امروز ۱ اردیبهشت برابر با ۲۰ آوریل تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.
رویداد ها:
۷۵۳ سال پیش از میلاد - زادروز شهر رم
۲۱ آوریل زادروز شهر رم پایتخت ایتالیاست. «پلوتارک» و «لیوی» داستان ایجاد شهر رم را در تالیفات خود، برپایه «شنیده ها» تایید کرده اند. طبق افسانه ها، شهر رم توسط دو برادر دوقلو به نام های رموس Remus و رمولوس Romulus ساخته شده و بنای آن ۲۱ آوریل سال ۷۵۳ پیش از میلاد به اتمام رسیده بود. همین افسانه ها حکایت دارد که رمولوس در همان روز اتمام کار ساختن رم (۲۱ آوریل ۷۵۳ پیش از میلاد) برادرش رموس را کشت (تا رقیب نداشته باشد) و دو روز بعد خود را حکمران شهر اعلام داشت. شهر رم در منطقه مسکونی لاتیوم Latium ساخته شد و نخستین ساکنان آن لاتین ها بودند ولی رمولوس که تا سال ۷۱۷ پیش از میلاد زنده بود و ۳۶ سال بر رم حکومت کرد به مهاجران یونانی که در جنوب و جنوب شرقی شبه جزیره ایتالیا سکونت داشتند اجازه داد که به رم مهاجرت کنند. وی بعدا اصول دمکراسی را از یونانی های مهاجر فرا گرفت و برای اداره شهر رم، یک شورای انتخابی به وجود آورد که بعدا که رم با تسخیر سایر مناطق به صورت کشوری بزرگ در آمد این شورا «سنای رم» نام گرفت.
گفته شده است که پدر رموس و رمولوس از شهری به نام آمستردام به کنار رود تیبر در لاتیوم (محلی که بعدا شهر رم در آنجا ساخته شد) مهاجرت کرده بود. ولی روشن نیست که این آمستردام در کجا واقع بود.
۳۵۹ - آغاز دومین جنگ امپراتوری ایران و روم در زمان پادشاهی ساسانیان
جنگهای ایران و روم از سلسله جنگهای خونینی است که در چندین دوره انجام شد. دومین دوره این جنگها در ۲۱ آوریل ۳۵۹م با حمله سپاه ایران به متصرفات روم آغاز شد. فرماندهی ایران، شاپور دوم معروف به شاپور ذوالاکتاف، پادشاه ساسانیان بود که دوران سلطنت وی ۶۹ سال به طول انجامید. از آن طرف، فرماندهی سپاه روم با ژولین، امپراتور رومیان بود که برای بازگرداندن عظمت روم و مرام بتپرستی، تلاش ناموفقی انجام داد. در این جنگ که در منطقه تیسفون در حوالی بینالنهرین در عراق امروزی به وقوع پیوست، چندین قلعه مهم رومیان به تصرف سپاه ایران درآمد. در ادامه این جنگ، ژولین با سپاه فراوانی که در شامات جمع نمود، ضمن عبور از رود فرات، تیسفون را فتح کرد، اما با کشته شدن او به دست یکی از سرداران ایرانی، این جنگ پس از ۴ سال زد و خورد در هشتم ژانویه ۳۶۳م خاتمه یافت و جانشین ژولین تقاضای صلح کرد. در نتیجه، عهدنامه صلح بین ایران و روم به امضا رسید و دومین دور از جنگهای ایران و روم به پایان رسید.
۸۲۷ - به سلطنت رسیدن اولین پادشاه انگلستان
پیش از تشکیل حکومت پادشاهی در بریتانیا، انگلیس به صورت ملوک الطوایفی اداره میشد و به چندین واحد جغرافیایی تقسیم شده بود. اِگبرْتْ که شاه یکی از این مناطق بود، پس از جنگ با سایر شاهان محلی، آنها را مطیع خود کرد و در ۲۱ آوریل سال ۸۲۷م به عنوان اولین پادشاه انگلستان و سرسلسله ساکسونهای غربی، بر تخت سلطنت نشست. این سلسله تا سال ۱۰۱۶م که دانمارک، انگلیس را تصرف کرد بر این کشور پادشاهی نمود.
