماهواره سنجش از دور ۶۰۰ کیلوگرمی با قابلیت تصویربرداری با دقت یک متر است که قرار است در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین مستقر شود. جمهوری اسلامی ایران هم اکنون توانایی طراحی و ساخت ماهواره‌های سنجشی با دقت تصویربرداری ۵ تا ۱۰ متر را دارد.
سازمان فضایی ایران گفته است که قرارداد پرتاب ماهواره "خیام" توسط روسیه، پنج سال پیش منعقد شده است.
همچنین در اطلاعیه سازمان فضایی ایران به صراحت اعلام شده است که کشور روسیه دارای فناوری ماهواره‌های سنجشی دقیق است و کشوری که خودش سازنده ماهواره و دارای چرخه کامل فناوری فضایی است، نیازمند به کارگیری ماهواره‌های سایر کشور‌ها نیست.