به گزارش خبرگزاری دانا به منظور معرفی حکیم خیام نیشابوری که کارنامه پر افتخار ادبی شان مایه مباهات این مرز و بوم است، بر آن شدیم چند کتاب را در زمینه زندگی، اندیشه ها و رباعیات این شخصیت نامدار معرفی کنیم.
خیام نامه (روزگار، فلسفه و شعر خیام) اثر محمدرضا قنبریروزگار خیام، ذکر جمیل نیشابور، خیام دانشمند، قالب رباعی، شعر فلسفی، خیام و صوفیه، خیام و لاادریون، خیام و اهل تناسخ، خیام و اخوان الصفا، خیام و باطنیان، خیام در باغ اپیکور، خیام پیرو حکمت زروانی، تاثیر آرای ابوعلی سینا بر خیام، خیام و فردوسی، سعدی و خیام و... سرفصل‌های این کتاب ۶۵۰ صفحه‌ای است که به همت انتشارات زوار منتشر شده است.
در کتاب خیام نامه ـ طی ۲۵ فصل ـ زندگی، آثار، اندیشه، شعر و فلسفه‌ی «عمر خیام» (فیلسوف و ریاضیدان قرن ۵) نقد و تفسیر می‌شود.
روزگار خیام، خیام دانشمند، قالب رباعی، شعر فلسفی، خیام و صفویه، خیام و اهل تناسخ، خیام و اخوان الصفا، خیام و باطنیان (اسماعیلیه)، خیام در باغ اپیکور، خیام در سرای زندیقان، خیام پیر و حکمت زروانی، برخی از منابع افکار خیام، تاثیر آراء ابوعلی سینا بر خیام، خیام و فردوسی، حافظ و خیام و سعدی و خیاماز مباحث این کتاب است.
کتاب «هستی و مستی»روایت غلامحسین ابراهیمی دینانی از دنیای پررمز و راز خیام به همراه تفسیر او از رباعیات این شاعر نامدار ایرانی است.
کتاب «هستی ومستی» تلاشی است برای بازشناسی مسائل بنیادی مربوط به این شاعر، عارف، ریاضیدان و منجم معروف ایرانی به همراه تفسیر او (دینانی) از رباعیات خیام است.
این کتاب ۴۵۶ صفحه‌ای را که کریم فیضی هم در تالیف آن با استاد دینانی همکاری داشته، انتشارات موسسه اطلاعات اواخر سال گذشته در ۲۵۰۰ نسخه چاپ کرد و در فاصله سه ماه اخیر بعد از چاپ اول، نایاب شده و دوباره به زیر چاپ رفته است.
در کتاب «هستی و مستی» تصویری نو و متقاوت از خیام و باور‌ها و آموزه‌های وی ارائه می‌شود که با تفاسیری که تاکنون از خیام شده، متفاوت است و ما با خیامی مواجهیم که در جایگاه فیلسوف – ادیب در رباعیات خود نیز فلسفه‌ورزی می‌کند و با ذوق ادبی که دارد در مورد مشکل‌ترین مسایل فلسفه می‌اندیشد.
همچنین در این کتاب ما خیامی را می‌بینیم که پیش از مرگش خلالی در میان دندان داشت و مرتب از "واحد و کثیر" سخن می‌گفت و در طرز تفکر و راه و رسم زندگی خود بیش از هر شخص دیگری به سقراط شباهت دارد چرا که او هم همانند سقراط فضیلت را در علم و معرفت عقلانی می‌داند و به معرفت نفس و خودشناسی بیش از هر چیز دیگری توجه می‌کند.
کتاب خیّام نیشابوری اثر حسین دانش و رضا توفیق
کتابی مفصل درباره‌ی زندگی، آثار و افکار حکیم خیام نیشابوری است. مسعود جعفری جزی تدوین و تصحیح آن را انجام داده است. این کتاب اولین بار در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده و ۵۸۳ صفحه دارد.
این کتاب در شش فصل زندگی، آثار و افکار خیّام نیشابوری را به‌تفصیل شرح می‌دهد. خوانندگان پس از به اتمام رساندن کتاب می‌توانند خیّام و اندیشه‌هایش را به‌درستی بشناسند و از اشعارش لذت ببرند.
کتاب «تحلیل شخصیت خیام» اثر محمد تقی جعفری (بررسی آراء فلسفی، مذهبی و علمی عمربن ابراهیم خیامی)در این کتاب نویسنده علاوه بر بررسی رباعیات منسوب به خیامی، مفاهیم مهمِ اشاره‌شده در اشعار را، هم‌چون: وجود خداوند، تضاد، عقل، تردید در ابدیت، ازلیّت جهان، پوچ‌گرایی و هیچ‌اندیشی، فلسفه و هدف زندگی، قضا و قدر و حرکت و تحول بررسی نموده و پس از مقایسه با برخی ابیات مولوی، هم‌زمان آن‌ها را با شاخص‌های قرآنی تبیین کرده است.
بی‌تردید، محمدتقی جعفری با قایل شدن به وجود چندین خیام یا خیامی، حساب سراینده رباعیات را از «امام»، «حجة الحقّ علی الخلق»، «سیّد حکماء المشرق و المغرب»، «نصرة‌الدین» و «غیاث‌الدین» خیام نیشابوری جدا می‌کند و با تأمل در آثار ریاضی و فلسفیِ او، شأن او را اجل از آن می‌داند که شعر‌هایی در مسیر و مذاق اهل لذت و پوچی و خوش‌باشی بسراید.
به دیگر سخن نویسنده چهره کم‌نظیرِ حکمت و ادبِ عمربن ابراهیم خیامی را از انتساب او به پوچ‌گرایی، لذت‌گرایی و هیچ‌اندیشی زدوده، این فرصت را برای دانش‌پژوهان و حقیقت‌طلبان فراهم کرده است تا به طور تطبیقی نظرات کلامیِ دوران تمدن اسلامی را مشاهده کنند.
شیوه نویسنده در کتاب «تحلیل شخصیت خیام» رویکرد عقلانی و پرسش‌محور است و با طرح سؤالاتی بنیادین سعی می‌کند تا مخدوش بودنِ مضامینِ طرح‌شده را در بسیاری از رباعیات آشکار کند.
این کتاب ۳۴۷ صفحه‌ای را موسسه تدوین و نشر آثار علامه محمد تقی جعفری منتشر کرده است.
راز خیام«راز خیام» اثر علیرضا خطیب زاده است که انتشارات بهجت آن را منتشر کرد.
این کتاب شامل چهار فصل شامل رزومه وشخصیت خیام، شرح رباعیات خیام، رباعیات منسوب به خیام و کل رباعیات خیام را مورد تحلیل قرار داده است.
کتاب «راز خیام» نگاه و شرحی است متفاوت به شخصیت و رباعیات خیّام است که باعث نگرش تازه‌ای بر این شخصیت شگفت تاریخِ علم و فلسفه و شعرِ ایران و جهان می‌شود.
میلاد عظیمی با تمجید از کتاب «رباعیات خیام و خیامانه‌های پارسی» سیدعلی میرافضلی می‌گوید این کتاب تحقیق درباره رباعیات خیام را بسیار به پیش برده است.