تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس استانها؛ تاریخچه شهرهای استان البرز را که ملاحظه می کنید به روستاهایی می رسید که از دهه های ۴۰ و ۵۰ به بعد با هم پیوند خورده و ساختار به اصطلاح شهری به خود گرفته اند.
کرج مرکز استان البرز بنا به روایت ها و شواهد تاریخی تا پیش از دهه ۵۰ باغشهری با چند روستای پراکنده محسوب می شد اما در پس مهاجرت های بی رویه به یکباره رنگ باخت تا جایی که گستره آن از تعداد زیادی از شهرهای قدیمی و بزرگ کشور سبقت گرفت.
اینک که جمعیت البرز پا را از سه میلیون نفر فراتر گذاشته اما آنچه برای ساکنانش همیشه با بیم و هراس همراه است، صدای پای زلزله در دور و نزدیک است ، پدیده ای که در هفته های اخیربخش هایی از شمال غرب کشور را لرزاند و ۲ کشور ترکیه و سوریه را هم داغدار کرد.
شنیدن اخبار این دست حوادث هم به لحاظ نوعدوستی و هم ازباب احساس خطر برای البرزی ها ناخوشایند است چرا که با وجود ۴۰۰ کیلومتر گسل زلزله هر آن باید منتظر چنین خطری در این استان بود. اما در همین وضعیت بسیاری از مردم استان در خانه هایی سکونت دارند که با وجود گسل زلزله نمی توان به ایمنی آنها دل بست.
برخی از خانه ها زلزله نیامده به خودی خود فرو می ریزند و گاهی سنگ و آجر نمای آنها مانند حادثه ۲ماه پیش گوهردشت کرج جان عابران را می گیرد. با این حال از سه دهه پیش تاکنون بارها و بارها پرونده بازآفرینی خانه های قدیمی و غیر مقاوم البرز دست به دست شده اما آثار و نتایج تصمیم گیری ها خود را نشان نداده است.
ساماندهی تپه مرادآب در دهه های ۷۰ و ۸۰
تپه مرادآب یا اسلام آباد کرج به وسعت ۱۶۸ هکتار با بیش از ۱۵ هزار واحد مسکونی در هسته مرکزی کرج از دهه ۷۰ طرح ساماندهی آن آغاز شد اما این طرح در اوایل دهه ۹۰ خرید خانه های فرسوده را متوقف کرد و تمرکز کاری خود را بر روی پروژه های عمرانی در زمین های آزاد شده ، گذاشت. طرح ساماندهی تپه مراد در طول حدود ۱۸ سال خرید املاک تنها به تملک حدود چهارهزارو ۱۰۰ واحد مسکونی بسنده کرد و بنا به عللی از ادامه تملک واحدهای فرسوده با بافت ناهمگون منصرف شد.
در اجرای این طرح از وسعت ۱۶۸ هکتاری مرادآب ، حدود ۷۴ هکتار آن تملک و واحدهای غیر مقاوم تخریب شد. اما بررسی ها نشان داد که خانوارهایی که مرادآب را فروختند سر از سکونتگاه های غیر رسمی حصار، حصارک ، حسن آباد ، حیدرآباد و مناطقی از این دست در آورده اند و این بار در خانه های کوچک و غیر مقاوم چند طبقه اسکان یافته اند؛ خانه هایی که خطر آن بیش از تپه مرادآب جان انسان ها را تهدید می کند و بیشتر حوادث ریزش بنا و آتش سوزی ها در آنها به ثبت رسیده است.
سکونتگاه هایی که دهه ۸۰ شکل گرفت
دهه ۸۰ برای استان البرز و کلانشهر کرج با موج جدیدی از ساخت وسازها همراه شد با اینکه ساخت وسازهای دهه های قبل به سبک ویلایی کوچک با بافت ناهمگون بود اما دهه ۸۰ به اصطلاح بساز و بندازها دست به کار شدند و در سایه ضعف نظارت ها ساختمان های ۶ تا هشت طبقه را روی ستون های آهنی نحیف و شکننده بنا کردند.
حسن آباد ، حیدرآباد ، حصارک ، حصارک ، اطراف مهرشهر و مناطق دیگر استان البرز به یکباره شاهد سربرآوردن ده ها ساختمان باریک اندام اما چند طبقه از دل خاک شد . در این حال وجود بناهای قدیمی و فرسوده در دل شهرهای استان کم نبود که ساختمان های غیرمقاوم وصله شهر شد و گستره شهرهای استان را افزایش داد و ساختار برخی روستاها مانند مهدی آباد ، ملک آباد و صفرآباد چهارباغ را نیز تغییر کرد.
۲ هزار هکتار بافت فرسوده غیر مقاوم در البرز
استان البرز با گستره ای حدود پنج هزارو ۸۰۰ کیلومتر مربع بیش از ۲ هزار هکتار بافت فرسوده و غیر مقاوم مسکونی دارد که بیش از یک / سوم جمعیت سه میلیون و ۲۰۰ هزار نفری این استان در بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری سکونت دارند. اینکه گاهی متولیان امر و کارشناسان ضرورت بازآفرینی بافت های فرسوده البرز را متذکر شده اند، حکایت از واقعیتی تلخ دارد که تا دیر نشده باید از خطر پیشگیری کرد.
وقوع زلزله ۵.۲ ریشتری ۳۰ آذرماه ۱۳۹۶ تهران و البرز با اینکه زمین اندکی از خشم خود را نمایان ساخت اما همین اندک لرزش ۲ کشته و ۹۷ مصدوم روی دست ۲ استان گذاشت .
