به گزارش پایگاه خبری دانا هاشم داداش پور در مراسم رونمایی از سایت «سبد جامع بورس های دانشجویی» گفت: این سامانه شامل بورس های دانش، بنگاه های اقتصادی، مشاغل، وطن، کوتاه مدت خارج و داخل کشور، سرآمدان، ابرار، فنی و مهندسی، علوم انسانی، سلامت، علوم پایه، هنر، سال آخر و سایر دستگاه ها است.

وی هدف از راه اندازی سبد جامع بورس را پاسخگویی به نیازها و مسائل اصلی کشور عنوان کرد و افزود: بخشی از این بورس ها نیازهای هیات علمی ما را در حوزه هایی که نیاز داریم و رشته هایی که نوپدید هستند و کشور به آن رشته ها ورود پیدا نکرده است، تامین می کند. همچنین نیاز کشور به حوزه هایی که استراتژیک محسوب می شوند و ما سرمایه گذاری قابل توجهی در این حوزه ها نداشته ایم مانند حوزه های علوم دریایی برطرف می کند.

بورس دانش 

داداش پور در خصوص «بورس دانش» توضیح داد: هدف از این بورس بلاعوض، تشویق و هدایت استعدادهای برتر نظام آموزش و پرورش کشور برای ورود به رشته های مغفول مانده و دارای اولویت (بر اساس اسناد فرادستی) در حوزه های علوم پایه، علوم انسانی، فنی و مهندسی، سلامت و هنر است.

رییس سازمان امور دانشجویان افزود: دانشجوی بورسیه در حین تحصیل از تسهیلات استفاده می کند و در مقطع بعدی در صورت حفظ شایستگی لازم، در اولویت دریافت بورس خواهد بود.

داداش پور ادامه داد: در حوزه بورس دانش قرار شده است که در رشته های مشخصی که تعریف شده و جزو علوم بنیادین و پایه محسوب می شوند و معمولا به طور خاص دانش آموزان تمایلی برای حضور در آن رشته ها ندارند اما حاکمیت به آن رشته ها نیاز دارد مانند شیمی، فیزیک، ریاضی و فلسفه بورس داده شود.

وی خاطرنشان کرد: هدف ما این است که از طریق بورس دانش بتوانیم بخشی از نیروهای نخبه و افرادی که دارای رتبه بهتری هستند به سمت علوم بنیادی و پایه سوق دهیم و از طریق مقرری برای دانش آموزانی که وارد دانشگاه می شوند، این کار را انجام دهیم.

رییس سازمان امور دانشجویان ادامه داد: از همین امسال بحث بورس دانش را با هزار نفر شروع خواهیم کرد و در دفترچه کنکور هم شرایط آن اعمال خواهد شد؛ بر این اساس، هزار نفر از دانش آموزانی که در حوزه علوم بنیادین و پایه انتخاب رشته کنند، بورس دانش می شوند.

داداش پور یادآور شد: بورس های تأمین هیأت علمی صرفاً به رشته ها و موضوعات مورد نیاز کشور از جمله هنر، علوم دریایی، بین رشته ای و نوظهور تعلق می گیرد.

وی در ادامه گفت: در دنیا بورس‌ها بسیار متنوع‌اند و همه کشورها بسته به ظرفیت هایی که دارند، بورس می دهند؛ بنابراین وقتی از بورسیه صحبت می شود، در واقع سخن از ظرفیت هایی است که کشور دارد و آن را در اختیار دانشجویان و دانش آموزان خود قرار می دهد تا در شرایط بهتری در داخل یا خارج از کشور تحصیل کنند یا اینکه کشور برای تقویت مناسبات خود بورس و فرصت های تحقیقاتی را از خارج به داخل تعریف می کند و به همین دلیل کشورهای دنیا در این زمینه سرمایه گذاری های زیادی انجام می دهند.

