نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت؛ ید نوعی ماده معدنی است که به صورت طبیعی در خاک زمین و آب دریا یافت می‌شود. آب شور و مواد غذایی گیاهی معمولا به عنوان مهم‌ترین منابع غذایی ید شناخته می‌شوند و این ماده معدنی به وفور در نمک ید دار یافت می‌شود.
به دلیل خواص زیاد ید برای بدن، مصرف آن برای حفظ سلامتی بسیار ضروری بوده و ید کافی حتما باید از طریق رژیم غذایی دریافت شود.
ید در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارد و کمبود این ماده معدنی می تواند اثرات مخربی بر سیستم ایمنی و غده تیروئید داشته باشد همچنین ممکن است بر کیفیت پوست و مو تاثیر بگذارد. با توجه به اینکه بدن نمی تواند به تنهایی ید تولید کند، باید آن را از طریق مصرف مواد غذایی یا مکمل‌ها تامین کرد.
نقش ید در بدن چیست؟
همانطور که عنوان شد، کاربرد ید در بدن بسیار گسترده است که مهم‌ترین موارد آن عبارتند از:
رشد مناسب جنین در دوران بارداری
زنان باردار به میزان بیشتری از ید نیاز دارند زیرا مصرف ید با رشد مغز جنین رابطه مستقیمی دارد. در یک مطالعه نشان داده شد کودکانی که مادران آن‌ها در دوران بارداری با کمبود ید مواجه بوده‌اند، معمولا با ضریب IQ و سایر معیارهای هوش پایین‌تری متولد می‌شوند.
بهبود سلامت تیروئید برای کاهش خطر گواتر
غده تیروئید که در جلوی گلو انسان قرار دارد، به تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کند. این هورمون‌ها هستند که متابولیسم، سلامت قلب و بسیاری از موارد دیگر را کنترل می‌کنند.
غده تیروئید برای تولید هورمون تیروئید به ید نیاز دارد و بدون ید ممکن است که میزان این هورمون در بدن کاهش پیدا کرده و به کم‌کاری تیروئید منجر گردد.
مصرف ید همچنین با بیماری گواتر نیز مرتبط است. گواتر به شرایطی گفته می‌شود که در آن تیروئید از اندازه معمول خود بزرگ‌تر شود. بزرگ شدن تیروئید ممکن است بر اثر هر دو شرایط کم کاری و پر کاری تیروئید رخ دهد.
گره‌های تیروئید غیر سرطانی (کیست‌ها) نیز می‌توانند باعث بزرگ شدن غده تیروئید شوند.
اما در بسیاری از موارد، تیروئید مستقیما به دلیل کمبود ید تغییر اندازه می‌دهد.
مدیریت تیروئید پرکار
نوعی از ید که به نام ید رادیواکتیو یا رادیو ید شناخته می‌شود ممکن است در درمان تیروئید پرکار مفید باشد. ید رادیواکتیو در واقع نوعی دارو است که به صورت خوراکی مصرف می‌شود و کار آن این است که سلول‌های اضافی تیروئید را از بین برده و به کاهش میزان اضافی هورمون تیروئید کمک کند.
البته، ید رادیواکتیو حتما باید تحت نظارت پزشک مصرف گردد زیرا مصرف بی‌رویه آن می‌تواند عوارضی جدی از جمله از بین بردن بیش از اندازه سلول‌های تیروئید را به همراه داشته باشد.
تعریق را کنترل می‌کن
ید سطح تیروئید را حفظ و با از بین بردن سموم از طریق تعریق به سم زدایی بدن کمک می کند. عرق کردن همچنین به هیدراته ماندن پوست کمک می کند. تعریق بخش مهمی از فرآیند طبیعی بدن است و کمبود ید باعث اختلال در آن و تجمع سموم در بدن می شود.
آکنه را کاهش می دهد
سطح بالا یا پایین ید می تواند باعث بروز آکنه شود. مقدارکافی ید، هورمون‌هایی را که باعث ایجاد جوش می شوند، تنظیم می کند.
