نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛  نیمه اردیبهشت ماه و چند روز پس از تصویب آیین نامه اجرایی قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در هیئت وزیران، تصور می شد که سرانجام جامعه پرستاری به حق و حقوق واقعی خود دست می یابد. پرستاران از سال 86 تاکنون برای اجرای این قانون لحظه شماری می کنند، اما خدمات آن ها برمبنای فرمول و روشی تعرفه گذاری شده که فاقد کارشناسی لازم است.

این روش ابداعی در تعیین تعرفه، به بهانه نبود اعتبار هنوز اجرایی نشده و پس از اظهار گلایه مندی حمیدرضا عزیزی، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری، مبنی براینکه «پرستاران هنوز ریالی بابت تعرفه گذاری خدمات پرستاری دریافت نکرده اند»، مهدی رضایی، معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت از تخصیص بودجه قانون تعرفه گذاری در روزهای آینده خبر داده است، اما محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار ایران می گوید: آنچه نهایی شده به ضرر پرستاران است. او پیش از آنکه نارضایتی خود را در مورد تعویق و تعلل مکرر در اجرای این قانون ابراز کند، از متر و معیاری که برای تعرفه گذاری قرار داده اند، انتقاد می کند.

او در گفت وگو با رسانه ها عنوان می کند: «خواسته پرستاران این است که با همان فرمول و روشی که خدمات پزشکان تعرفه گذاری شده است(فی فور سرویس) خدمات پرستاری هم به همان طریق تعرفه گذاری شود. اختلاف پرداخت بین پزشک و پرستار در سایر کشورها بیش از 3 برابر است، اما در کشورمابسیار بیش از این شده است.»

آنچه شریفی مقدم به نمایندگی از جامعه پرستاری مطالبه کرده، کاهش اختلاف در پرداخت هاست و برای تحقق این مسئله باید تعرفه های خدمات پرستاری مطابق اقدامات کارشناسی در دوره سوم و چهارم سازمان نظام پرستاری اجرایی شود: «در این صورت اختلاف در پرداخت ها بسیار کاهش می یابد، چون هر پرستار مزد خدمتش را دریافت می کند. ولی تعرفه ها و کار کارشناسی را کنار گذاشتند.» نارضایتی جامعه پرستاری ریشه در روش جدیدی دارد که براین اساس، «بودجه تخصیص یافته برای اجرای این قانون را بر تعداد کل تخت های بیمارستان های خصوصی و دولتی تقسیم کرده و عددی به دست آمده که به ازای هر تخت 90 هزارتومان به پرستار پرداخت می شود. ضمن اینکه گروه مدیریت پرستاری و کمک بهیار هم مشمول این 90 هزارتومان می شوند! که البته از این 90 هزارتومان 15 درصد آن کم می شود و 10 درصد هم مالیات از آن کسر می کنند مابقی آن به گروه پرستاری تعلق می گیرد که درواقع پولی نمی ماند.»

این موارد مکرر به عنوان پاشنه آشیل روش جدید ابداعی تعرفه گذاری از سوی دبیرکل خانه پرستار در رسانه ها مطرح شده است.

شریفی مقدم تاکید می کند: «این روش پرداخت اصلا مبنای کارشناسی ندارد، روش پرداخت کارانه های پزشکان، روش فی فور سرویس است که از سال 74 در کشور ما اجرا می شود که از کتاب کالیفرنیا اقتباس شده است. اما برای پرداخت های پرستاران یک روش جدیدی ابداع کرده اند. نمی شود خودسرانه یک مدلی دربیاوریم تحت عنوان مدل پرداخت، این روش اصلا بر اساس ارزش خدمت پرستاری نیست. این بودجه محدودی هم که برای اجرای تعرفه های پرستاری در نظر گرفته اند طبق خواسته جامعه پرستاری نیست.» بنابراین، پرواضح است که این نوع تعرفه گذاری غیرکارشناسی است. مطابق قانون باید بسته های خدمت را تعریف و استانداردهای آن را تهیه و تعرفه گذاری کرد که چنین اتفاقی نیفتاده است. درگذشته بر روی تعرفه های خدمات پرستاری اقدامات کارشناسی صورت گرفته و هر خدمت و وظیفه در غالب استانداردهای پرستاری تعریف و «کای» خدمت هم مشخص شده، اما مدل پرداخت کنونی به پرستاران در هیچ کجای دنیا سابقه ندارد.