داداش پور با بیان اینکه سازمان امور دانشجویان در گذشته دو بورس را تعریف کرده بود، افزود: یک بورس هیات علمی با قصد تامین هیات علمی دانشگاه های کشور بود و بورس دیگر این بود که سازمان بر اساس مساله یابی خود بررسی کرده و به تعداد لازم بورس های مشخصی را به دانشگاه های کشور با توجه به بودجه و امکانات خود اعطا می کرد. 

وی گفت: بورس دیگری که از قبل هم داشتیم و الان هم وجود دارد، بورس فرصت های تحقیقاتی است که این فرصت های تحقیقاتی یا فرصت های تحقیقاتی خارجی هستند که دانشجویان ایرانی در دوره دکتری به خارج از کشور می روند یا فرصت های تحقیقاتی داخلی است که از یک دانشگاه به دانشگاه دیگری می روند و در فرصت محدود و کوتاه ۶ ماهه شرکت می کنند.

کاهش متقاضیان تحصیل در رشته‌های علوم پایه و تجربی

رییس سازمان امور دانشجویان با بیان اینکه در تمام کشور تب کنکور تقریبا خوابیده البته نه برای همه رشته ها و مقاطع، افزود: در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۴۸۹ هزار نفر متقاضی ورود به کنکور بودند که از میان آنها ۵۸۰ هزار نفر تمایل به حضور در حوزه تجربی داشتند و عموما کسانی که در حوزه علوم تجربی ورود پیدا می کنند، قصد دارند در رشته های خاص پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی تحصیل کنند.

داداش پور افزود: کل ظرفیتی که در آموزش عالی کشور در بخش دولتی وزارت بهداشت برای این رشته ها وجود دارد، ۳۷ هزار نفر است در حالی که نزدیک به ۵۴۰ هزار نفر از دانش آموزان قادر به جذب در حوزه علوم پزشکی نیستند و این روند تقریبا از گذشته وجود دارد. 

رییس سازمان امور دانشجویان ادامه داد: در حوزه علوم ریاضی تعداد متقاضیان دو حوزه فنی مهندسی و کشاورزی را پوشش می دهند، در سال ۱۳۹۰، ۲۸۱ هزار و ۵۵۸ نفر متقاضی ورود به این حوزه بودند. در حالی که سال ۱۴۰۱ این عدد به ۱۴۵ هزار و ۶۱۵ نفر کاهش پیدا کرده است. یعنی نزدیک به دو برابر کاهش نشان می دهد. 

وی گفت: تعداد ثبت نام کنندگان در سال ۱۳۹۰ در حوزه ریاضی حدود ۲۲ درصد از کل داوطلبان بوده، در حالی که در سال ۱۴۰۱ کل داوطلبان این حوزه ۹.۷ دهم درصد شده است. 

داداش پور افزود: تعداد متقاضیان در سال ۱۳۹۰ در حوزه هنر ۵۵ هزار نفر بوده است. در حالی که در سال ۱۴۰۱ تعداد متقاضیان ورود به رشته هنر ۱۶۱ هزار نفر شده اند که این آمار نشان می دهد ما با یک دگرگونی در نوع خواسته ها و تقاضاها مواجه ایم که پاسخی در داخل دانشگاه های کشور برای آن نداریم. 

وی در ادامه با بیان اینکه ۵۰ درصد از کل ظرفیت دانشگاه های کشور در حوزه علوم انسانی هستند، گفت: تقاضا برای ورود به حوزه علوم انسانی افزایش داشته است. از طرفی عمده دانشجویانی که به قصد تحصیل به خارج از کشور می روند، دانشجویان علوم پزشکی هستند؛ این نقص بزرگی است که باعث شده بخش مهمی از دانشجویان نخبه از کشور خارج شوند و نتوانیم پاسخی در این زمینه داشته باشیم. 

داداش پور افزود: از میان ۵۸۰ هزار نفر متقاضان ورود به رشته علوم تجربی بیش از ۵۰ هزار نفر معدل بالای ۱۹ دارند یعنی ۸ درصد از کل جمعیت ۵۸۰ هزار نفری، انباشت بخش مهمی از نیروهای نخبه ای است که پاسخی برای مطالبات خود در کشور نمی توانند پیدا کنند.

