نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت؛ سطح و نوع آلاینده‌های مختلف هوا در فصل‌های مختلف سال ممکن است تغییر کند. درصورتی‌که آلاینده‌های موجود در هوا بیش از حد مجاز باشد، می‌تواند خطرهای جدی برای مادران بارداری که مدت زیادی در آن هوا تنفس کرده‌اند به دنبال داشته باشد. همچنین بسیاری از خانواده‌ها در فصل سرما از وسایل گرمایشی با سوخت فسیلی مثل بخاری نفتی و گازی در داخل خانه استفاده می‌کنند. سوخت ناقص این وسایل گرمایشی می‌تواند گازهای سمی خطرناکی را در هوای خانه ایجاد کند. نفس کشیدن در هوای آلوده و سمی می‌تواند مشکلات تنفسی برای مادر ایجاد کند و در اکسیژن‌رسانی به جنین تأثیر بگذارد. همچنین مواد سمی موجود در برخی از آلاینده‌ها ممکن است تأثیرهایی مثل نقص‌های اسکلتی و ساختاری در جنین و حتی سقط جنین را به دنبال داشته باشد. بخشی از مواد آلایندۀ موجود در هوای ایران و تأثیر آن بر جنین در زیر آمده است:
مونوکسیدکربن: این گاز از سوختن ناقص سوخت‌های فسیلی آزاد می‌شود. تنفس گاز مونوکسیدکربن که گازی بی‌بو است، می‌تواند باعث کاهش اکسیژن خون و منجر به تنگی نفس، سوزش چشم و مجاری تنفسی شود. استنشاق طولانی‌مدت یا تنفس حجم زیاد گاز مونوکسیدکربن می‌تواند منجر به بیهوشی و حتی مرگ شود. از آنجا که زنان باردار، آسیب‌پذیرتر از افراد عادی هستند، ورود مونوکسیدکربن به خون می‌تواند در روند اکسیژن‌رسانی به جنین اختلال ایجاد کند و آسیب‌هایی را برای جنین داشته باشد.
دیاکسیدگوگرد: یکی از منابع تولید‌کنندۀ این گاز سمی در شهر‌ها خودرو‌ها هستند. تنفس دیاکسیدگوگرد می‌تواند موجب نارسایی تنفسی و کاهش سیستم دفاعی ریه‌ها در مادر شود. کاهش سیستم دفاعی ریه در زنان باردار می‌تواند آنها را در معرض ابتلا به عفونت‌های ریوی قرار دهد.
ذرات معلق: در صورت افزایش سطح ذرات معلق در هوا این ذرات می‌تواند تأثیرهای منفی بر سلامت مادر باردار و جنین داشته باشد. ذرات معلق موجود در هوای آلوده که در حد هشدار است، می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی برای مادرشود. همچنین این ذرات باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین و ایجاد نقص‌های ساختاری و اسکلتی یا حتی سقط می‌شود.
اُزُن: گازهای تاسیسات صنعتی و نیروگاه‌ها ممکن است حاوی ازن باشد یا باعث به وجود آمدن آن شود. تنفس ازن ممکن است باعث درد قفسه سینه، سرفه، گرفتگی ریه و سوزش گلو شود. اگر فرد در مدت طولانی در معرض ازن قرار بگیرد، ممکن است بافت ریۀ او دچار زخم دائمی شده یا حتی به سرطان ریه مبتلا شود. گاز ازن باعث وخیم‌تر شدن برونشیت و آسم نیز می‌شود. صدمه دیدن ریه می‌تواند باعث کاهش اکسیژن دریافتی شود و در زنان باردار ممکن است اکسیژن مورد نیاز جنین تأمین نشود.
آزبست: لنت ترمز وسایل نقلیه، کارخانه‌‌های صنعتی و نساجی‌ها می‌تواند منابع آزاد کردن آزبست باشد. تنفس آزبست ممکن است به آزبستور و مزوتلیوما منجر شود. ابتلا به این بیماری‌ها در دوران بارداری بسیار خطرناک است و ممکن است باعث تنگی نفس و کاهش وزن زن باردار و بروز مشکل در روند رشد جنین گردد. مزوتلیوما ممکن است تا مدت‌ها تشخیص داده نشود و با کاهش حجم ریه، مشکلات زیادی به وجود آورد. در هوای آلوده معمولاً سطح آزبست در بخش‌های پرترافیک شهری خیلی بالاتر است.
آرسنیک: آرسنیک عنصری طبیعی است که استفاده‌های مختلفی دارد. به عنوان مثال می‌توان به استفاده از آنها در علف‌کش‌ها و سموم دفع آفات گیاهی اشاره کرد. اگرچه سطح آرسنیک موجود در هوا چندان زیاد نیست، اما افزایش ترکیبات آرسنیک در هوا یا تماس طولانی‌مدت با آن ممکن است باعث افزایش تولد کودکان با نقص‌های مادرزادی یا تولد نوزادان کم‌وزن شود. گرد و غبار و ذرات معلقی که از سمت مزارع یا شهر‌های صنعتی به مناطق مسکونی می‌آیند ممکن است حاوی ذرات آرسنیک باشد.
تاثیر آلودگی هوا در بارداری
اگر این آلودگی هوا در مادران باردار کنترل نشود باعث ایجاد سرفه و تنگی نفس در آنان خواهد شد در نتیجه سوء تغذیه را برای فرد در پی دارد، این عارضه بر جنین نیز تاثیر مستقیم گذاشته و ممکن است که زمانی که نوزاد متولد شود دارای آسم باشد.
