به گزارش پایگاه خبری دانا تحصیل در خارج از کشور برای رشته‌های مختلف جذابیت دارد، اما بازگشت به کشور و استفاده از آن مدرک تحصیلی برای اشتغال نیازمند ارزیابی آن رشته در داخل کشور است. شورا‌های ارزشیابی مدارک تحصیلی در وزارت علوم و وزارت بهداشت مسئولیت این ارزشیابی را برعهده دارند، اما در این میان برخی افراد در دانشگاه‌هایی تحصیل کرده اند که از نظر وزارتخانه‌های آموزشی از اعتبار کافی برخوردار نیستند.
وزارت بهداشت در یک دهه اخیر و پس از اینکه اقبال به رشته‌های علوم پزشکی در کنکور سراسری افزایش چشمگیری یافت و موجی از دانشجویان برای تحصیل در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی راهی خارج از کشور شدند، در چند نوبت اعلام کرد که برخی از دانشگاه‌های کشور‌های خارجی از حداقل امکانات برای آموزش رشته‌های مرتبط با سلامت برخوردار نیستند و مدارک آن‌ها معتبر نیست در نتیجه کسانی که آنجا تحصیل می‌کنند نمی‌توانند در داخل کشور شغلی بیابند.
دو تصمیم مشهور درباره دانشجویان ایرانی که در خارج از کشور تحصیل می‌کردند
در سال‌های اخیر دو تصمیم مهم در حوزه دانشجویان ایرانی که در دانشگاه‌های خارجی در حوزه علوم پزشکی تحصیل می‌کرده اند گرفته شد. اول تصمیمی بود که در دی ماه ۱۳۹۷ اتخاذ شد و بعد‌ها به «ممنوعیت انتقال بعد از ۲۰۱۹» مشهور شد.
بر اساس این مصوبه هفتادمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت که در ۷ شهریور ۱۳۹۷ به تصویب رسید آمده است: «از ابتدای سال ۲۰۱۹ میلادی (۱۰ دی ماه ۱۳۹۷) کلیه ضوابط و مقررات مربوط به امکان انتقال دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور در رشته‌های علوم پزشکی لغو و انتقال دانشجو در رشته‌های پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی در طول مدت تحصیل و قبل از فارغ التحصیلی به داخل کشور ممنوع است.
بدیهی است برای آن دسته از افرادی که تا قبل از شروع سال ۲۰۱۹ میلادی (۱۰ دی ماه ۱۳۹۷) تحصیل خود را در یکی از دانشگاه‌های مورد تائید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آغاز کرده و واجد شرایط انتقال دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل هستند، براساس ضوابط و مقررات مذکور اقدام خواهد شد.
کلیه دانش آموختگان ایرانی خارج از کشور در رشته‌های علوم پزشکی درصورت فارغ التحصیلی از دانشگاه‌های مورد تائید وزارت متبوع، می‌توانند براساس مصوبات و ضوابط شورای عالی ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پس از ارزشیابی و تأیید مدارک تحصیلی در کشور مشغول کار شوند.»
دومین تصمیم هم بعد از تحولات اوکراین و روسیه در شورای عالی انقلاب فرهنگی اتخاذ شد که براساس آن ضوابط انتقال دانشجویان ایرانی گروه علوم پزشکی به دانشگاه‌های داخل به وزارت بهداشت ابلاغ شد. در بخشی از این مصوبه آمده است:
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است فهرست دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی مورد تأیید برای تحصیل در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی خارج از کشور را تهیه کند و در سامانه معاونت آموزشی قرار دهد. انتقال به داخل کشور صرفاً برای دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزشی امکان‌پذیر است.
انتقال دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های خارج از کشور که پس از اول ژانویه ۲۰۱۹ وارد دانشگاه شده‌اند، با گذارندن ۷۲ واحد درسی مرتبط و از طریق شرکت و قبولی در آزمون ارزیابی صلاحیت علمی صورت می‌پذیرد.
آزمون ارزیابی صلاحیت علمی توسط مرکز سنجش آموزش علوم پزشکی به صورت سالانه برگزار می‌شود. حد نصاب قبولی ۶۰ درصد نمره کل آزمون خواهد بود و ظرفیت پذیرش توسط شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی تعیین می‌شود.
دانشجویان انتقالی مشمول این مصوبه ملزم به پرداخت شهریه تحصیلی بر اساس مصوبات هیئت امنای دانشگاه مقصد هستند.
