معاونت فناوری و نوآوری وزارت علوم از زمان تاسیس در آذر ۱۴۰۰ تلاش‌هایی شامل طراحی و اجرایی کردن طرح دستیار فناوری، طرح گرنت فناوری و راه‌اندازی سامانه «نان»، صدور مجوز برای سه پارک دانشگاهی (دانشگاه کاشان، امام حسین (ع) و علم و صنعت)، صدور مجوز ۲۰ پردیس علم و فناوری و دهکده فناوری نوآوری کشاورزی انجام داده است و بر اساس آمار سال گذشته، در نتیجه بخشی از این فعالیت‌ها ۲۵ هزار فرصت شغلی دانش‌بنیان در پارک‌های علم و فناوری افزایش یافت که به معنای رشد ۴۰ درصدی این نوع اشتغال بود.

علی خیرالدین از ابتدای تاسیس این معاونت، عهده دار آن بود و از فروردین ۱۴۰۲ امید رضایی‌فر که پیشتر به عنوان مدیرکل سیاستگذاری، برنامه‌ریزی و توسعه فناوری فعالیت می‌کرد به عنوان سرپرست در این معاونت منصوب شد.

یکی از مهمترین اقدامات معاونت فناوری و نوآوری، راه‌اندازی سامانه نان ۱۰ اردیبهشت گذشته بود. سامانه نان سامانه‌ای برای صاحبان صنایع، شرکت‌های دانش‌بنیان، نهادها و وزارتخانه‌هاست تا اگر نیازی دارند آن را در نان ثبت کنند و پژوهشگران و دانشمندان هم از طرف دیگر ایده خود را در پاسخ به آن نیاز وارد سامانه کنند. با وجود این و تاکیدهای فراوان وزیر علوم روی سامانه نان و کاربردی کردن تحقیقات، یک سال بعد از رونمایی از آن، هنوز معلوم نیست این سامانه به اهداف تعیین‌شده از راه‌اندازی رسیده است یا خیر.

از امید رضایی‌فر در مورد سامانه نان، احتمال موازی‌کاری با سامانه‌های مشابه و محل تامین منابع مالی برای برخی طرح‌ها و پایان‌نامه‌های ثبت شده در آن همچنین طرح‌های آینده این معاونت پرسیدیم.

وی در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت سامانه نان حدود یک سال بعد از رونمایی و بخش های جدید که به آن اضافه شده یعنی جان (جریان اقتصاد نوین)، جام (سامانه جامع آزمایشگاهی)، خاص (خاستگاه آموزشی صنایع و مشاغل)، دانا (درگاه آشنایی با نخبگان و آینده‌سازان) و توانا (توانمندسازی آموزشی اعضای هیات علمی دانشگاه) اظهار داشت: طراحی بخش های جدید سامانه نان هنوز کامل نشده و شاید ۵ یا ۶ ماهه طول بکشد که همه این بخش‌ها به طور کامل به سیستم متصل شوند. پلتفرم دانا نهایی شده و همزمان با اجلاس روسای دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی (۲۱ تا ۲۴ اردیبهشت، دانشگاه شیراز) با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رونمایی شد.

امید رضایی‌فر ادامه داد: ولی سامانه نان در دانشگاه‌ها مطرح و کارامد بوده است، تاکنون ۸۴۰۰ نیاز در این سامانه ثبت شده که به سامانه‌های مختلف در کشور متصل است و ۱۱۰۰ ایده برای رفع این نیازها تاکنون در نان ثبت شده است. در راستای هدایت تحقیقات کشور به سمت رفع نیازها، در بستر نان امکان تعریف رساله و پایان نامه های دانشگاهی برای رفع نیازهای ثبت شده در سامانه مهیا شده است.

همچنین در هماهنگی با معاونت آموزشی وزارت علوم، مقرر شده استادان دانشگاه‌ها امکان پذیرش دانشجوی استعداد درخشان در راستای رفع نیازهای ثبت شده در سامانه نان را برای مقاطق کارشناسی ارشد و دکتری داشته باشند که این دو اکنون در سامانه نان عملیاتی شده است.

وی در مورد دو سامانه دیگر ساتع و ساجد که اهداف و کارکرد مشابهی با سامانه نان دارند و هنوز فعال هستند نیز گفت: هدف ما از روز اول هم این نبود که این سامانه‌ها تعطیل شوند یا کارکرد آنها مختل شود؛ بلکه رویکرد ما این است که این سامانه‌ها اضافه شوند ولی سامانه نان تجمیع این سامانه‌ها در یک پلتفرمِ (بن‌سازه) قابل نمایش است. اکنون داده‌های سامانه ساتع در سامانه نان هم دیده می‌شود و اینها به صورت وب‌سرویس (خدمات برخط) با هم متصل هستند.