دکتر لیلا سلطانی براین سخن تاکید می ورزد که 12 هفته آغازین بسیار در دوران حاملگی حساس می باشد و افرادی که در محل پرتردد و اماکن تهدید کننده بر سلامتی مادر و جنین زندگی می کنند، باید از مراقبت های ویژه برخوردار باشند، زیرا مغز جنین در حال رشد و تکامل می باشد و کوچک ترین عارضه باعث ایجاد اختلال و ناهنجاری در آنان خواهد شد. بنابراین تا جایی که مادر قادر است باید کمتر در معرض این آلاینده های هوایی قرار گیرد.
از جمله نشانه هایی که مادران در معرض آلودگی قرار گرفته اند این است که دچار سوء تغذیه می شوند و در نتیجه تمایلی به غذا نخواهند داشت و این عارضه می تواند باعث نارس بودن جنین شود.
شایان ذکر است که بگوییم در صورتی که مادری به این نکات توجه ننماید، و اغلب اوقات در معرض مواد شیمیایی و سربی قرار بگیرد، زایمان زودرس را به همراه خواهد داشت . این عارضه در زنانی که باردار نیستند نیز تاثیر سویی می گذارد و باعث ناباروری و نازایی آنان خواهد شد.
تاثیر منفی آلودگی هوا بر اندام‌های در حال رشد جنین
نتایج یک بررسی نشان می‌دهد: آلودگی هوا می‌تواند سلامت جنین را به خطر انداخته و به اندام‌های در حال رشد آسیب برساند.
گروهی از محققان دانشگاه آبردین در اسکاتلند و دانشگاه هاسلت در بلژیک بر اساس نتایج یک بررسی اعلام کردند: ذرات آلودگی هوا می‌تواند در حین رشد جنین به اندام‌های جنین نفوذ پیدا کرده و به طور بالقوه در روند رشد اختلال ایجاد کنند.
آنان در بررسی‌های خود به شواهدی از وجود ذرات کربن سیاه - ذرات دوده - در خون بند ناف دست پیدا کردند.
به گفته محققان، آلودگی هوا با زایمان زودرس، تولد نوزادان با وزن پایین و بروز اختلال در رشد مغز مرتبط است.
محققان هشدار دادند که رشد اندام‌های کلیدی در حالی اتفاق می‌افتد که جنین در رحم در حال رشد است و این ذرات را می‌توان در سه ماهه نخست بارداری مشاهده کرد. آنها در این بررسی، 60 مادر و نوزاد را مورد مطالعه قرار دادند. همچنین نمونه بافت 36 جنین را که بین هفته هفتم تا بیستم بارداری سقط شده بودند، تجزیه و تحلیل کردند.
محققان در بررسی‌های خود مشاهده کردند که ذرات دوده در بدن تمام مادران و نوزادان و در کبد، ریه‌ها و مغز جنین‌های سقط شده نیز وجود داشت.
به گزارش اسکای نیوز، به گفته محققان در تمام نمونه‌های بافتی بررسی شده ذرات کربن سیاه وجود داشت. همچنین تعداد ذرات یافت شده به میزان قرار گرفتن مادر در معرض آلودگی هوا در دوران بارداری بستگی دارد.
پیشگیری‌های لازم در مقابل آلودگی هوا
اگرچه آلودگی هوا موضوعی است که از اختیار مادر باردار خارج است، اما او می‌تواند با رعایت نکات میزان تماس با آلاینده‌ها را کم کند. آلودگی‌ها اگرچه مشکل بزرگی محسوب می‌شود اما نباید مادران احساس نگرانی کنند، بلکه بهتر است درصورتی‌که در شهر‌های بزرگ زندگی می‌کنند، به هشدار‌های سازمان هواشناسی و همچنین مرکز کنترل کیفیت هوا توجه کنند و اقدامات لازم را در صورت وجود وارونگی یا افزایش ذرات معلق انجام دهند. بخشی از اقداماتی را که می‌توانید برای کاهش مشکلات ناشی از آلودگی هوا به کار ببندید در زیر آمده است:
- بهتر است در روزهایی که آلودگی هوا در حد اخطار یا حتی بیش از حد مجاز است از خانه خارج نشوید.
- درصورتی‌که شاغل هستید یا لازم است در روز‌های آلودگی هوا به خارج از خانه بروید، بهتر است از قبل ماسک‌های مناسبی را تهیه کرده و با وسایل نقلیه به مقصد خود بروید و از پیاده‌روی در این روزها خودداری کنید.
- فراموش نکنید در روزهایی که آلودگی هوا وجود دارد، نوشیدن حداقل دو لیوان شیر می‌تواند به شما کمک کند. کلسیم موجود در شیر عناصر سنگین را به خود جذب می‌کند و باعث دفع آنها از بدن می‌شود.
- استفاده از هواساز یا بخور سرد در منزل می‌تواند از میزان آلودگی داخل خانه کم کند.
- در روزهایی که آلودگی هوا زیاد است، از هر نوع فعالیت ورزشی شدید داخل و خارج از خانه پرهیز کنید.
- در صورت شدت گرفتن علائمی نظیر تنگی نفس، سوزش مسیر تنفسی و سرفۀ شدید به پزشک مراجعه کنید.