این سیاست‌ها به مدت پنج سال از تاریخ ابلاغ لازم‌الاجراست. تصمیم گیری در خصوص تداوم یا تغییر این سیاست‌ها بر عهده شورای ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور خواهد بود.»
برای نخستین بار آزمون ارزیابی علمی دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور متقاضی انتقال به دانشگاه‌های داخل ویژه ورودی‌های تا پیش از اول ژانویه ۲۰۱۹ (۱۱ دی ماه ۱۳۹۷) روز ۱۵ دی ماه ۱۴۰۱ تنها برای دانشجویانی که پرونده انتقالی تشکیل داده اند و از سال ۲۰۱۹ به بعد به خارج رفته اند، برگزار می‌شود.
کاظم قهرمان زاده رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت درباره تعیین تکلیف انتقال دانشجویان ایرانی با شرایط متفاوت تحصیلی با اشاره به تعیین تکلیف ارزشیابی دانشجویان گفت: تکلیف ارزشیابی وضعیت تحصیلی دانشجویان که در دانشگاه‌های غیر معتبر تحصیل کرده اند به زودی در وزارت بهداشت مشخص می‌شود، اما هنوز پرونده‌های این گروه از دانشجویان در حال بررسی است.
وی گفت: این گروه از دانشجویان با علم به این موضوع که آن دانشگاهی که در آن تحصیل کرده اند معتبر نیست و همان زمان می‌توانستند دانشگاه معتبری انتخاب کنند، اما به دلایل پذیرش آسان‌تر، شهریه‌های پایین‌تر و سایر دلایلی که خودشان به آن‌ها واقف هستند، این دانشگاه‌ها که از نظر وزارت بهداشت مورد تأیید نیستند را انتخاب کرده اند. این افراد یا باید تحصیل خود را در یک دانشگاه معتبر ادامه دهند، یا تحصیلات تکمیلی خود را در یک دانشگاه معتبر بگذرانند و تنها در این صورت است که می‌توانند مدارک خود را برای ارزیابی به وزارت بهداشت ارائه کنند.
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت یادآور شد: شرط دیگر برای ارزشیابی مدارک دانشجویانی که در دانشگاه‌های غیر معتبر تحصیل کرده اند این است که در آن کشوری که تحصیل خود را به پایان رسانده اند مجوز کار داشته باشند.
یک دانشگاه خارجی به خاطر شهریه حدود هزار دانشجوی ایرانی را تنها در یک دوره ورودی پذیرفته است!
وی افزود:، اما باید بدانیم که متأسفانه بخشی از دانشگاه‌های غیر تأیید خارجی از نظر آموزشی اصلاً معتبر نیستند و می‌دانند که فارغ التحصیلان این دانشگاه‌ها در کشور ما نمی‌توانند خدمت کنند و آن‌ها را در کلاس‌های غیر استاندارد قرار می‌دهند، پس در واقع مجوز کاری هم وجود ندارد که این دانشجویان بتوانند از آن برای ارزشیابی استفاده کنند.
این مقام مسئول یادآور شد: یکی از نمونه‌های عدم اعتبار این دانشگاه‌ها که گزارش شده این است که این دانشگاه فقط به خاطر اینکه دانشجویان ایرانی را به خاطر شهریه بپذیرد در یک سال تحصیلی حدود هزار نفر ایرانی را تنها در یک دوره ورودی پذیرفته است. این دست گزارش‌ها مشخص می‌کند که شرکت‌های اعزام دانشجو به خارج در این زمینه به خصوص رشته‌های علوم پزشکی فعال هستند.
قهرمان زاده خاطرنشان کرد: ما برای ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشجویانی که در دانشگاه‌های غیر معتبر تحصیل کرده اند باید اصل موضوع سلامت را مدنظر قرار بدهیم. ما در وزارت بهداشت حافظ سلامت مردم هستیم، بعضاً به ما گفته می‌شود این دانشجویان جوانان این کشور هستند و به دلیل مشکلات مجبور به انتقال هستند، اما باید از سوی دیگر هم به این موضوع نگریست که این افراد در حوزه سلامت وارد می‌شوند و پس از فارغ التحصیلی درمان کودکان و خانواده‌های ایرانی را برعهده می‌گیرند.