وی ادامه داد: یکی از مطالبات بخش مهمی از نیروهای تحصیل کرده در حوزه غیرپزشکی که نتوانستیم پاسخگو باشیم، به آینده شغلی آنها برمی‌گردد که نتوانسته اند با تحصیل در آن رشته شغلی داشته باشند یا به اندازه کافی شغل در آن حوزه وجود ندارد. البته رکود و بی توجهی دستگاه ها به پاسخگویی در حوزه فناورانه و صنعتی هم عامل مهمی در این زمینه است.

رییس سازمان امور دانشجویان گفت: از هزار نفر از دانش آموزانی که وارد دانشگاه فرهنگیان شده اند ۳۴۱ نفر آنها رتبه پایین تر از هزار داشته اند و این به دلیل این است که دانشگاه فرهنگیان توانسته است با گزینه ای به نام دانشجومعلم بخشی از استعدادها را به دانشگاه فرهنگیان منتقل کند اما در همه حوزه ها این اتفاق نیفتاده است.

بورس صنعت 

وی افزود: اخیرا برخی دانشگاه ها به ابتکار خود بورسی را تحت «بورس صنعت» طراحی کرده اند. دانشگاه یزد و هرمزگان از جمله این دانشگاه ها هستند. بنا به ادعای این دانشگاه ها تعدادی از متقاضیان که برای استفاده از بورس صنعت به این دو دانشگاه مراجعه کرده اند، از رتبه های پایین تر سال قبل بوده اند که این نشان می دهد اگر بسته سیاستی را استفاده کنید که بتواند نیاز آنی و آینده دانش آموز یا دانشجو را پاسخگو باشد، بسیاری از مسائل حل می شود.

داداش پور ادامه داد: رشته هایی مانند شیمی، فیزیک، زمین شناسی، ریاضی، فلسفه، جامعه شناسی و رشته هایی مانند اینها جزو علوم پایه و نیاز بنیادی کشور هستند؛ اگر به عنوان حاکمیت پاسخی درخور داده نشود، بخشی مهم از نیروهای نخبه از رشته های علوم پایه به علوم کاربردی حرکت می کنند و خسارتی را در آینده از بابت تخلیه این نخبگان از این حوزه ها خواهیم داشت.

بورس هنر 

رییس سازمان امور دانشجویان در ادامه در خصوص «بورس هنر» توضیح داد: هدف از بورس هنر تأمین هیأت علمی مورد نیاز در رشته های هنر است که فراخوان آن به زودی از طریق سامانه اطلاع رسانی اداره کل بورس و اعزام دانشجویان و همچنین پرتال «سیب» اطلاع رسانی خواهد شد و لینک ثبت درخواست از تاریخ هفتم مردادماه ۱۴۰۲ به مدت یک ماه باز خواهد شد.

وی افزود: کل اعضای هیات علمی در تمام دانشگاه های زیرمجموعه وزارت علوم ۹۰۴ نفر است. اگر معماری و شهرسازی را که معمولا در بین رشته های هنر عمومیت دارد، حذف کنیم برای تعداد کل رشته های هنر ۳۵۳ نفر هیات علمی داریم در حالی که تعداد تقاضا به این حوزه ۱۶۱ هزار نفر است. صندلی های ما هم در کل کشور ۵ تا ۶ هزار نفر است. یعنی با این آمار ۱۵۵ هزار نفر امکان اینکه بتوانند در رشته های مورد علاقه خود شرکت کنند، عملا وجود ندارد. 

داداش پور با بیان اینکه کمبود هیات علمی در حوزه های هنری به شدت بالا است، گفت: رشته های هنری جدیدی در سطح دنیا شکل گرفته است که اساسا آن رشته ها را در دانشگاه های کشور نداریم. همچنین در حوزه رشته های تکمیلی هنوز نتوانستیم حوزه هنر را به اندازه کافی گسترش دهیم تا نیازهای کشور را پاسخ دهیم و در حوزه دکتری رشته های محدودی داریم. 

