به گزارش پایگاه خبری دانا، دانش ملی تولید واکسن و داروهای پیشگیرانه برای بیماریهای خاصی که امکان تبدیلشدن به اپیدمی را دارند، برای نظام سلامت کشور اهمیت فراوانی دارد. بنابراین حمایت از شرکتهای دانشبنیان در حوزه پزشکی و سلامت برای ارتقاء صنعت سلامت کشور اهمیت فراوانی دارد که دولت سیزدهم علاوهبر واردات واکسنهای موردنیاز کشور و کنترل کرونا، اهتمام زیادی در توانمندسازی این شرکتها داشته است.
در همین راستا «روحالله دهقانی فیروزآبادی» معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور درباره گسترش شرکتهای دانشبنیان، گفت: «توسعه شرکتهای دانشبنیان در حوزه پزشکی دارای اهمیت بالایی است، در همین راستا ابتدای دولت مردمی تعداد ٧٠٠ شرکت دانشبنیان داشتیم که این تعداد امروزه به بیش از ١٤٠٠ شرکت رسیده که این شرکتها در حوزههای مختلف از جمله مواد اولیه دارو، دارو، تجهیزات پزشکی و سایر حوزهها فعالیت میکنند.»
تجربه موفق متخصصان تولید کیت تشخیص و واکسن در کرونا
کرونا در بهمن ۱۳۹۸ وارد ایران شد و تا مرداد ۱۴۰۲ حدود ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا شدند که از میان آنها حدود ۱۴۶ هزار نفر فوت کردند. تمام ظرفیتهای بهداشت و درمان کشور در حدود ۴۲ ماه برای پیشگیری و درمان کرونا بهکار گرفته شد تا از شیوع و فوتیهای بیشتر جلوگیری شود. در مناطق محروم بیمارستانهای صحرایی تاسیس شد و شرکتهای دانشبنیان برای تولید کیت تشخیص کرونا تلاش کردند، به نحوی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با انتشار فراخوانی از شرکتهای دانشبنیان برای تولید کیت تشخیص بیماری کرونا دعوت به همکاری کرد.
در همین راستا تا اردیبهشت ۱۳۹۹ سه نوع کیت تشخیصی توسط شرکتهای دانشبنیان ایرانی تولید شد که نوع نخست بر اساس اخذ نمونه از بزاق دهان و بر پایه تکنولوژی پیسیآر(pcr) کار میکرد. دسته دوم از نوع «سرولوژی» و بر اساس آزمایش خون بوده و نوع سوم کیتهای تشخیص سریع «Rapid Test» و از نوع ساده بود، بدین ترتیب در تشخیص کرونا خودکفا شدیم.
علاوهبر کیت تشخیص، تولید واکسن ملی هم در دستور کار متخصصان کشورمان قرار گرفت که در این حوزه هم واکسنهای کوویران برکت، پاستووکوک، کووپارس رازی، اسپایکوژن، فخرا و نورا تولید شدند و از هر کدام حدود ۶ میلیون دُز در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفت، گرچه دهها میلیون دُز واکسن نیز وارد کشور شد اما تجربه تولید واکسن کرونا میتواند ما را در پیشگیری از سایر بیماریهای واگیردار توانمند کند.
بیماری تب دنگی چیست؟
تب دنگی(Dengue Fever) نوعی عفونت ویروسی است که از طریق پشهها به افراد سرایت میکند. این پشه بیشتر در آب و هوای گرمسیری و نیمهگرمسیری دیده میشود. مبتلا شدن به این تب ابتدا علائم خاصی ندارد اما پس از گذشت مدتی این افراد دچار سردرد، بدن درد، حالت تهوع و بثورات پوستی میشوند، البته بیشتر افراد در عرض یکی دو هفته درمان میشوند اما اگر این تب شدیدتر باشد ممکن است باعث بستری شدن در بیمارستان شود و در برخی از موارد نیز میتواند باعث مرگ بیمار شود.
در ابتلا به تب دنگی پشهها با نیش زدن فردی که به این بیماری مبتلا است، ویروس را درون بدن خود ذخیره و تکثیر میکنند و با نیش زدن سایر افراد، بیماری را به آنها انتقال میدهند. عوامل مختلفی مانند نوسانات دمایی روزانه و میزان غلظت ویروس درون پشه، زمان انتقال ویروس توسط این حشره را تغییر میدهد. پشههای آئدس میتوانند تا پایان عمر خود ناقل ویروس تب دنگی باشند، با اینحال پشهها با نیش زدن افراد ویروس را درون خود ذخیره میکنند.
