نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت؛ بیماری آنفولانزا یک بیماری جدی است که در مواردی منجر به بستری شدن بیمار و حتی مرگ او می‌شود. هر فصل آنفولانزا متفاوت بوده و عفونت حاصل از این بیماری افراد را به شیوه‌های متفاوتی درگیر می‌کند، با این همه هر ساله میلیون‌ها نفر به این بیماری مبتلا شده و صدها تا هزاران نفر به خاطر آن در بیمارستان بستری شده و هزاران تا ده ها هزار نفر از بیماران هم هر ساله جان خود را بر اثر این بیماری تنفسی از دست می‌دهند. واکسن سالانه آنفولانزا بهترین راه برای محافظت در برابر این بیماری است.
واکسن آنفولانزا چگونه عمل می‌کند؟
واکسن آنفولانزا باعث می‌شود که بدن دو هفته بعد از واکسیناسیون شروع به تولید آنتی بادی کند. این آنتی بادی‌ها در برابر عفونت ناشی از ویروسی که واکسن بر اساس آن ساخته شده در بدن مصونیت ایجاد می‌کند.
واکسن‌های فصلی آنفولانزا از بدن در برابر ویروس‌هایی که به گفته دانشمندان در فصل‌های پیش رو رایج هستند، محافظت می‌کند. بیشتر واکسن‌های تولید شده در کشور آمریکا در برابر ۴ ویروس مختلف آنفولانزا مصونیت ایجاد کرده و به اصطلاح به آنها واکسن‌های چهار ظرفیتی یا چهارگانه (quadrivalent) گفته می‌شود. این واکسن‌ها حاوی دو ویروس آنفولانزای نوع A یعنی ویروس H1N1 و ویروس H3N2 و دو ویروس آنفولانزای نوع B هستند. همچنین گروه دیگری از واکسن‌های آنفولانزای تولید شده سه ظرفیتی یا سه گانه (trivalent) بوده و از بدن در برابر سه نوع ویروس مختلف آنفولانزا یعنی دو ویروس آنفولانزای نوع A ویروس H1N1 و ویروس H3N2 و یک ویروس آنفولانزای نوع B محافظت می‌کنند.
دو نوع از واکسن‌های سه ظرفیتی مشخصاً برای افراد ۶۵ سال و بالاتر طراحی شده‌اند که در نهایت باعث ایجاد پاسخ دستگاه ایمنی قوی‌تری در آنها خواهد شد.
انواع واکسن آنفولانزا
واکسن آنفولانزا در انواع مختلفی تولید می‌شود، این واکسن‌ها نسبت به یکدیگر برتری خاصی نداشته و فاقد اولویت بندی هستند و شامل:
- واکسن آنفولانزای خنثی کننده (IIV)
- واکسن آنفولانزای نوترکیب (RIV)
- واکسن آنفولانزای تضعیف کننده (LAIV)
علاوه بر این واکسن‌های آنفولانزای سه و چهار ظرفیتی هم در دسترس هستند.
واکسن آنفولانزای سه ظرفیتی شامل:
- تزریق واکسن آنفولانزای سه ظرفیتی با سوزن به همراه ماده یاور یا ادجوانت (adjuvant) که برای افراد ۶۵ سال و بالاتر مناسب است.
مواد یاور بطور کلی به ترکیباتی گفته می شود که ذاتاً قابلیت آنتی ژنی ندارند ولی در ترکیب با واکسن‌ها سبب تحریک سیستم ایمنی و افزایش پاسخ آن به آنتی ژن موجود در واکسن می شوند و اساساً هدف از بکار گیری آنها، تسریع، افزایش و دوام پاسخ ایمنی می باشد.
واکسن آنفولانزای چهار ظرفیتی شامل:
- واکسن آنفولانزا چهار ظرفیتی با دوز مناسب
این نوع واکسن با استفاده از ویروس های رشد یافته درون تخم مرغ مانند آفلوریا چهار ظرفیتی ، فلوریکس چهار ظرفیتی، فلولاول چهارظرفیتی و فلوزون چهار ظرفیتی تولید می شوند. برای گروه های سنی مختلف، واکسن های متفاوتی وجود دارد. برخی از این واکسن ها، برای کودکان ۶ ماهه تولید شده و با استفاده از سوزن، به بازو تزریق خواهد شد. واکسن های دیگر نیز از طریق سوزن (برای افراد بالای ۵ سال) یا جت انژکتور (برای افراد ۱۸ تا ۶۴ سال) وارد بدن شوند.
