تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس ایرانشناسی، آداب و فرهنگ مردم کرمان طی سالیان دراز و متوالی از محیط زندگی، لهجه و گویش های زبانی، طرز فکر و رفتارهای اجتماعی شکل گرفته است که منجر به ایجاد تفاوت هایی در گوشه و کنار آن شده است.

آداب و رسوم نوروز در کرمان

مردم استان کرمان هم مانند سایر هم وطنان خود سال نو را با آداب و رسوم خاصی آغاز می کنند، برخی از این آداب و رسوم مردم کرمان هنوز در این سرزمین مرسوم هستند اما برخی دیگر در طول زمان به زمان فراموشی سپرده شده اند.

خانه تکانی از آداب و مرسوم در بین مردم کرمان است، در روزگار قدیم قبل از عید مردم خانه تکانی می کردند و اگر اتاق ها به علت دود زدگی در ایام زمستان سیاه شده بود حتما مجددا آن را کاهگل می کردند، مردم بر این باور بودند که اگر این کار را انجام ندهند، تا پایان سال جدید همه چیز در زندگی برای آن ها به شکل نامطلوبی اتفاق خواهد افتاد، اماده کردن لباس نو از دیگر موارد مرسوم شب عید است.

به طوری که در گذشته اگر بزرگترها توانایی خرید لباس نو را برای خودشان نداشتند حتما دست کم برای کودکان یک تکه لباس نو می خریدند.

سهن ریختن و پختن کماچ و سمنو از جمله آداب قدیمی و مراسم خاص مردم استان کرمان قبل از ایام عید است. برای این کار گندم را دو سه روز در آب خیس می کردند و سپس آب را خالی کرده یک شب آن را در قابلمه در بسته قرار می دادند تا جوانه بزند سپس جوانه ها را داخل یک سبد یا کیسه قرار می دادند و هر روز آن را خیس می کردند و از آن نوعی کماچ سهن و سمنو می پختند، خیرات کردن شیرینی، غذا و میوه بر مزار مردگان در روز پنج شنبه آخر سال که به آن عید مردگان می گویند از دیگر آیین های قدیمی نوروز در استان کرمان است.

مردم استان کرمان از قدیم به هنگام تحویل سال نو سفره پهن می کردند و هرچه در منزل داشتند از کماچ، نان و سبزی گرفته تا شیرینی و آجیل و تخم مرغ رنگی روی آینه تکان می خورد.

در گذشته در برخی از نقاط استان کرمان مردم باور داشتند که زمان تحویل سال تمام آب های جاری برای یک لحظه می ایستند اصطلاحا به آن "خواب آب" می گفتند.

عید دیدنی کوچکترها از بزرگان فامیل و هدیه دادن بزرگان به بچه ها از دیگر آداب و رسوم عید نوروز است. در برخی شهرستان ها از جمله شهر بابک، سیرجان و بم مردم شنبه اول سال به گردش و تفریح می روند و اقدام به پختن آش می کنند بسیاری از مردم کرمان از عید به تعداد افراد خانواده و بعضی دیگر یک ظرف سبزه درست می کنند.

آداب و رسوم جالب کرمان

چهارشنبه سوری

از ویژگی های این مراسم در کرمان خواندن قل هوالله به تعداد نخودهای مورد نیاز جهت تهیه آش عصرگاهی است. این مراسم معمولا از صبح روز سه شنبه به وسیله افراد خانواده انجام می‌شود، به این معنی که هر کدام از اعضای خانواده تعدادی نخود برداشته و در ازاء هر دانه قل هوالله خوانده و فوت می‌کنند.

شب شیشه

در ششمین شب تولد نوزاد، و برای در امان نگه داشتن کودک از شر “شیشه” مراسمی برگزار می‌شود بر اساس یک افسانه، شیشه، کبوتر سفیدرنگی است که در این شب خود را به چراغ زده و آن را می شکند، و در تاریکی، طفل را می‌رباید.

برگزاری مراسم “بوی خوش” برای رهایی کودکان از ترس و دلهره- انجام مراسمی برای فرار از شر “خفتو” رسم‌های ویژه کرمان است.

جشن سده

از جمله مراسمی که با شکوه ترین آن را می‌توان در شهر کرمان شاهد بود، مراسم جشن سده است. زرتشتیان معتقدند که هزاران سال قبل و در دهم بهمن، “هوشنگ” به عنصر مقدس آتش دست یافت، لذا از دیرباز با برگذاری مراسمی، این روز را گرامی می‌دارند.

نزدیک غروب روز دهم بهمن، در باغچه بداق آباد، دو موبد زرتشتی با پوشش سفید خود ابتدا با لاله‌هایی در دست، سه مرتبه گرد انبوه هیمه‌ای که از مدت‌ها قبل به این مکان آورده شده، می‌گردند و پس از خواندن اوراد و ادعیه‌ به زبان اوستا، هیمه‌ها را به وسیله لاله‌ها، آتش می‌زنند و به این ترتیب جشن سده، را با شکوه بی‌نظیری برگزار می‌کنند. آن‌ها بر این عقیده هستند که پس از جشن سده، دل زمین گرم می‌شود و راه آمدن بهار هموار می‌شود.

آن‌ها همچنین عقیده دارند، همانطور که شعله آتش، همواره رو به بالا در حال پرواز است، آدمی نیز باید در حال صعود بوده و از فرومایگی بپرهیزد.

مراسم سی شور

در این مراسم به مدت سی روز و هر روز سه مرتبه آب تنی کرده و به نیایش می‌پردازند، علاوه بر این از خوردن غذاهای حیوانی خودداری می‌کنند. پختن “سداب یا سدو” و توزیع آن بین نیازمندان، از دیگر مراسم بین زردشتیان کرمان است. سداب برگ سبزی است که آن را با پیاز در روغن کنجد سرخ کرده و روی لقمه‌هایی از نان گرم می‌ریزند و تعارف می‌کنند.

برگزاری جشن مهرگان به مناسبت پیروزی ایرانیان بر ضحاک_ جشن گاهان بار_ و ستایش خداوند به انگیزه آفرینش جهان مادی، جشن هیرومبا، برگزاری مراسم جشن سدره‌پوشی، به انگیزه رسیدن پسران و دختران به سن تکلیف را می‌توان از جشن‌های دیگری که در بین زرتشتیان کرمان رواج دارد، بشمار آورد.