وی افزود: وقتی فردی در جایی که استاندارد آموزشی ندارد و غیر معتبر تشخیص داده می‌شود، تحصیل می‌کند در صورت فارغ التحصیلی و تأیید مدرک اش، سلامت جامعه را به خطر می‌اندازد وگرنه مشکلی با فرد یا دانشگاه خاصی وجود ندارد. برای ما در وزارت بهداشت مهم نیست که فرد در چه دانشگاهی تحصیل کرده بلکه مهم این است که کیفیت آموزش حفظ شده باشد. ما مکلف به رعایت کیفیت آموزشی در گروه علوم پزشکی هستیم. در مقابل مردم وظیفه داریم که کیفیت آموزش را حفظ کنیم و افرادی که از فیلتر ارزشیابی مدارک تحصیلی عبور می‌کنند باید تأیید شده باشند، زیرا این موضوع وظیفه قانونی، شرعی و عقلی ما است.
۴ هزار دانشجوی علوم پزشکی در مدت سه سال به کشور برگشتند
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت با اشاره به آمار انتقالی از خارج از کشور گفت: بر اساس آماری که در مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت وجود دارد از سال ۱۳۹۷ تا سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۴ هزار نفر دانشجوی انتقالی از خارج به داخل کشور داشتیم. این افراد قبل از ۲۰۱۹ تحصیل خود را شروع کرده بودند و عمدتاً در سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی تحصیل کرده اند. این چهار هزار نفر به دانشگاه‌های داخل کشور منتقل شده اند که بخشی از آن‌ها در دانشگاه‌های علوم پزشکی در حال تحصیل هستند و بخشی دیگر نیز در حال جایابی هستند که بتوانند ادامه تحصیل دهند.
وی گفت: البته این افراد قبل از سال ۱۳۹۷ تحصیل خود را شروع کرده بودند و شامل ممنوعیت انتقالی پس از ۲۰۱۹ نبودند و در عین حال از غربالگری آزمون گذشته اند و پس از شرکت در آزمون توانستند حدنصاب لازم را کسب کنند و پس از قبولی حائز شرایط انتقال شدند و به دانشگاه‌های علوم پزشکی داخل کشور منتقل شده اند.
قهرمان زاده یادآور شد: پس از اینکه موضوع ممنوعیت انتقال بعد از ۲۰۱۹ مطرح شد و ما در مرکز خدمات آموزشی با موج زیادی از درخواست‌های نقل و انتقال مواجه شدیم، باقری فرد معاون آموزشی وزارت بهداشت به مرکز خدمات آموزشی مأموریت داد که برای این موضوع برنامه تهیه کند. در ابتدای این مأموریت به ما تاکید شد که قبلاً هر گونه موضوع نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی، «تصمیم» بوده و برنامه‌ای در کار نبوده، در واقع در شورا‌ها و کمیسیون‌ها بر اساس شرایط خاص تصمیمات خاص اخذ شده است. ولی باید برای این موضوع برنامه چند ساله داشته باشیم.
وی افزود: با وجود یک «برنامه» است که یک فرد می‌تواند با برنامه ریزی برای ادامه تحصیل خود در خارج از کشور تصمیم بگیرد، به عنوان نمونه کدام دانشگاه‌ها می‌تواند برود به کدام یک نمی‌تواند برود و اگر رفت در آینده با چه تبعاتی مواجه می‌شود. برای این منظور کارگروه‌های متعددی تشکیل و برنامه نقل و انتقال دانشجویان علوم پزشکی تدوین شد و در نهایت این برنامه در شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان مصوبه انتقال از خارج از کشور مصوب شد. بر اساس آن مشخص است که افراد بدانند چکار‌هایی می‌توانند انجام دهند و در چه صورت مدارک آن‌ها ارزشیابی می‌شود و یا نمی‌شود.
از این پس تنها ۲ درصد افراد انتقالی بر اساس نمره در دانشگاه‌های علوم پزشکی پذیرفته می‌شوند
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت تاکید کرد: برای افرادی که بعد از ۲۰۱۹ هم تحصیل خود را شروع کرده اند، برنامه مشخص این است که این افراد باید در آزمون ارزیابی علمی شرکت کنند و در آن آزمون ۶۰ درصد حدنصاب نمره را که بیاورند می‌توانند منتقل شوند. اما با توجه به محدودیت‌های بسیار دانشگاه‌های علوم پزشکی در پذیرش دانشجو از میان کسانی که در آزمون ارزیابی علمی شرکت می‌کنند و افرادی که حدنصاب را کسب می‌کنند تنها ۲ درصد افراد بر اساس نمره در دانشگاه‌های علوم پزشکی پذیرفته می‌شوند.