ید از خشکی و پوسته پوسته شدن پوست جلوگیری می کند
سطح پایین ید بر ترمیم سلول‌های پوست، ناخن و مو تاثیر می‌گذارد و باعث تجمع سلول‌های مرده پوست می‌شود که خشکی، کدر شدن و پوسته پوسته شدن پوست را به همراه دارد همچنین خشکی پوست از سطح پایین تیروئید ناشی از کمبود ید ایجاد می شود. وجود مقدار کافی از ید در بدن باعث صاف شدن پوست همچنین بهبود سلامت فولیکول‌های مو و رشد مو می شود.
بدن را سم‌زدایی می‌کند
بدن عاری از سموم، بدن سالمی است که به طور مستقیم با پوست و موی سالم ارتباط دارد. مقدار مناسب ید فلوراید، برومید و کلر را از بدن دفع می کند. ید این عناصر را دفع و از بدن در برابر مشکلات مختلف محافظت می کند.
به بهبود سریع‌تر پوست کمک می‌کند
ید به بهبود سریع آسیب‌های پوستی کمک می کند. زخم‌ها سریع تر بهبود پیدا می‌کند و لکه‌ها به دلیل ید سریع‌تر از بین می‌روند. این بدان معناست که احتمال عفونت و آسیب پوست کمتر است.
سایر مزایای ید برای بدن
علاوه بر موارد عنوان شده، کاربرد ید برای بهبود عملکرد شناختی، درمان بیماری پستان فیبروکیستیک، درمان عفونت‌ها و بهبود وزن هنگام تولد نوزاد شناخته شده است. از ید رادیواکتیو در مراحل درمان سرطان تیروئید نیز استفاده می‌شود.
عوارض کمبود ید
کمبود ید در دوران حاملگی باعث اختلال در رشد و تکامل جنین می‌گردد و متاسفانه کمبود ید، شایع ترین علت تولد کودکان با عقب افتادگی ذهنی (Mental Retardation) در جهان است که به سادگی قابل پیشگیری است. کمبود این ماده در دوران نوزادی و کودکی نیز باعث اختلالات رشد و تکامل می‌گردد.
در سنین بالاتر، کمبود ید باعث بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید و برجستگی آن در ناحیه جلوی گردن می‌شود که به آن گواتر (Goiter) می‌گویند. بزرگ شدن غده تیروئید (بر اثر کمبود ید) به این علت صورت می‌گیرد که با افزایش میزان خونی که از این غده می‌گذرد، کمبود ید را جبران کند. در صورت ادامه کمبود ید، فرد دچار کم کاری غده تیروئید یا Hypothyroidism می‌شود.
عوارض مصرف بیش از حد ید
مصرف بیش از حد ید (مانند کمبود آن) می‌تواند باعث گواتر و به دنبال آن کم کاری غده تیروئید یا Hypothyroidism شود. علت این است که مصرف بیش از حد ید باعث افزایش ترشح هورمون محرک غده تیروئید یا TSH (Thyroid Stimulating Hormone)، کاهش تولید هورمون‌های تیروئید و ایجاد گواتر می‌شود. برای افرادی که به دلیل کمبود شدید ید برایشان داروهای حاوی ید تجویز می‌گردد، خطر مسمومیت با ید وجود دارد. از علائم مسمومیت می‌توان به سوزش دهان، گلو و معده، تب، حالت تهوع و استفراغ، اسهال، درد شکمی، نبض ضعیف و در موارد شدیدتر رفتن به حالت کما اشاره کرد.
به طور خلاصه توصیه می‌گردد که ید مورد نیاز بدن به صورت ترکیبی از منابع غذایی ذکر شده و نمک ید دار تامین شود تا افراد از خطر کمبود ید در امان بمانند. اهمیت این موضوع در زنان حامله و در زمان شیردهی بیشتر می‌شود.