هنوز داروی خاصی برای این بیماری مشخص نشده، اما میتوان با هیدراته نگه داشتن بدن خود(مصرف فراوان مایعات)، مصرف نوشیدنیهای حاوی آتیاُکسیدان مانند آب انار و غیره این بیماری را کنترل و درمان کرد، برای تشخیص تب دنگی ممکن است پزشک آزمایش خون و آزمایش کبد و کلیه را برای شما تجویز کند.
تلاش محققان کشور برای تهیه واکسن تب دنگی با بهرهگیری از روشهای بیوتکنولوژی
«پرویز شایان» سرپرست مرکز مطالعات کنه و بیماریهای منتقلّه از آن، اخیرا در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ضمن تاکید بر تولید واکسن تب دنگی، اظهار کرده است: «محققان کشور با همکاری موسسات تحقیقاتی در مرکز مطالعات کنه و بیماریهای منتقلّه از آن، مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی(آجا) و موسسه پژوهشی انتقال سامانههای زیست مولکولی«MBST» در تلاش برای بهکارگیری روشهای بیوتکنولوژی برای ارتقای توانمندی تشخیص مولکولی در کشور هستند و در ارتباط با طراحی و تولید واکسن در مرکز تحقیقات بیوتکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی(آجا) تحقیقات جامعی در دست انجام است.»
«رضا حیدری» جانشین ریاست پژوهشکده عالی طب دانشگاه علومپزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران(آجا) با بیان اینکه شیوع ویروس دنگی در دهههای اخیر بهطرز چشمگیری در سراسر جهان افزایش یافته است، گفت: «موارد شناساییشده از حدود ۵۰۰ هزار مورد در سال ۲۰۰۰ به ۵.۲ میلیون در سال ۲۰۱۹ افزایش پیدا کرده است، البته نخستین مورد آن توسط مرندی و همکاران در سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲-۱۳۹۳) از خانمی ۵۸ ساله که ۱۰ روز پیش از آغاز علائم بیماری، از مالزی بازگشتهبود، گزارش شد، در ادامه نیز موارد دیگری از بیماریهای وارداتی شناسایی شدند.»
گرچه مرسومترین راه پیشگیری از بیماریهای ویروسی، تزریق واکسن است اما تزریق واکسن دنگی طبق نظر کارشناسان فقط مخصوص کسانی است که یکبار به این بیماری مبتلا شدهاند.
در همین راستا «محمدرضا ناظر» متخصص بیماریهای عفونی و گرمسیری درباره راهکارهای پیشگیری از بیماری تب دنگی، گفت: «یکی از روشهای پیشگیری از تب دنگی تزریق واکسن است و برای افرادی تجویز میشود که یکبار به این بیماری مبتلا شدهاند، اما افرادی که سابقهی ابتلاء به بیماری نداشته باشند و تزریق را انجام دهند، به نوع کشندهی بیماری مبتلا خواهند شد.»
دستیابی محققان به فرمولاسیون واکسن نوترکیب بیماریهای ویروسی
گروهی از محققان یکی از شرکتهای دانشبنیان به فرمولاسیون واکسن مبتنیبر یک پروتئین نوترکیب برای بیماریهای ویروسی دست یافتهاند که به ثبت اختراع آمریکا رسیده است.
در همین راستا «دکتر ماریا بیهقی» مدیرعامل این شرکت دانشبنیان، تولید محصولات نوترکیب، بیوتکنولوژی و پزشکی را زمینه تحقیقات شرکت خود نام برد و گفت: «دستاورد ما تولید یکنوع پروتئین برای تولید واکسن مولتیاپیتوپی بر پایه ژنهای سایتوکاینی متصل به رسپتور «CCR۷» است که خاصیت آنتیتوموری و پیشآگهی از تومورزایی دارند و با افزایش سلولهای موسوم به «CD۸+T» باعث شناسایی و کاهش پیشرفت بیماریهای ویروسی مانند ایذر و «کووید-۱۹» خواهد شد.»
وی، کیتهای تشخیص ویروس را از دیگر محصولات تولیدی این شرکت ذکر کرد و افزود: «در صورتی که فرد بیمار در شرایطی باشد که نتواند شرایط بدنی و بیماریهای زمینهای خود را اعلام کند، کیتهای ما میتوانند بسته به ژنهای هر فرد، بیماریهای آنها را تشخیص دهند. همچنین در بیمارستان اگر بیمار نتواند بیماری زمینهای خود را اعلام کند، پزشک با یک آزمایش «PCR» میتواند با بررسی ژنهای وی، طیف وسیعی از بیماریها را تشخیص دهد، چرا که آنزیم سیتوکروم« P۴۵۰» یک آنزیم کبدی است و بر پایه آن کیتی طراحی کردهایم که قادر به بررسی ژنها است و از طریق آن مشخص میکند که فرد به چه بیماریهایی مبتلا است، ضمن آنکه میزان دُوز دارو را تعیین میکند.»
