تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس ایرانشناسی؛ سنندج شهری کردنشین در قسمت شمال غربی کشورمان است. این شهر که به‌عنوان مرکز استان زیبای کردستان شناخته می‌شود، در منطقه‌ای محصور شده توسط کوه‌های آبیدر، شیخ معروف و سراج الدین قرار گرفته است. این شهر که بیست و سومین شهر بزرگ ایران نیز هست، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی زیادی را در دل خود جای داده است که از جاذبه‌های تاریخی آن می‌توان به وجود تعداد زیادی از عمارت‌های قدیمی در این شهر اشاره کرد. در این مقاله، همراه ما باشید تا نگاهی به تعدادی از مهم‌ترین عمارت‌های این شهر بیندازیم.
عمارت‌های دیدنی و جذاب در کردستان
عمارت مشیر دیوان
عمارت مشیر ایوان سنندج، در خیابان «شهدا» قرار گرفته است. این عمارت در دوران قاجاریه توسط «میرزا یوسف مشیر دیوان» که در آن زمان مشاور و سپس جانشین حاکم وقت منطقه بود، ساخته شده است. این عمارت دارای هفت حیاط است که در هرکدام از آن‌ها آب‌نمایی جداگانه با طرحی متفاوت به چشم می‌خورد.
تزیین‌کاری های شاخصی در این بنا استفاده شده‌اند؛ از جمله آن‌ها می‌توان به ستون‌هایی با گچبری طنابی و مقرنس کاری یا ارسی‌هایی با طرح‌های اسلیمی اشاره کرد.
درمجموع طراحی و ساخت تمام بخش‌های این عمارت با رعایت همه اصول معماری سبک ایرانی انجام گرفته است و طراحی عمارت بسیار جذاب است.
عمارت سالار سعید
عمارت سالار سعید در اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار در شهر سنندج ساخته شده است. این عمارت که به سفارش «ملا لطف الله شیخ الاسلام» ساخته شد، بعدها بخش اندرونی آن به تملک خانواده «حبیبی» و بخش بیرونی آن به تملک «عبدالحمید خان سنندجی» ملقب به «سالار سعید» درآمد. سال‌ها گذشت تا هر دوی این بخش‌ها به تملک اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان کردستان دربیاید. این بنا در سال ۱۳۵۴ تبدیل به موزه شد و تا همین الان نیز نام «موزه سنندج» را با خود یدک می‌کشد.
موزه سنندج در ابتدا دارای دو بخش باستان شناسی و مردم شناسی بود ولی در سال ۱۳۸۲ و با تاسیس «خانه کرد» اشیای بخش مردم شناسی موزه به این خانه انتقال داده شد و هم‌اکنون فضای موزه در اختیار بخش باستان شناسی است. در بخش باستان شناسی، مجموعه‌ای از اشیای قدیمی از دوران ماقبل تاریخ تا دوران قاجار نگهداری می‌شوند. عمارت سالار سعید در خیابان امام خمینی و کوچه حبیبی قرار گرفته است.
عمارت امجدالاشراف
عمارت امجدالاشراف در خیابان «صلاح الدین ایوبی» شهر سنندج واقع شده است. این بنا به سفارش یک تاجر اصفهانی به نام «میرابوطالب» و با هنر معماران و زبردستی استادکاران اصفهانی در سال ۱۲۱۷ هجری قمری درسنندج ساخته شد. این عمارت شامل قسمت‌های مسکونی در کنار تالار تشریفات بوده و تالار تشریفات هم در ایام محرم محل عزاداری عاشقان امام حسین(ع) بوده است.
از خصوصیات بارز این عمارت می‌توان به گچبری های پرکار با نقوش اسلیمی، نقاشی‌هایی متاثر از سبک نقاشی غربی، اتاق‌های سه دری و پنج دری در دو طبقه و پنجره هایی با شیشه‌های رنگی اشاره کرد.
چند عمارت، پر از شگفتی در کردستان
عمارت آصف وزیری
عمارت آصف وزیری، در شهر سنندج قرار دارد و به نام “خانه کرد” معروف است. این عمارت را می‌توان به عنوان گنجینه مردم‌شناسی کردستان نام برد که نمایانگر آثار مردم کرد است. شکل‌گیری و ساخت این بنا در چند دوره زمانی انجام گرفته‌است اما آنچه که به طور کلی وجود دارد این است که این عمارت، یادگار دوران صفویه است که توسط “آصف اعظم” یا “میرزا علی نقی خان لشکر نویس” ساخته‌شده‌است.
از این عمارت نیز، همچون عمارت “سالارسعید”، به عنوان موزه استفاده می‌شود و به نام‌های دیگری نیز مانند “خانه کرد” یا “موزه مردم‌شناسی مناطق کردنشین” شهرت دارد. عمارت آصف وزیری، در سال ۱۳۷۵ در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسید.
بنای آصف وزیری بسیار بزرگ و دارای چند بهش است. در وسط بنا حیاطی بزرگ قرار دارد که در وسط آن حوضی زیبا وجود دارد و دور تا دور حیاط با سبزه‌کاری و درخت پوشیده شده.
یکی از شگفتی‌های این بنا، موقعیت ساختمان نسبت به قبله است که باعث می‌شود بهش اصلی ساختمان در قسمت شمال و رو به قبله بیشترین استفادل را از نور خورشید و تابش آفتاب داشته‌باشد و در هوای سرد و کوهستانی کردستان، گرم بماند. پنجره‌های ساختمان با طرح‌های ارسی و شیشه‌های رنگی تزیین شده‌است و نمای بیرونی آن با چوب و آجر تزیین شده. همچنین در خیاط عمارت آصف وزیری یا خانه کرد حمامی قدیمی وجود دارد که در آن ستون‌های سنگی حجاری شده، کاشی‌کاری‌های زیبا و تزیینات آهک‌بری خودنمایی می‌کند.
این عمارت نیز، برای علاقه‌مندان به زیبایی، هنر و معماری دوره صفویه و موزه مردم‌شناسی کردستان بسیار جذاب و دیدنی است.
عمارت ملک‌التجار
عمارت زیبا و دیدنی ملک اتجار، یادگاری دیگر از دوره قاجار و هنر و معماری آن است. این بنا، در گذشته، نزدیک به مرکز دارالاحکومه استان کردستان نیز بوده‌است. این عمارت دو طبقه، دارای پنجره‌های چوبی زیبا و ارسی است که سرتاسر ساختمان خودنمایی می‌کند.
در مرکز این عمارت، یک حیاط بزرگ قرار گرفته که در ضلع شمالی آن، یک فضای ایوانی ستون‌های آجری دیده می‌شود. عمارت ملک‌التجار، به خوبی هنر و معماری و شکوه ایرانی را به نمایش گذاشته‌است و در آن از انواع هنرها از جمله: طرح ترنج و نقش‌های حیوانی استفاده شده‌است.
اگر طرفدار گشت‌وگذار در عمارت های سنتی و شنیدن‌داستان‌های جذاب آن‌ها هستید، بهتر است از عمارت های سنندج دیدن کنید و حتما سری نیز به عمارت ملک‌التجار بزنید و از هنر دست قاجاریان لذت ببرید. این عمارت در خیابان امام‌خمینی شهر سنندج وجود دارد و هر روزه مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد.