از تصویب در مجلس تا اجرا در مدارس
یكی از شاخص‌های ارزیابی میزان توسعه آموزش و پرورش میزان اهمیتی است كه كشورها به آموزش و پرورش دانش آموزان دارای نیازهای ویژه خود می دهند. نگاهی به تاریخچه آموزش و پرورش استثنایی در كشورمان نشان می دهد كه تلاش‌های پراكنده در این زمینه صورت گرفته است، که با تاسیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در سال 1370 و با مصوبه مجلس شورای اسلامی،این تلاش ها انسجام یافت و ابعاد گسترده تری به خود گرفت.
برای اولین بار در سند پنجم توسعه، تكالیفی برای آموزش و پرورش دانش آموزان استثنایی تدوین شده است. بر مبنای بند «ه» ماده 19 ، وزارت آموزش و پرورش مكلف است برای تامین نیازهای ویژه و توان بخشی گروه های مختلف آموزشی اقداماتی را انجام دهد. منعطف سازی مدارس و گسترش اجرای برنامه های تلفیقی و فراگیر، تدوین برنامه های جامع اطلاع رسانی جهت آگاه سازی و آموزش والدین كودكان با نیازهای خاص، تقویت طرح سنجش كودكان و افزایش امر مشاوره در این مدارس و توسعه كمی و كیفی مدارس استثنایی و كودكان با نیازهای خاص و فراهم آوردن شرایط و امكانات خاص لازم جهت توانمندسازی و افزایش مهارت های مورد نیاز این گونه آموزش پذیران از جمله این اقدامات است.
«آموزش تلفیقی» گامی موثر در جهت اجتماعی شدن کودکان استثنایی
تسهیلات آموزشی خاص، متناسب با ویژگی ها و نیازهای كودكان معلول از مهمترین جهت گیری های آموزش و پرورش است. در كنار مدارس خاص و ویژه، رویكرد آموزش فراگیر - تلفیقی نیز دنبال می شود تا هر دانش آموزی بتواند در كنار همسالان خود و در نزدیكترین مدرسه، به تحصیل ادامه دهد. در این برنامه آموزشی، سیستم تلفیقی، سیستمی است که در آن دانش آموز باید خود را با محیط آموزشی تطبیق دهد؛ اما در سیستم فراگیر، نظام آموزشی باید شرایط فیزیکی و محتوایی را برای دانش آموزان با شرایط خاص را فراهم کند.رویکرد آموزش فراگیر-تلفیقی ترکیبی از این دو نظام است.
به گفته برقی، معاون برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی، سیستم تلفیقی-فراگیر در کشورهای پیشرفته هم چند سالی است مطرح است و هدف این گونه آموزش این است که تا جایی که امکان دارد، دانش آموزان با شرایط خاص در کنار بچه های عادی قرار گیرند، چرا که در مراحل بالاتر مانند دانشگاه این افراد مجبورند در کنار بچه های عادی درس بخوانند.
در نظام آموزشی ایران نیز این سیستم آموزشی از سه سال پیش در 7 استان به اجرا گذاشته شد، که در سال 1390 اجرای این طرح در سراسر کشور قطعی شد.
مدارس عادی موظف به پذیرش کودکان استثنایی هستند
معاون برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی در این خصوص بیان کرد، هم اکنون 30 هزار دانش آموز استثنایی در گروه های مختلف تحت پوشش، در مدارس عادی مشغول به تحصیل هستند.
آقای برقی، بر این نکته تاکید کرد که همه مدارس- دولتی و غیردولتی- موظف اند بچه های استثنایی را بپذیرند.
وی همچنین افزود، مدارس با توجه به شرایط این دانش آموزان باید مناسب سازی شوند و شرایط لازم را فراهم کنند؛ سازمان آموزش و پرورش استثنایی نیز امکانات لازم را، مانند فرستادن معلم رابط برای این دانش آموزان، فراهم می کند. همچنین براساس آیین نامه آموزش تلفیقی- فراگیر، قرار است سازمان نوسازی و تجدید مدارس مناسب سازی لازم را برای مدارس تازه تاسیس انجام دهد.
وقتی مدارس حاضر به پذیرش استثنایی ها نیستند
با این وجود، هنوز هم که برای ثبت نام دانش آموزان استثنایی با مدارس دولتی و غیر دولتی تماس می گیریم حاضر به ثبت نام این افراد نیستند و بیان می کنند که مدرسه شرایط پذیرش این افراد را ندارد.
برقی، در خصوص مدارس دانش آموزان استثنایی گفت، در حال حاضر 1200 مدرسه مستقل علاوه بر مدارس عادی برای دانش آموزان استثنایی وجود دارد و حدود 80 هزار دانش آموز در این مدارس مشغول به تحصیل اند. کلاس های خاصی هم که ضمیمه به مدارس عادی می شود برای این دانش آموزان وجود دارد. این کلاس ها در مناطقی است که میزان دانش آموزان استثنایی در آن کم است، به همین خاطر در داخل مدارس عادی کلاس های خاصی برای آموزش به این افراد ضمیمه می شود.
وی همچنین در خصوص محتوای آموزشی ارایه شده برای این دانش آموزان بیان کرد که دو نوع محتوای آموزشی لحاظ می شود. محتوایی خاص خود این دانش آموزان متناسب با ویژگی آموزشی به ویژه در مورد کودکان کم توان ذهنی. محتوایی عادی، که فقط مواد درسی مناسب سازی می شوند؛ مانند تبدیل کتاب های درسی به خط بریل برای دانش آموزان نابینا یا درشت سازی نوشتار کتاب ها برای دانش آموزان کم بینا.
در مورد برنامه های آتی این سازمان، معاون برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی گفت، با توجه به برنامه پنجم توسعه و اسناد بالاتر آن هر ساله برنامه های متعددی در دستور کار قرار می گیرد، قرار است کیفیت و کمیت مدارس عادی و خاص برای این دانش آموزان ارتقا یابد و طرح سنجش برای ورود به دبستان گسترش یابد.
باید توجه نمود وظیفه خطیر آموزش و پرورش برای کودکان با شرایط خاص، رشد شخصی، اجتماعی و كفایت اقتصادی و شناساندن قابلیت های این عزیزان به جامعه و یافتن جایگاه واقعی آنان است.
بنابراین باید شرایطی را فراهم آوریم كه تمامی دانش آموزان با نیازهای ویژه در اقصی نقاط كشور حتی در نقاط دور افتاده مورد شناسایی و آموزش قرار گیرند و مراكز خاص از نظر كمی و كیفی گسترش یافته و برنامه های تحولی و نوآورانه را به اجرا بگذاریم. سازمان آموزش و پرورش استثنایی باید شرایط ثبت نام این دانش آموزان در مدارس عادی را با قرار دادن امکانات مناسب در این مدارس فراهم نماید تا این افراد بتوانند در کنار دانش آموزان دیگر مشغول به تحصیل شوند. /پایان پیام
