نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ با وجود پیشرفت‌های وسیع در علم پزشکی هنوز ماده‌ای که بتواند به طور کامل جایگزین خون شود، ساخته نشده است.  بنابراین برای درمان بیمارانی که به خون و فرآورده‌های آن نیاز دارند، لازم است از افراد داوطلب خون گرفته شود و پس از طی مراحل مختلف به مصرف بیماران برسد. از سوی دیگر هر فرآورده برای مدت زمانی محدود و مشخص قابل نگهداری است. به عنوان مثال پلاکت در دمای ۲۲ درجه سانتی‌گراد، فقط تا  سه روز قابل نگهداری است.

بسیاری از اوقات بیماران مبتلا به بیماری های خطراناک را می توان با اهدای خون نجات داد اما همچنین باید به این موضوع نیز واقف بود که اهدای خون نه تنها به نجات جان انسان کمک می کند ، بلکه دارای مزایای سلامتی خاصی نیز برای فرد اهدا کننده است. در این گزارش به پنج فایده اهدای خون برای فرد اهدا کننده اشاره می شود.

کاهش وزن

اهدای خون به موقع به کاهش وزن کمک می کند و موجب بهبود تناسب اندام در بزرگسالان می شود. به گفته محققان دانشگاه کالیفرنیا ، اهدای یک پیمانه خون یعنی ۴۵۰ میلی لیتر به بدن کمک می کند تا حدود ۶۵۰ کالری بسوزاند .اما نباید اهدای خون را به عنوان یک برنامه کاهش وزن تصور و یا تشویق کرد. مشاوره با پزشک قبل از اهدای خون برای جلوگیری از هرگونه مشکل سلامتی ضروری است.

پیشگیری از هموکروماتوز

اهدای خون می تواند خطر ابتلا به هموکروماتوز را کاهش دهد و یا از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند؛ هموکروماتوز، وضعیتی است که بر اثر ابتلا به آن جذب آهن بیش از حد توسط بدن صورت می گیرد. اهدای منظم خون ممکن است باعث کاهش اضافه بار آهن در خون شود ، از این رو اهدای خون برای افراد مبتلا به هموکروماتوز مفید است.با این حال ، اطمینان از رعایت استانداردهای اجباری معیارهای صلاحیت اهدای خون، توسط اهدا کننده مبتلا به هموکروماتوز ضروری است.

کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی

 اهدای منظم خون با کنترل سطح آهن، خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می دهد. تجمع زیاد آهن در بدن می تواند باعث آسیب اکسیداتیو شود که ثابت شده عامل اصلی تسریع پیری، سکته های قلبی ، مغزی و غیره است.

کاهش خطر ابتلا به سرطان

وجود سطح بالای آهن در بدن، در واقع پیش زمینه ای برای ابتلا به سرطان است. با اهدای خون می توان سطح سالم آهن را در بدن  حفظ کرد و در نتیجه خطر ابتلا به سرطان را کاهش داد.

تقویت تولید سلول‌های جدید خونی

اهدای خون موجب تحریک تولید سلول های جدید خونی می شود. بطوریکه پس از اهدای خون، بدن طی ۴۸ ساعت با کمک مغز استخوان فعالیت می کند تا میزان خون اهدا شده را جبران کند. گلبول های جدید خونی تولید می شود و تمام گلبول های قرمز از دست رفته در مدت زمان ۳۰ تا ۶۰ روز جایگزین می شوند. از این رو ، اهدای خون به حفظ سلامتی انسان کمک می کند.

پاسخ به چند سوال تکراری درباره اهدای خون

بنابر اعلام سازمان انتقال خون ایران همین محدود بودن مدت نگهداری خون و فرآورده‌های خونی باعث می‌شود نیاز مراکز درمانی و بیماران به اهداکنندگان، دائمی و روزانه  باشد و در نتیجه اهدای خون در سطح جامعه نیز باید مستمر باشد تا بتوان همیشه نیاز بیماران به خون را تامین کرد که این موضوع اهمیت اهدای خون را دوچندان می‌کند.

در این نوشتار با هدف تروج فرهنگ اهدای خون، برخی از سوالات رایج و پرتکرار درباره اهدای خون پاسخ داده شده است. 

آیا خطری در اهدای خون وجود دارد؟

خیر، اهدای خون یک عمل کاملا بی خطر و ایمن است. تمام داوطلبین اهدای خون پیش از اهدا مورد معاینه و مصاحبه پزشکی قرار می‌گیرند تا این اطمینان حاصل شود که اهدای خون برای داوطلب و خون اهدا شده برای گیرنده آن هیچگونه مشکلی را ایجاد نمی‌کند. طی فرآیند اهدای خون حجم معینی از خون  دریافت می‌شود. دستگاه گردش خون به راحتی می‌تواند خود را با از دست دادن این حجم از خون،  بدون آن که مشکلی برای بدن اهداکننده ایجاد شود، تطبیق دهد.  

 با این حال درصد اندکی از اهداکنندگان خون ممکن است دچار واکنش‌های خفیف ناشی از اهدای خون مانند سرگیجه، سبکی سر، درد و کبودی ناحیه ورود سوزن به بازو شوند که به آسانی قابل پیشگیری و درمان است.

آیا دست چپ و راست در اهدای خون تفاوت دارد؟

رگ و بازویی از اهداکننده که برای انجام فرآیند اهدا انتخاب می‌شود، در عمل تفاوتی ندارند. کارشناس خون‌گیر با توجه به قضاوت و تجربه خود رگی را که مناسب‌تر تشخیص دهد، انتخاب می‌کند. هر چند در صورتی که رگ‌های هر دو بازو مناسب خون‌گیری باشند، به نظر داوطلب نیز توجه خواهد کرد.

آیا اهدای خون دردناک است؟

عمل خونگیری، فقط در زمان فروکردن سوزن به داخل پوست ناحیه بازو باعث ایجاد درد  و سوزش مختصر در همان ناحیه می‌شود که آنی و گذرا است و در ادامه فرآیند درد و سوزشی وجود ندارد.

تعداد دفعاتی که می‌توانیم اهدای خون داشته باشیم، چقدر است؟

حداکثر تعداد مجاز اهدای خون در سال بسته به نظر پزشک اهدای خون و تمایل اهداکننده  برای مردان چهار بار در سال و برای زنان سه بار در سال است.

در اهدای خون چه مقدار خون گرفته می‌شود؟

در حال حاضر در همه مراکز اهدای خون کشور از کیسه‌های خون با گنجایش ۴۵۰ سی سی استفاده می شود، اما با احتساب خون مورد نیاز برای انجام آزمایشات غربالگری ممکن است تا نزدیک به ۵۰۰ سی سی خون از اهداکننده دریافت شود.