۱۷۹۲ - روزی که استعمار پرتغال، انقلابی بزرگ برزیل را قطعه قطعه کرد
«۲۱ اپریل» سالروز اعدام تیرادنتس Tiradentes (خوزه دا سیلوا خاویر Joaquim Jose da Silva Xavier, also known as Tiradentes) قهرمان ملی برزیل و روز ملی این کشور است. وی که برضد سلطه پرتغال بر برزیل قیام مسلحانه کرده بود پس از دستگیر شدن، ۲۱اپریل ۱۷۹۲ اعدام شد. به دستور حکمران پرتغالی برزیل، تیرادنتس را قطعه قطعه کردند و هر قطعه اش را به یک شهر فرستادند تا مردم ببینند و اندیشه انقلاب و استقلال را از سر بیرون کنند. با این که استقلال برزیل در هفتم سپتامبر ۱۸۲۲ به تحقق پیوست، معذلک ۲۱ آوریل برای برزیلی ها روزی است بزرگ. تیرادنتس یک روشنفکر انقلابی بود و تحت تاثیر افکار «ژان ژاک روسو» و سایر اندیشمندان دوران روشنگری اروپا قرار گرفته بود. قیام او، همزمان با انقلابهای فرانسه و امریکای شمالی (ایالات متحده) بود. برزیل هشت میلیون و پانصد هزار کیلومتر مربع وسعت و اینک ۱۸۹ میلیون تن جمعیت دارد.
۱۸۳۶ - جمهوری تکزاس مکزیک را شکست داد و ژنرال مکزیکی اسیر شد
۲۲ اپریل ۱۸۳۶ ژنرال مکزیکی «سانتا آنا Lopez de Santa Anna» به اسارت ژنرال سام هوستون Sam Houston فرمانده نیروهای مسلح جمهوری تکزاس درآمد و مجبور شد که از اراضی متعلق به مکزیک در تکزاس صرف نظر کند. نیروهای او ۲۱ اپریل شکست خورده بودند. ژنرال هوستون (هیوستون) دو بار به ریاست جمهوری تکزاس مستقل انتخاب شد. شهر بزرگ هوستون به نام اوست. بعدا جمهوری تکزاس به فدراسیون آمریکای شمالی پیوست و ایالت تکزاس آمریکا شد.
۱۳۳۰ - درگذشت ملکالشعراء بهار ادیب و سیاستمدار
استاد محمدتقی بهار پسر ملک الشعرا محمد کاظم صبوری در سال ۱۲۶۶ ش در مشهد به دنیا آمد. از هفت سالگی به سرودن شعر روی آورد و از مظفرالدین شاه در ۱۸ سالگی لقب ملک الشعرایی گرفت. وی از محضر ادیب نیشابوری استفاده برد و علیرغم منع پدر از سرودن شعر، به دلیل علاقه و استعداد ذاتی، به این هنر گرایید. محمدتقی بهار پس از مرگ پدرش دنبال تکمیل تحصیلات علمی را به منظور تقویت بنیههای شاعری گرفت و به مرور سرآمد همه شاعران معاصر ایران گردید، تا جایی که به عنوان آخرین استاد شعر کلاسیک فارسی شناخته شد و آوازه جهانی پیدا کرد. بهار بعدها به خدمت دولت درآمد و پس از مدتی اشتغال در مناصب دولتی، در سلک آزادی خواهان و مشروطه طلبان جای گرفت. بهار فعالیتهای سیاسی خود را از آغاز نهضت مشروطه آغاز کرد و در این راه متحمل رنج زندان و تبعید و آوارگی گردید. در همه این احوال از آن روزها و شبها که ملک الشعرا بهار، عمر خود را در زدوخوردهای سیاسی و روزنامهنگاری و حبس و تبعید و خدمت در مجلس شورای ملی میگذرانید تا آن ساعتها که با لحن دلچسب و سخنان دلانگیز و اشارات دلنشین خود در کلاس درس اشتغال داشت، حتی در ایام بیماری و آخرین روزهای زندگی، ذهن خلاقش از آفرینش معانی و موضوعات جدید باز نایستاد و مجموعههای شعری پدید آورد. از لحاظ ادبی نیز اهمیت شعر بهار بیشتر از آن جهت است که او زبان فصیحِ پیشینیان را به بهترین و دل انگیزترین صورت در سخن خود به کار برده است. بهار با اطلاع وافری که از زبان فارسی و ادبیات قبل از اسلام داشت، به خلق ترکیبات جدید و وارد کردن بسیاری از لغات متروک لهجههای کهن درآثار خود توفیق یافت. تصحیح و حاشیه تاریخ سیستان و مجملُالتواریخ و تألیف سبکشناسی نثر فارسی و دیوان اشعار و چند نوشتار سیاسی از جمله آثار اوست. استاد محمدتقی بهار سرانجام در اول اردیبهشت ۱۳۳۰ ش در ۶۴ سالگی به مرض سل درگذشت.