- واکسن سلولی آنفولانزا چهار ظرفیتی (Flucelvax Quadrivalent)
این نوع واکسن حاوی ویروس رشد یافته در کشت سلولی (بدون تخم مرغ) است، برای افراد بالای ۴ سال تزریق می شود
- واکسن آنفلوآنزا چهار ظرفیتی نوترکیب (Flublok Quadrivalent)
این واکسن بدون تخم مرغ هم برای افراد بالای ۱۸ سال مناسب است.
- واکسن آنفولانزا چهار ظرفیتی به همراه مواد یاور
این نوع واکسن برای افراد ۶۵ سال و بالاتر مناسب است.
- واکسن آنفولانزا با دوز بالا
این نوع واکسن برای افراد ۶۵ سال و بالاتر مناسب است.
همانگونه که گفته شد، انواع مختلفی از واکسن آنفولانزا وجود دارد ولی آن‌چه در این میان اهمیت بیش‌تری دارد این است که همه افراد ۶ ماه به بالا هر سال باید این واکسن را دریافت کنند.
برای چه کسانی واکسن آنفلوانزا توصیه می‌شود؟
توصیه می‌شود تمام افراد بالای ۶ ماه سالیانه واکسن آنفلوانزا دریافت کنند. برای یکسری افراد این توصیه حالت تأکیدی پیدا می‌کند یعنی این افراد حتماً سالیانه واکسن آنفلوانزا دریافت کنند. این افراد عبارت‌اند از:
۱- بچه‌های بین ۶ ماه تا ۶ سال (۵۹ماهه)
۲- افراد ۵۰ سال و بالاتر
۳- بیماران دارای نقص ایمنی یا سرکوب ایمنی (به هر دلیل)، بیماران تحت رادیوتراپی
۴- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن ریوی (از جمله آسم …)، قلبی عروقی، کلیوی، کبدی، عصبی، هماتولوژیک، بیماری‌های متابولیک (شامل بیماری دیابت)
۵- خانم‌های باردار و یا خانم‌هایی که در فصل پاییز و زمستان احتمال باردار شدن دارند.
۶- افراد بین ۶ ماه تا ۱۸ سالی که آسپرین یا ترکیبات سالسیلات مصرف می‌کنند (به خاطر خطر سندرم ری)
۷- افرادی که در مراکز نگهداری روزانه مثل خانه سالمندان و … زندگی می‌کنند.
۸- افراد شدیداً چاق (BMI》۴۰)
۹- افرادی که از موارد گفته شده در بالا مراقبت و نگهداری می‌کنند یا با آنها زندگی می‌کنند.
۱۰- کسانی که در خانه کودک زیر ۶ سال و بالاخص زیر ۶ ماه و یا افراد بالای ۵۰ سال دارند.
۱۱- پرسنل بهداشتی
چه زمانی باید واکسن آنفولانزا را تزریق کرد؟
پیش از شیوع ویروس آنفولانزا در جامعه باید واکسن آن تزریق شود، چرا که بعد از تزریق واکسن بدن به ۲ هفته زمان نیاز دارد تا آنتی بادی تولید کرده و از شخص در برابر بیماری محافظت کند. پس در آغاز فصل پاییز و پیش از شروع فصل آنفولانزا برای دریافت واکسن برنامه ریزی کنید. سازمان پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا پیشنهاد می‌کند که تا پیش از پایان ماه اکتبر یا آغاز ماه آبان باید واکسن زده شود.
از طرفی دیگر دریافت واکسن در تیر ماه و مرداد ماه می‌تواند از میزان اثر بخشی آن در طول فصل شیوع بیماری به خصوص در میان افراد مسن‌تر بکاهد. واکسیناسیون در طول فصل شیوع بیماری یعنی تا ماه ژانویه یا دی ماه ادامه خواهد داشت. کودکانی که به دو دوز مختلف از واکسن نیاز دارند باید زودتر واکسینه شوند. چرا که لازم است بین تزریق دو دوز واکسن ۴ هفته فاصله باشد.
چرا باید هر سال واکسن آنفولانزا را دریافت کرد؟
به دو دلیل لازم است که هر سال واکسن آنفولانزا زده شود.
- مصونیت ناشی از واکسن با گذشت زمان کاهش پیدا می‌کند، بنابراین واکسیناسیون سالانه برای ایجاد مصونیت بالاتر بسیار لازم است.
- ویروس آنفولانزا همواره در حال تغییر است و واکسن آنفولانزا هر سال برای ایجاد مصونیت در برابر ویروس تغییر می‌کند.