به گزارش پایگاه خبری دانا یکی از نیازهای مهم سیاستگذاران حوزه علم و فناوری، اطلاع‌رسانی علم و فناوری و دسترسی به نیازهای مرتبط جامعه از یک پنجره واحد و شناسایی دانشمندان، نخبگان و سرآمدان علمی کشور است. به همین دلیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در تاریخ هفتم دی ماه ۱۴۰۰ مصوبه‌ای را در مورد ضرورت ایجاد و ارتقای سکوهای ملی تربیتی، آموزشی، پژوهشی، فناوری و نوآوری تصویب و ابلاغ کرد.

بر اساس ماده ۴ این مصوبه، ایجاد کردن نهادی برای برنامه‌ریزی و پیاده‌سازی سیاست‌های ابلاغی در حوزه آموزش عالی، پژوهش، فناوری و نوآوری بر عهده وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است و وزارت عتف این ماموریت را به مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) سپرده است.

در همین راستا، این مؤسسه در یک سال گذشته سه سکوی علم و فناوری با نام‌های «نظام ایده‌ها و نیازها»، «درگاه آشنایی با نخبگان و آینده‌سازان (دانا)» و «سرآمدان علم وفناوری و دیپلماسی علمی» را راه‌اندازی کرده است.

راه‌اندازی نظام ایده‌ها و نیازها با ۲ هدف مهم 

مقام معظم رهبری همواره بر تکمیل زنجیره علم، فناوری و نوآوری و از طریق ارتباط با جامعه و صنعت، کاربردی کردن دانش و طرح‌های تحقیقاتی و نیازمحور شدن پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها تاکید داشته‌اند. بر این اساس؛ مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲، اقدام به راه‌اندازی «نظام ایده‌ها و نیازها» کرد و در بیست و نهمین جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در تیرماه سال جاری نیز تصویب شد که نظام ایده‌ها و نیازها به عنوان پنجره واحد علوم، تحقیقات و فناوری کشور به فعالیت ادامه دهد. دو هدف اصلی نظام ایده‌ها و نیازها، یکپارچه‌سازی سامانه‌های مشابه و کاربردی کردن تحقیقات از جمله پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی در راستای رفع نیازهای کشور است.

ثبت حدود ۱۲ هزار ایده و نیاز در سامانه «نان» برای رفع نیازهای کشور

وزارت نفت یکی از وزارتخانه‌هایی است که همکاری با نظام ایده‌ها و نیازها را آغاز کرده است. سامانه عرضه و تقاضای وزارت نفت با آدرس https://mop.nan.ac طراحی و پیاده‌سازی شده و تقاضاهای فناورانه این وزارتخانه با درخت فناوری پنج سطحی در دسترس عموم قرار گرفته است. همچنین، ارتباط سامانه با برخی سامانه‌های مشابه در کشور نیز به صورت ماشینی برقرار شده است.

بر اساس آمار ارائه شده از سوی رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC) تا تاریخ ۳۱ شهریور ماه ۱۴۰۲، تعداد ۹ هزار و ۷۹۷ نیاز و یک هزار و ۸۳۶ ایده در این سامانه ثبت شده است.

بیشترین نیازهای ثبت‌شده به ترتیب مربوط به حوزه‌های موضوعی «فنی و مهندسی»، «علوم پایه»، «علوم انسانی»، «کشاورزی»، «منابع طبیعی»، «علوم بهداشت»، «هنر» و «دامپزشکی» هستند.

اقدامات انجام‌شده برای کاربردی کردن پژوهش‌های دانشجویی

«طرح استادمحوری» برای اولین‌بار با هدف کاربردی کردن تحقیقات، از طریق جذب دانشجویان تحصیلات تکمیلی مبتنی بر نیازهای کشور با دو شیوه با آزمون و بدون آزمون در سال جاری معرفی شده و بر همین اساس زیرسامانه استادمحوری با آدرس https://parsa.nan.ac در سامانه نظام و ایده‌ها و نیازها ارائه شده است.

در این طرح استاد پذیرنده، طرحی را برای رفع نیازهای جامعه از سامانه نظام ایده‌ها و نیازها انتخاب کرده و با کمک دانشجویان موفق و برتر اقدام به تحقیق در مورد آن موضوع می‌کند. در صورتی که اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها راه‌حلی برای یکی از مسائل کشور داشته باشند، می‌توانند برای حل این مساله اقدام به جذب دانشجو کنند. این شیوه پذیرش برای اولین‌بار در کشور انجام می‌شود و سهمیه این طرح به صورت سهمیه مازاد برای استاد دانشگاه در نظر گرفته شده است. در صورتی که نیاز مد نظر استاد دانشگاه، در سامانه وجود نداشته باشد، امکان تعریف نیاز با شرایط ذکر شده در شیوه‌نامه اجرایی وجود دارد.

طرح استادمحوری متعلق به دانشگاه خاصی نیست و همه دانشگاه‌های کشور می‌توانند از این طرح استفاده کنند. این طرح به دو شیوه پذیرش بدون آزمون، برای دانشجویان استعداد درخشان و پذیرش با آزمون  تعریف شده است.

بر اساس گزارش ارائه‌شده توسط دبیرخانه نظام ایده‌ها و نیازها، تعداد ۱۰۹۷ درخواست ثبت پارسا برای شرکت در طرح استادمحوری در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها به ثبت رسیده است. بیشترین ثبت پارسا به ترتیب در حوزه‌های موضوعی فنی و مهندسی با ۴۳۵ ثبت، علوم انسانی با ۲۶۱ ثبت و علوم پایه با ۲۲۵ ثبت انجام شده است.

همچنین ۴۶ دانشگاه در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها درخواست خود را در طرح استادمحوری ثبت کرده‌اند که از این میان تعداد اعضای هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با ۱۷۰ ثبت، دانشگاه شهید بهشتی با ۱۴۵ ثبت، دانشگاه اصفهان با ۱۳۵ ثبت، دانشگاه تهران با ۱۳۴ ثبت و دانشگاه شیراز با ۹۵ ثبت، بیشترین درخواست ثبت پارسا در این طرح را داشته‌اند.

به طور کلی، تاکنون درخواست‌های ثبت پارسا در نظام ایده‌ها و نیازها توسط ۶۲۳ عضو هیات علمی برای ۷۶۵ نیاز در سامانه بوده است.

به گزارش ایسنا، بررسی آمار نیازها و ایده‌های ثبت‌شده در سامانه «نان» نشان می‌دهد که با وجود ثبت ۹ هزار و ۷۹۷ نیاز در سامانه «نان»، تنها یک هزار و ۸۳۶ ایده در این سامانه ثبت شده است. با این‌که ثبت ایده‌ها و نیازها روند افزایشی داشته است، ولی میزان ایده‌های ثبت‌شده بسیار کم‌تر از نیازهای ثبت‌شده در این سامانه است. به نظر می‌رسد انجام اقداماتی همچون اطلاع‌رسانی بیشتر در مورد نظام ایده‌ها و نیازها و قرار دادن مشوق‌هایی برای مشارکت پژوهشگران و صاحبان ایده در حل نیازها کشور ضروری باشد.