۱۳۳۲ - افشارتوس ربوده شد
یکم اردیبشهت ۱۳۳۲ در تهران رسما اعلام شد؛ سرتیپ افشارتوس رئیس شهربانی ایران (پلیس) ربوده شده و ناپدید است. دکتر مصدق افشارتوس را سی ام بهمن ۱۳۳۱ به ریاست شهربانی منصوب کرده بود. در آستانه ناپدید شدن افشارتوس، هندرسون سفیر آمریکا در تهران به طور غیر منتظره به واشنگتن رفته بود و ابوالقاسم بختیار دست به یاغیگری زده بود. مقامات دولت وقت، ربودن افشارتوس را کار ژنرالهایی که به تصمیم دکتر مصدق بازنشسته شده بودند ازجمله مزینی و زاهدی و نیز چند سیاستمدار مخالف از جمله دکتر مظفر بقایی نماینده مجلس اعلام کرده بودند و مدعی شده بودند که هدف از این کار، تضعیف دولت و گسترش نگرانی مردم بوده است. این مقامات باور نمی کردند که افشارتوس کشته شود که ششم اردیبهشت جسد او در غار تلو (ارتفاعات لشکرک) به دست آمد و دستور بازداشت همه ژنرالهای بازنشسته و سیاستمدارانی که نسبت به آنان سوء ظن وجود داشت صادر گردید و وزیر دادگستری شخصا از مجلس خواست که از دکتر بقایی سلب مصونیت کند تا بشود او را بازداشت کرد. در پی به دست آمدن جسد افشارتوس، دکتر مصدق ژنرال بهارمست را از ریاست ستاد ارتش برکنار و سرتیپ تقی ریاحی (وزیر دفاع دولت موقت انقلاب به نخست وزیری مهدی بازرگان)، افسر ملی گرا را به جای او منصوب کرد و سرتیپ مدبر نیز رئیس شهربانی شد.
پرونده ربایندگان افشارتوس با این که برخی از آنان اعتراف هایی کرده بودند پس از کودتای ۲۸ مرداد بسته و برای متهمان قرار منع تعقیب صادر شد!.
۱۹۴۵ - ارتش سرخ برلین را محاصره، و «فیلد مارشال مدل» خودکشی کرد
بیست و یکم آوریل ۱۹۴۵ واحدهای ارتش شوروی شهر برلین را از فاصله چهار کیلومتری محاصره و زیر آتش توپ قرار دادند و عناصر دو لشکر پیاده و کماندو روس مامور رخنه به شهر شدند که تا آخر وقت این روز به قرارگاههای سرفرماندهی ارتش آلمان رسیدند و حمله به این قرارگاهها آغاز شد. ۹ روز بعد برلن به دست روسها افتاد و هیتلر خودکشی کرد. فیلد مارشال «اوتو موریتس والتر مدل» از فرماندهان نیروهای مسلح آلمان ۲۱ آوریل خودکشی کرد. وی گفته بود که به این اصل که یک فیلد مارشال آلمانی نباید به اسارت درآید وفادار خواهد ماند. فیلد مارشال مدل بود که آخرین تعرض زرهی آلمان به نام نبرد «بالژ» را مدیریت کرده بود که به علت نداشتن سوخت کافی و مهمات نتیجه نداشت
۲۱ آوریل در بخش دیگری از آلمان نیروهای متفقین غربی آزمایشگاههای اتمی آلمان را تصرف و اشیاء، اسناد و کارکنان آنها و ازجمله چند دانشمند اتمی ـ موشکی را به دست آوردند که بعدا به آمریکا منتقل شدند و ....
در روزهای آخر، نوجوانان آلمانی و مردان سالخورده از برلین دفاع می کردند و مقاومت و دفاع پسران ۱۲ تا ۱۵ ساله به شهادت سربازان روس، بهتر از پدرانشان و نظامیان حرفه ای بود. فیلد مارشال مدل با فرستادن نوجوانان به مقابل ارتش سرخ مخالف بود ولی راهی جز اطاعت از پیشوا (هیتلر) نداشت.