علیرغم تمامی نقدهای صورت گرفته، به فاصله کمتر از یک ماه مانده به روز پرستار، مسئولان ذی ربط به تکاپو افتاده اند تا هرچه سریع تر، قانون تعرفه گذاری را اجرایی کنند. سیزدهم آبان ماه، حمیدرضا عزیزی، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری با اشاره به اینکه پرستاران هنوز ریالی بابت تعرفه گذاری خدمات پرستاری دریافت نکرده اند، به خبرگزاری ایسنا گفت: این موضوع سبب گلایه مندی پرستاران می شود. علی رغم اینکه مسئولین وزارتی ازجمله وزیر بهداشت در شهریورماه قول داده بودند که پرداختی بر اساس قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری را تا آخر همان ماه به حساب پرستاران واریز کنند، اما تا این لحظه هنوز ریالی بابت تعرفه گذاری خدمات به پرستاران پرداخت نشده است و ما شدیدا از این موضوع گله مند هستیم؛ این امر باید در وزارت بهداشت و بدنه دولت رفع شود.

وی افزود: مقررشده بود بودجه قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری به مجموعه وزارت بهداشت و سازمان بیمه سلامت داده شود که بر اساس پیگیری های ما مشخص شد علی رغم گذشت هشت ماه از سال 1401 سازمان برنامه وبودجه هنوز مبلغی پرداخت نکرده است. همکاران ما در سطوح کلان شورای عالی نظام پرستاری شدیدا از این موضوع گلایه دارند. همه ما به وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور آگاه هستیم و معتقدیم سازمان برنامه وبودجه در زمینه پرداختی های قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری به پرستاران کم لطفی کرده است.

پس ازاین اظهارات، مهدی رضایی، معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت از تخصیص بودجه قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در روزهای آینده خبر داد و گفت: «در بخش اول مبلغ 600 میلیارد تومان به ما پرداخت خواهد شد و به محض تخصیص منابع، ما هم پرداخت تعرفه های پرستاری را انجام خواهیم داد.» بعدازآن نوبت معاون پرستاری وزارت بهداشت بود که از پرداخت کارانه در قالب تعرفه گذاری خدمات پرستاری در 3 روز آینده خبر دهد.

عباس عبادی اعلام کرد که «با پیگیری های انجام شده، در اردیبهشت ماه 1401 دستورالعمل نهایی قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در هیئت دولت تصویب و با ارزش سنجی نسبی خدمات پرستاری توسط بیمه، قیمت گذاری ها بر اساس بسته خدمتی تدوین و به دانشگاه های علوم پزشکی کشور ابلاغ شد و پرداختی ها در فاز اول برای 200 هزار پرستار شاغل در مراکز درمانی برای سه ماه به صورت علی الحساب است که نامه آن به دانشگاه های علوم پزشکی ارسال شده و تا سه روز آینده به پرستاران پرداخت می شود و هفته آینده نیز در فاز دوم، دوباره مبالغی واریز خواهد شد.»

گفته می شود رقم 5000 میلیارد تومان برای اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری در بودجه سال 1401 تخصیص یافته، اما دبیرکل خانه پرستار این بودجه را ناکافی دانسته و می گوید: درگذشته برای کارانه پرستاران سالانه حدود 2 هزار میلیارد تومان بودجه وجود داشت که بین 120 هزار پرستار توزیع می شد. البته در دوران کرونا به 1620 میلیارد تومان کاهش یافت. حالا بعد از 15 سال 5 تا 6 هزار میلیارد تومان اعتبار برای تعرفه گذاری خدمات پرستاری اختصاص یافته که باید میان بیش از 200 هزار نفر شامل تمامی گروه پرستاری از مترون، سوپروایزر، سرپرستار، پرستار و بهیار در بخش دولتی، تامین اجتماعی، نیروهای مسلح، بخش خصوصی و نیروهای اورژانس کشور تقسیم شود. با اجرای این شیوه تعرفه گذاری خدمات پرستاری، در بهترین حالت ماهانه حدود 3 میلیون تومان کارانه به پرستاران پرداخت می شود و در موارد زیادی بسیار کمتر خواهد بود. درحالی که بسیاری از پرستاران هم اکنون نیز حدود دو میلیون تومان کارانه می گیرند.