رضایی‌فر ادامه داد: پلتفرم جامع نظام ایده ها و نیازها به عنوان سکوی ملی رصد فعالیت های پژوهش و فناوری در سراسر کشور عمل خواهد کرد که طبق مصوبه هیات دولت، سامانه های سایر وزارت خانه ها موظف به ارسال اطلاعات فعالیت های پژوهش و فناوری خود در این سامانه ملی هستند. کلان دیتای (داده‌) حاصل به عنوان بستر و منبع ترسیم برنامه های آموزشی و پژوهشی آتی کشور عمل خواهد کرد.

موازی‌کاری نیست

سرپرست معاونت فناوری و نوآوری وزرات علوم در این مورد که آیا وجود و فعالیت این سامانه‌ها موازی‌کاری نیست نیز توضیح داد: موازی‌کاری نیست، ما در یک سکوی واحد همه این سامانه‌ها را با هم جمع کردیم؛ یعنی کسی که وارد سامانه نان می‌شود از اطلاعات بقیه سامانه‌ها هم مطلع می‌شود.

سامانه ساتع برای یک گروه خاص کار می‌کند و سامانه‌های دیگرهم هستند که به ساتع متصل شده اند. هدف اصلی ما در سامانه نان حذف بقیه سامانه‌ها نبوده است. همه این سامانه‌ها به صورت خدمات برخط با هم تعامل دارند. بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص ایجاد و ارتقای سکوهای ملی آموزشی، تربیتی، پژوهشی و فناوری، سکوی ملی نظام ایده ها و نیازها به عنوان حلقه واسط و هاب ملی پژوهش و فناوری فعالیت خواهد کرد.

سامانه نان از پشتوانه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی برخوردار است

وی در پاسخ به این سوال که سامانه ساتع پشتوانه قانونی بند ط تبصره ۹ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ را دارد، ولی سامانه نان خیر توضیح داد: سامانه نان از پشتوانه های قانونی چون مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص ایجاد سکو های ملی برخوردار ایت و همچنین در بودجه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ سامانه نان و الزام دستگاه ها به درج اولویت های تحقیقاتی و پژوهشی و فناوری خود در آن مورد تاکید قرار گرفته است.

رضایی‌فر گفت: در خصوص پرهیز از موازی کاری با همکاران در سامانه ساتع به توافق رسیده‌ایم. ضمن یکسان سازی اطلاعات کابری و اشتراک برخط داده ها، کارفرمایان و دستگاه‌های اجرایی که با سامانه ساتع در تعامل بوده اند به همکاری خود با ساتع ادامه دهند و در نان نمایش داده شود. هدف ما این است که پژوهشگران این نیازها را به صورت متمرکز مشاهده کنند.

استاد دانشگاه سمنان خاطرنشان کرد: اطلاعاتی که از سامانه ساتع داریم کمتر از ۲۰ درصد نیازهایی است که در سامانه نان ثبت شده است و این نشان می‌دهد ظرفیت‌های بزرگ تری برای جذب نیازهای فناورانه وجود داشته که در سامانه نان ظهور پیدا کرده است. نان از ساتع جامع‌تر کار می‌کند و در کنار دریافت گزارش فعالیت های پژوهشی و فناوری به تحقق عدالت پژوهشی و استفاده حداکثری از امکانات و ظرفیت های ایده پردازی پژوهشگران کشور کمک می کند.

سامانه ساتع هم زیرنظر شورای عالی عتف است و رویکرد معاونت فناوری ونوآوری وزارت علوم و شورای عالی عتف هماهنگی و همکاری در این زمینه است.

فناوری به اقتصاد متصل می‌شود

رضایی‌فر در مورد برنامه‌های آتی معاونت فناوری و نوآوری گفت: قصد داریم فضای جدیدتری را در زیست‌بوم فناوری و نوآوری پدید بیاوریم. یکی از مشکلات در حوزه فناوری، اتصال کم حوزه فناوری با اقتصاد بوده است. سعی می کنیم از مقوله مشارکت پذیری و مردمی سازی اقتصاد و فناوری، دریچه‌های جدیدتری را به این زیست‌بوم اضافه کنیم تا مسیر حمایت‌ها، فرهنگ‌سازی ها و سرمایه و بازار برای حوزه فناوری و نوآوری رشد بهتری پیدا کند.

وی با اشاره به افزایش اشتغال دانش‌بنیان‌ها در پارک‌های علم و فناوری نیز توضیح داد: تقاضاهایی که برای استقرار شرکت‌های دانش بنیان داریم، نشان می‌دهد این روند رو به رشد ادامه دارد.

رضایی‌فر در مورد افزایش تعداد پارک‌ها نیز گفت: اکنون ۱۵ پارک علم و فناوری دانشگاهی داریم که با پارک‌های استانی در مجموع ۵۴ پارک علم و فناوری می شود. انتظار نداریم تعداد پارک‌ها افزایش یابد ولی پردیس‌های علم و فناوری (ساختارهایی بین پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های خصوصی و بازار برای مدیریت نفوذ فناوری) قطعا افزایش می‌یابد. پردیس‌های علم و فناوری جزایر کمکی پارک‌ها هستند و با مدیریت و راهبری پارک ها کار می‌کنند.