وی گفت: در واقع تغییر مهم در خصوص پذیرش دانشجویان این است که پیش از این دانشجویان در آزمون شرکت می‌کردند و باید خودشان به صورت فردی به جایابی می‌پرداختند و بسیاری از دانشگاه‌ها ممکن بود این افراد را نپذیرند، اما اکنون در زمان آزمون مشخص است که کدام دانشگاه کدام نمره را می‌پذیرد این افراد در واقع در آزمونی مشابه کنکور مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و بر اساس نمره‌ای که کسب می‌کنند به دانشگاه‌ها می‌روند.
قهرمان زاده افزود: بر این اساس هم دانشجو به جایی که لیاقت آن را از منظر علمی دارد می‌رود و هم دانشگاه‌ها دیگر مجبور به انتخاب پاسخ خیر یا آری برای پذیرش دانشجو نیستند. ضمن اینکه در این برنامه جدید مشخص شده است که اگر تعداد متقاضیان انتقال زیاد بود و افراد بیشتری توانستند ۶۰ درصد نمره را کسب کنند و در شمول ۲ درصد قرار نگرفتند هم می‌توانند با شرایطی انتقال پیدا کنند. در واقع با سه حالت مواجه هستند.
وی گفت: یکم اینکه این افراد می‌توانند به دانشگاه خارجی که در آن تحصیل می‌کردند بازگردند و ادامه تحصیل بدهند. دوم اینکه، متقاضی انتقال هستند می‌توانند در رشته‌های مقطع کارشناسی موجود در کشور که ظرفیت و محل آن‌ها مشخص است و به عنوان نیاز‌های کشور از سوی شورای گسترش دانشگاه‌ها اعلام شده، بر اساس نمره‌ای که کسب کرده اند ادامه تحصیل دهند.
رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت افزود: سوم اینکه، متقاضی انتقال هستند، اما نمی‌خواهند خارج برگردند و در رشته‌های کارشناسی هم پذیرفته نشده اند، برای این گروه این امکان وجود دارد که رشته حد واسط «علوم سلامت» (Health Sciences) دو سال تحصیل می‌کنند. البته برای این رشته هم ظرفیت تعیین می‌شود و تنها دانشگاه‌های مشخصی این رشته و این تعداد دانشجو را می‌پذیرند. جزئیات پذیرش در رشته علوم سلامت را شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی تعیین می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: این افراد پس از پذیرفته شدن در رشته علوم سلامت، دو سال درس می‌خوانند و بعد از دو سال می‌توانند در امتحان علوم پایه (پزشکی و دندانپزشکی و داروسازی) که در حال حاضر برای دانشجویان داخل کشور برگزار می‌شود بر اساس رشته قبلی خود، شرکت کنند و اگر توانستند قبول شوند و حدنصاب را کسب کنند می‌توانند در همان رشته‌ها یعنی پزشکی، دندانپزشکی یا داروسازی ادامه تحصیل دهند.
آزمون ارزیابی علمی دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور متقاضی انتقال به دانشگاه‌های داخل ویژه ورودی‌های تا پیش از اول ژانویه ۲۰۱۹ (۱۱ دی ماه ۱۳۹۷) روز ۱۵ دی ماه ۱۴۰۱ برگزار می‌شود. ثبت نام برای این آزمون از چهارشنبه ۲۳ آذر آغاز شده و تا چهارشنبه ۳۰ آذر ۱۴۰۱ از طریق سایت مرکز سنجش آموزش پزشکی ادامه دارد.
دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی خارج از کشور متقاضی انتقال به دانشگاه‌های داخل که پیش از اول ژانویه ۲۰۱۹ (۱۱ دی ماه ۱۳۹۷) شروع به تحصیل کرده اند می‌توانند در این آزمون شرکت کرده و در صورتی که نمره حد نصاب (۶۰ درصد نمره کل آزمون) را کسب کنند، به شورای انتقال معرفی خواهند شد.
نخستین دوره این آزمون در روز پنجشنبه ۱۵ دی ماه ۱۴۰۱ برگزار خواهد شد. این آزمون تنها سه بار، در دی ماه سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ برگزار خواهد شد.