تشخیص بیماریهای ویروسی در ۲۰ ثانیه با کیت ایرانی
پژوهشگران یک شرکت دانشبنیان ایرانی از کیت تشخیص سریع بیماریهای ویروسی رونمایی کردند که در مدت ۲۰ ثانیه و با نمونهبرداری از بزاق دهان، فرآیند تشخیص ویروس را انجام میدهد. همچنین شناسایی، آسان و با چشم غیرمسلح و بر اساس تغییر رنگ است و برای اینکار به هیچگونه دستگاه جانبی برای تشخیص نتیجهی تست نیازی نیست، از دیگر ویژگیهای این محصول اندازهگیری در دمای محیط و بدون نیاز به گرمادهی است.
این کیت تشخیص سریع با حمایتهای مرکز راهبردی فناوریهای همگرا در مرحله تولید و توسعه قرار گرفته است. در این زمینه همکاری بین مراکز معتبری مانند پارک علم و فناوری سلامت بوعلی و دانشگاه علومپزشکی مشهد صورت گرفته است. به گفتهی «طاهره روحانی» از موسسان این شرکت، قیمت این محصول کاملا رقابتی و مقرونبهصرفه است و انجام تست با این کیت بسیار ساده اسـت، بهطوریکه نیاز به اپراتور متخصص ندارد و هر شخصی در داخل خانه هم میتواند با نانوکیت تشخیص سریع توس، فرآیند تست را انجام دهد.
پیشگیری از بیماریهای ویروسی تنفسی در پیادهروی اربعین با محصول دانشبنیان ایرانی
پژوهشگران یک شرکت دانشبنیان ایرانی موفق به تولید اسپری بینی شدهاند که مهمترین خصوصیت این محصول، پیشگیری و درمان بیماریهای ویروسی تنفسی از جمله سرماخوردگی و آنفلوآنزا است که احتمال ابتلا به این بیماریها در مسیر پیادهروی اربعین به دلیل کثرت جمعیت زائران، وجود دارد. در همین راستا «مهدی روحی رازلیقی» مدیرعامل این شرکت دانشبنیان در خصوص این محصول گفت: «اسپری بینی کُلدانیز در پیشگیری و درمان بیماریهای ویروسی بهخصوص سرماخوردگی، حفظ رطوبت مجاری بینی، جلوگیری از آلرژی، رینیت آلرژیک و درمان آبریزش بینی کاربرد دارد.»
وی افزود: «امسال به دلیل تاخیر در برگزاری کمیسیون سازمان غذا و دارو، نتوانستیم این محصول را بهصورت گسترده در اختیار زائران اربعین حسینی قرار دهیم، اما برنامهریزی کردهایم که برای سال آینده با توزیع بسیار مناسب این محصول در سطح تمامی داروخانههای کشور، زمینه استفاده آن را برای عموم مردم و از جمله خادمان در موکبها فراهم کنیم. این محصول کاملا طبیعی بوده و فاقد هرگونه عوارض جانبی است. از اسپری کُلدانیز میتوان سه تا چهار بار در روز استفاده کرد که میزان ابتلا به سرماخوردگی را به صورت قابلقبولی کاهش میدهد، در عینحال اگر فرد دچار سرماخوردگی نیز شده باشد، این اسپری به کاهش طول دوره سرماخوردگی کمک میکند.»
چگونه از ابتلا به تب دنگی جلوگیری کنیم؟
با توجه به مطالب فوق، در صورت شیوع گسترده تب دنگی، امکان تولید انبوه کیت تسخیص و واکسن ملی متناسب با آن وجود دارد، اما با توجه به ابتلای تعداد محدودی از هموطنان به این بیماری، با رعایت موارد زیر میتوانیم از خودمان در برابر این بیماری محافظت کنیم.
پوشیدن لباس مناسب: لباسهایی بپوشید که تمام بدن شما را میپوشاند، مانند پیراهنهای آستین بلند، جوراب و شلوار.
استفاده از پشهکُش: پشهکُشها را روی لباسهای بیرونی خود اسپری کنید، حتما دقت کنید این ماده با قسمتهای بریدهی بدن، زخمها و پوست تحریک شدهی شما در تماس نباشد، به هیچوجه پشهکُش را به سمت صورت کسی اسپری نکنید. آن را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
استفاده از پشهبند هنگام خواب: این روش مخصوصا برای کودکان پیشنهاد میشود.
دوری از مردابها: سعی کنید به مناطقی که احتمال گزش توسط پشه آئدس در آنها وجود دارد، مانند مردابها و محیطهای با آب راکد، نروید.