رییس سازمان امور دانشجویان افزود: بورس هنر را فعال کردیم که بتوانیم از طریق کارشناسی ارشد به دکتری بخشی از مشکلات مربوط به تامین هیات علمی در حوزه هنر در کل کشور را پاسخ دهیم. این بورس هم پاسخی به تقاضا است و هم پاسخی به کمبودهایی که همین الان در سطح دانشگاه ها با آن مواجه هستیم.

بورس مشاغل 

داداش پور در ادامه به «بورس مشاغل» اشاره کرد و گفت: هدف از این بورس تربیت سرمایه های انسانی موثر و کارا بر اساس درخواست دستگاه‌های دولتی و غیردولتی است. بورسیه دانشجو از طریق کنکور سراسری یا بورسیه حین تحصیل دانشجو طی توافقی که بین اداره کل بورس و اعزام دانشجویان این سازمان، مؤسسه و دستگاه بورس کننده صورت می گیرد. 

رییس سازمان امور دانشجویان افزود: دانشجویان بورسیه مشاغل، حین تحصیل، تسهیلات دریافت کرده و پس از دوران تحصیل با شرایطی که در قرارداد قید می شود، امکان اشتغال در این دستگاه ها را دارا خواهند بود. در این نوع بورسیه، مؤسسه به دانشجویان بورس مشاغل اجازه می دهد تا سقف مشخصی دروس اختیاری را با نظر دستگاه بورس کننده بگذرانند و کارآموزی دانشجوی بورسیه در دستگاه بورس کننده سپری می شود و دانشجو مجاز است تا سقف ۵۰ ساعت در ماه با شرکت همکاری کند.

وی گفت: در این بورس ظرفیت دانشگاه‌های برتر کشور به جای تربیت نیرو برای دانشگاه های خارجی، در خدمت بنگاه های اقتصادی کشور قرار می گیرد و از طرفی شرکت نیز بهترین و نخبه ترین دانشجویان را جذب کرده که قطعاً در کیفیت محصول و افزایش راندمان آن شرکت موثر است. وزارت علوم، تحقیقات و فناوری طی تفاهم نامه ای با ستاد نیروهای مسلح در تلاش است که مسئله سربازی این دسته از دانشجویان بورسیه را طوری برنامه ریزی کند که دستگاه بورس کننده بتواند بلافاصله بعد از فارغ التحصیلی از ظرفیت این دانشجویان استفاده کند.

بورس بنگاه‌های اقتصادی 

داداش پور در ادامه به «بورس بنگاه های اقتصادی» اشاره کرد و گفت: در این نوع بورس، بنگاه های اقتصادی چالش ها و نیازهای پژوهشی و فناورانه خود را در قالب پروژه های تحقیقاتی تعریف و به دانشگاه های کشور ارائه کرده و به یک عضو هیات علمی به عنوان مجری واگذار می کند. 

رییس سازمان امور دانشجویان ادامه داد: به منظور اجرای پروژه مطرح شده و متناسب با سطح آن، مجری اقدام به اعلام ظرفیت بورسیه دانشجویان مقاطع و دوره های مختلف تحصیلی می کند تا این دانشجویان پژوهش ها و پروژه های دانشگاهی خود را تحت هدایت و نظارت استاد مجری متناسب با نیاز بنگاه اقتصادی تعریف کرده و به حل هرچه بهتر چالش مطرح شده کمک کند. 

وی گفت: هزینه نیروی انسانی مستقیماً به حساب دانشجویان بورسیه شده واریز می شود. بدین ترتیب، تمرکز سرمایه های انسانی روی پروژه تعریف شده خواهد بود و ضمن بهره گیری دانشجویان از تسهیلات بنگاه اقتصادی، یک چالش بنگاه اقتصادی مرتفع می شود. فرد یا گروه متخصصی از بنگاه اقتصادی در طی انجام پروژه بر نحوه و کیفیت انجام پروژه نظارت دارد.

بورس وطن

وی درباره «بورس وطن» گفت: هدف از بورس وطن برطرف کردن نیاز نیروهای متخصص شرکت ها، صنایع و سازمان های دولتی و غیردولتی در کشورهای منتخب و همچنین توسعه روابط علمی، اقتصادی و صنعتی با آن کشورها است. به همین منظور بنگاه اقتصادی می تواند هر ساله افرادی را انتخاب و در کشورهای هدف در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد بورس کند.

داداش پور افزود: این دانشجویان در واقع سفیران علمی، فناوری و پژوهشی ایران تلقی می شوند که می توانند موجب ارتباطات صنعتی، بازرگانی و اقتصادی بین دو کشور شوند.

بورس سرآمدان 

وی درباره «بورس سرآمدان» گفت: به منظور حفظ و افزایش بهره وری از سرمایه برجسته نخبگانی در ابعاد مختلف، این بورس تحصیلی به دانشجویان سرآمد از جمله دانشجویان نمونه و دانشجویان استعداد درخشان (بدون نیاز به شرکت در آزمون سراسری) اعطا می‌شود.

داداش پور خاطرنشان کرد: آیین نامه دانشجویان سرآمد تدوین شده و به مرحله نهایی رسیده است که امیدواریم در دو هفته آینده توسط وزیر علوم ابلاغ شود. ما قبلا آیین نامه دانشجویان نمونه را داشتیم. دانشجویان نمونه دانشجویان عالی اما محدود بودند. در حوزه دانشجویان سرآمد ما به دنبال دانشجویان خوب اما گسترده هستیم. به این معنی که در دانشجویان نمونه معمولا تعدادی از افراد انتخاب و در نهایت از بین آنها ۱۰ تا ۲۰ نفر انتخاب می شوند اما دانشجویان سرآمدی که تعریف کردیم ۲ تا ۵ درصد از کل دانشجویان کشور را پوشش می‌دهند. 

رییس سازمان امور دانشجویان درباره اعطای بورس سال آخر گفت: هدف از این بورس، تامین هیات علمی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی در رشته های هنر، علوم دریایی، رشته های نوپدید و بین رشته ای از طریق بورسیه کردن متقاضی در طول باقیمانده دوره تحصیلی دکتری است.

بورس ابرار

وی درباره «بورس ابرار» گفت: هدف از این بورس، استفاده و جهت دهی نیات خیرین عرصه آموزش عالی در راستای نیازهای کشور است که هر ساله می تواند به تعدادی از دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی به صورت بلندمدت و کوتاه مدت در داخل و خارج تعلق گیرد. 

داداش پور تاکید کرد: هدف ما این است که با استفاده از ظرفیت هایی که ایجاد می کنیم، تلاش کنیم نخبگان ما در کشور باقی بمانند و همچنین به مهاجرت معکوس کمک کنیم. 

وی گفت: سعی کردیم سبد بورسی را طراحی کنیم که بتواند از یک طرف همه مساله های کشور و از طرف دیگر نیازهای تحقیقاتی و دانشی کشور را حل کند و نقش سازمان امور دانشجویان را به عنوان متولی اصلی بورس کشور در این حوزه برجسته کردیم.

فرصت مطالعاتی برای دانشجویان ایرانی خارج از ایران 
رییس سازمان امور دانشجویان در ادامه به بورس کوتاه مدت اشاره کرد و گفت: فرصت مطالعاتی را طراحی کردیم؛ به این صورت که دانشجویان ایرانی که در خارج درس می خوانند بتوانند ۶ ماه فرصت مطالعاتی را از خارج در ایران داشته باشند اما به شرط اینکه دانشجویی که این کار را می خواهد انجام دهند، حتما استاد مشاور یا راهنمای دوم از دانشگاه ایران باشند. هدف ما این است که تا می توانیم تعلق دانشجویان خود به کشورمان را حفظ کنیم، فرصتی ایجاد کنیم که رابطه دانشجویان ایرانی مقیم خارج با ایران قطع نشود و این پیوندها باعث شود که مهاجرت معکوس اتفاق بیفتد.

برای اطلاعات بیشتر به سامانه https://sib.saorg.ir/portal/home مراجعه کنید.