شریفی مقدم هشدار می دهد که در طرح اجرایی قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری، تعداد تخت ها و مریض هایی که یک پرستار پوشش می دهد. ملاک قرارگرفته است. درحالی که می دانیم اکنون یک پرستار به علت کمبود نیرو باید به تعداد زیادی بیمار در یک شیفت رسیدگی کند. اگر در آینده به سمت استاندارد شدن تعداد پرستاران برویم و تعداد بیماران هر پرستار در بیمارستان کم شود کارانه پرستاران بازهم کمتر می شود.

بنابراین باتوجه به شیوه اجرای تعرفه گذاری پرستاران انگیزه خود را برای ادامه فعالیت ازدست داده اند.

همواره به علت کمبود نیرو و تعدیل های گسترده و فراگیر، بار سنگین کار 4 پرستار بر دوش یک نیرو تحمیل می شود، درحالی که 100هزار نفر از پرستاران کشور بیکارند و اگر سالانه 10 هزار پرستار استخدام شوند، در حدود 10 سال زمان می برد تا کادر پرستاری بیمارستان ها به استانداردهای لازم برسد. انعقاد قراردادهایی که مصداق بارز

بی قانونی است، درکنار ناامنی شغلی و نگرانی از آینده معیشتی، پرستاران را نسبت به ادامه فعالیت در کشور دلسرد کرده و در حال حاضر قرار است در قالب تبلیغات پرهیاهو، قانون تعرفه گذاری اجرایی شود، اما نه به آن شیوه ای که متناسب با شان و جایگاه پرستاران است.

بی عدالتی در حق جامعه پرستاری

این قانون طی 15 سال گذشته همواره با فرازوفرودهای بسیاری همراه بوده است، آن هم برای پرستاران که در صف اول خدمت در نظام سلامت قرار دارند. حال اینکه تعرفه های خدمات پزشکی در پایان هرسال و در شورای عالی بیمه تصویب و در ابتدای هرسال ابلاغ می شود، اما در مورد قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری، پای نبود و کمبود اعتبار به میان می آید. این تنها یک مصداق واضح از گستره بی عدالتی در حق جامعه پرستاری کشور است.

محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در این زمینه به جام جم آنلاین می گوید: «حدود یک ماه پیش سقف کارانه پزشکان هیئت علمی از 60 میلیون به 120 میلیون تومان افزایش یافت. البته این سقف در مناطق برخوردار با توجه به شرایط تا 20درصد نیز قابل افزایش است و در مناطق محروم مانند سیستان و بلوچستان نیز سقفی برای پرداخت کارانه به پزشکان هیئت علمی وجود ندارد. به این ترتیب یک پزشک هیئت علمی می تواند حدود 700 میلیون تومان کارانه بگیرد، این درحالی است که پرستاری که در مناطق کم برخوردار فعالیت می کند، زیر یک میلیون تومان کارانه می گیرد.»

شریفی مقدم تاکید می کند: جامعه پرستاری به شدت با اجرای قانون تعرفه گذاری به این سبک و سیاق مخالف است، بی تردید قانون مذکور حق آن هاست اما هیچ کشوری در دنیا شاهد اجرای چنین مدل پرداختی نیست. مسئولان با اجرای ناقص و نمایشی آن می گویند این هم قانون تعرفه گذاری. انحراف از جاده تعرفه گذاری انتقاد جدی پرستاران را به دنبال داشته؛

آن ها می گویند: «گروهی بیرون از جامعه پرستاری، تعرفه گذاری را از مسیر اصلی و قانونی اش خارج کرده اند که این مسئله به معنای پایمال کردن حقوق پرستاران است؛ تعرفه گذاری واقعی با تخصیص بودجه عادلانه انتظار زیادی نیست.»

پرستاران می گویند: «تعرفه گذاری با این مدل، بیش از آنکه اجرای مطالبه 15 ساله ما باشد، تبلیغات و دستاوردسازی است. یکی از اهداف این قانون، برقراری عدالت بین گروه های پزشکی است اما با روشی که در نظر گرفته اند، خبری از برقراری عدالت نیست. خدمات پرستاران باید جزءبه جزء تعرفه گذاری شده و برای آن ها بسته به خدماتی که ارائه می دهند، کارانه اختصاص دهند. در این صورت احتمال دارد کارانه آن ها حتی از پزشک هم بیشتر شود چون حضور پرستاران در بیمارستان و میزان خدمات آن ها بسیار بیشتر از یک پزشک است.» به رغم همه این انتقادات، رضایت جامعه پرستاری جلب نشده است.