به گزارش پایگاه خبری دانا کتاب «اصول و مبانی اقتصاد اسلامیدر قرآن» با عنوان فرعی تقریرات درس آیاتالاحکام آیتالله مهدی کنی به تنظیم و تحقیق اصغر آقامهدوی با شمارگان هزار نسخه به بهای ۱۰۰ هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است.
در بخشی از مقدمه آیت الله مهدوی کنی (ویراست اول) میخوانیم: «خداوند متعال طبیعت را به گونهای آفرید که نیازهای وی را برآورد و سرنوشت آدمیرا طوری رقم زد که در دامن طبیعت رشد کند و ببالد و برای برآوردن نیازهای خود از آن، همواره در تکاپو باشد.
بدین سان انسانها در طول عمر خود پیوسته در طلب معیشت و دستیابی به روزی و بهبودی آن هستند، و از آن جا که بشر زندگی اجتماعی دارد و حرص و طمع او را به سلطه طلبی بر طبیعت و دیگر همنوعان خود میخواند و اگر به خود واگذاشته و لجام گسیخته گردد به ویرانگریهای گسترده در طبیعت و ستمگریهای فاجعه آمیز در جامعه دست خواهد زد. باید تلاشها و کوششهای او در پرتو قوانینی صورت گیرد که نشئت گرفته از شناخت دقیق و صحیح از طبیعت، انسان و توانمندیهای او و آفریدگار این جهان، باشد.
تنها منبع درخور و شایسته برای آگاهی از این امور، قرآن کریم است و سزاوار است که بر سر سفره همیشه گشوده آن بنشینیم و در پرتو نور قرآن و سخنان معصومین (ع) اصول و مبانی اقتصاد را به گونهای درست از آن برگیریم و نصب العین خود سازیم.
از دوران جوانی علاقهمند بودم دیدگاه اقتصادی قرآن کریم را بشناسم و بشناسانم. این شیفتگی مرا به جستجوی گستردهای در آیات قرآنی مربوط به مسائل اقتصادی واداشت و سبب شد این آیات را مکرر در مکرر بخوانم و پس از دسته بندی آنها به تفاسیر معروف و مهم شیعه و سنی و منابع روایی مراجعه کنم؛ و در پی فرصتی برای تنظیم و نگاشتن آن بودم؛ تا اینکه خداوند متعال توفیق داد با گروهی از دوستان که همگی از شاگردان آیت الله العظمیبروجردی و امام راحل بودند از جمله استاد شهید مرتضی مطهری - شبهای شنبه پژوهشهایی را که در طول هفته انجام داده بودیم، مرور و مباحثه کنیم. حاصل این پژوهشها و گفت و شنودها صدها صفحه مطلب درباره اقتصاد اسلامیبود که دستگاه اطلاعاتی رژیم منحوس پهلوی همه آن را به غارت برد و کوششهای مختلف پس از پیروزی انقلاب اسلامیبرای دستیابی بدان راه به جایی نبرد...»
در بخشی از مقدمه ویراست دوم کتاب هم درباره برخی از تغییرات این اثر آمده است: «بعد از اینکه چاپ اول کتاب، نظر آیت الله مهدوی کنی را جلب نکرد و ایشان به دلیل اشکالاتی که بر این کتاب داشتند، از نشر آن جلوگیری به عمل آوردند؛ روزی بنده را به دفتر خود طلبیدند و در مورد این کتاب و مسائلی که نسبت آن به وجود آمده بود، صحبت فرمودند و از من خواستند که کتاب را مطالعه و اشکالاتی که به نظرم میرسد را با معظم له به صورت هفتگی مطرح کنم. اینجانب بعد از مطالعه صفحاتی از آن، هفته بعد خدمت رسیدم و گزارشی از اشکالات که عمدتا شکلی بود. ارائه نمودم. ایشان از من خواستند این اشکالات را برطرف کرده و کار را ادامه دهم و به طور هفتگی گزارش دهم. در آن جلسه در مورد برخی از مسائل محتوایی کتاب سؤالاتی داشتم که مطرح نمودم و معظم له توضیحاتی ارائه دادند. متأسفانه در ادامه کار، با بستری شدن ایشان در بیمارستان به دلیل سکته قلبی مواجه شدیم و بعد از رحلت ملکوتی آن عالم بزرگوار، از دیدار و گفتگوی با ایشان محروم ماندیم.
بعد از گذشت چند سالی از رحلت استاد عزیز، دفتر نشر آثار، از بنده خواست که کار اصلاح چاپ اول را ادامه دهم، و در ضمن، مباحث پیاده شده نوارهای درسی ایشان را که در نوبتی دیگر ارائه داده بودند را نیز به این اثر اضافه نمایم. رابطه آن مباحث با مباحث کتاب عموم و خصوص من وجه بود؛ لذا مطالب جدیدی که در نوارهای پیاده شده وجود داشت را به این کتاب اضافه و اثر جدید را با افزایش کمیو کیفی مطالب تنظیم کردم.
مطالب استاد در سه فصل تنظیم شده است، در فصل اول با عنوان کلیات، برخی از مفاهیم از جمله مفهوم اقتصاد و شیوه تفسیر موضوعی در تبیین آیات اقتصادی قرآن کریم، مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم اصول نظری و فلسفه اقتصاد اسلامی تحلیل شده است. از آنجا که از نظر استاد در یک نگرش نظام مند، و به مقتضای اصل موافقت طبع و وضع، قوانین مدنی مبتنی بر اصول حقوقی و اصول حقوقی مبتنی بر اصول تکوینی میباشد، در قدم اول برای شناسایی نظام اقتصادی اسلامی، این اصول نظری و تکوینی مورد بررسی قرار گرفته اند. اصول خالقیت و ربوبیت و حاکمیت، اصالت حق، اصل تسلیط و تسخیر، تأمین و تضمین روزی و اصل تفاوت و تفضیل از جمله این اصول هستند. در فصل سوم اصول حقوقی مبتنی بر آن اصول تکوینی که در مقام بیان بایدها و نبایدها میباشد، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند؛ اصول ثبات و تطور، قسط و عدل، حرمت اکل مال به باطل، اباحه مصرف، کرامت، لاضرر، تحریم انحصار و مالکیت از جمله این اصول هستند. نکاتی را پیرامون این اثر جدید تقدیم میدارم:
الف: گرچه سعی شده مطالب استاد از حالت گفتاری به نوشتاری تبدیل شود، ولی سعی وافر شده که محتوای کلام ایشان به درستی انتقال یابد.
ب: سعی شده تمام مطالب ابشان مستند شده و در ارجاعات بدان ارجاع شود.
ج: در ترجمه آیات قرآن که در پاورقی ذکر شده است از ترجمه آیت الله العظمیمکارم شیرازی استفاده شده است.
د: مطالب تدریس شده حضرت استاد، در زمان حیات امام خمینی (ه) بیان شده است و لذا اقوال نقل شده از حضرت امام (ة) مربوط به زمان حیات ایشان میباشد.
ه. برخی پاورقیها بیان استاد است که به دلیل حاشیهای بودن مطالب از متن اصلی جدا و به پاورقی منتقل شده است. در پایان این نوع پاورقیها واژه (استاد) آمده است تا از سایر پاورقیها که برای تبیین و توضیح متن توسط اینجانب تنظیم شده است متمایز باشد.
و: معمولا استاد در ابتدای کلاس مباحث قبلی را مرور کرده و بعد از آن، به بحث جدید پرداخته اند. از آنجا که مرور مباحث گاهی حاوی نکات جدیدی بوده است، در مواردی آن را با عنوان جمع بندی ارائه نموده ایم.
ز: سعی شده مباحث متفرقی که در کلاسهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته و گاهی استاد به دلیل سؤال دانشجویان به آن پرداخته اند، دسته بندی و حول محور واحدی قرار گیرد و با یک نظم منطقی ارائه شود.»
گزارش از امیر محمد کلانتری