شناسایی ۵۳ هزار واحد مسکونی فرسوده و غیر مقاوم در البرز
عضو هیات مدیره ستاد بازآفرینی کشور گفت: ۵۳ هزار واحد مسکونی فرسوده در استان البرز شناسایی شده که نیاز به بازسازی و بازآفرینی دارند.
سید مسلم سید الحسینی در نشست ستاد بازآفرینی استان البرز افزود: قرار گرفتن البرز بر روی گسل زلزله ایجاب می کند تا هر چه سریع تر نسبت به نوسازی بافت های فرسوده این استان اقدام شود.
وی بیان کرد: موضوع مسکن یکی از اولویت های دولت سیزدهم است و در این زمینه نوسازی بافت های فرسوده از جمله در استان البرز با جدیت دنبال می شود.
عضو هیات مدیره ستاد بازآفرینی کشور گفت: به دنبال مدیریت واحد و یکپارچه برای بافت های فرسوده هستیم تا همه دستگاه های اجرایی در این زمینه همراه شوند و به تعهدات خود عمل کنند.
سیدالحسینی با اشاره به برنامه دولت برای ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی در کشور افزود: بخشی از این واحدهای مسکونی در بافت های فرسوده قرار دارد.
وی تاکید کرد: تشویق بافت های فرسوده شهری برای شتاب بخشی به نوسازی این بافت ها در کشور و استان البرز ضروری است.
دستور استاندار برای بازآفرینی ۵۳ هزار واحد مسکونی فرسوده
استاندار البرز از دستگاه های اجرایی استان خواست با همکاری و مشارکت مردم نسبت به باز آفرینی و نوسازی ۵۳ هزار واحد مسکونی فرسوده و غیر مقاوم این استان اقدام کنند.
مجتبی عبداللهی در نشست کمیسیون ماده پنج استان البرز افزود: حوادثی همچون زلزله در کمین است بنابراین باید رسیدگی به این موضوع در اولویت کاری شهرداری ها و مدیران مربوطه در استان قرار گیرد.
استاندار البرز ادامه داد: شهرداری ها باید اطلاع رسانی گسترده در محله های هدف را آغاز کنند و با تشریح شرایط و مخاطرات احتمالی، اقدامات موثر را انجام دهند.
عبداللهی گفت: اعطای جواز ساخت رایگان و امتیازات ویژه ای در بسیاری از شهرداری های استان مصوب شده و فرصت مغتنمی برای ساکنان بافت های فرسوده محسوب می شود.
وی افزود: درصدد هستیم قرارگاه اصلاح ساختار اداری و خدمات دهی ویژه را در استان راه اندازی کنیم چراکه باید روند اخذ مجوزها بویژه در شهرداری ها و دستگاه های اجرایی شفاف و مشخص باشد.
استاندار البرز گفت: با این اقدام می توانیم بسیاری از ساختارها و بروکراسی ها را بررسی و اصلاح کنیم تا مردم با سهولت و سرعت بیشتری امور خود را دنبال کنند.
بسته های تشویفی برای بافت های فرسوده البرز پیش بینی شود
سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری البرز در این نشست گفت: بسته های تشویقی در زمینه مجوز ، نظام مهندسی ، خدمات شهرداری ها پیش بینی شود.
احمد افضلی افزود: تمام شهرداری ها مکلف به ارائه مشاوره به ساکنان بافت های فرسوده هستند؛ بر این اساس مشاوران اطلاعات را از دستگاه های اجرایی مختلف از جمله آموزش وپرورش، بهزیستی ، محیط زیست اطلاعات را دریافت و با اطلاعات شهر تطبیق می دهند و پیشنهادات خود را اعلام خواهند داشت.
ضوابط بافت های فرسوده البرز ابلاغ شد
رضا خالقی مدیر کل راه و شهرسازی استان البرز نیز با اشاربه اجرای طرح بازآفرینی در برخی محله های کرج مانند شهید فهمیده ، مصباح و نمازی اعلام کرد: طرح باز آفرینی واحدهای مسکونی شهر ماهدشت نیز به تازگی تصویب شده است.
وی افزود: ضوابط کاری برای بازآفرینی بافت های فرسوده به شهرداری ها استان البرز ابلاغ شده است.
مدیر کل راه و شهرسازی البرز بیان کرد: بسته های تشویقی برای این مهم پیش بینی شده و برای املاک در بافت فرسوده ضوابط تشویقی به لحاظ تراکم، پارکینگ ، تجاری، سطح اشغال تعلق می گیرد.
وی افزود: درصدد هستیم خدمات مهندسی در بافت های فرسوده رایگان شود و یکسری خدمات و امتیازها پیش بینی شده است .
صدور پروانه رایگان در کرج
مریم قهرمانی صارم رییس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر گفت : با تصویب یک آیین نامه در این شورا بستر برای نوسازی یک هزار هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد کلانشهر کرج فراهم شده است.
اعضای شورای اسلامی شهر کرج در این آئین نامه تشویقی ، تخفیف در صدور پروانه ساختمانی تا سقف ۱۰۰ درصد در بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری را برای مدت ۲ سال تصویب کرده اند.
وی ادامه داد: لایحه شهرداری درخصوص آئین نامه تشویقی نوسازی و بهسازی در بافت های فرسوده شهر کرج پس از کمیسیون برنامه و بودجه در صحن علنی شورای شهر بررسی و با قید فوریت تصویب شد.
وقوع زلزله های مخرب در کشورهای همسایه و مناطقی از ایران نشان می دهد که احتمال وقوع زلزله در مناطقی مانند البرز وجود دارد و باید هر چه سریع تر بافت های فرسوده و ناکارآمد را نوسازی کرد.