تبیین نقشه راه الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت / 1
تدوين الگوي مربوطه و يك نقشه جامع در طول زمان، با كنشها و واكنش هاي عيني روبه رو مي شود و اين طور نيست، يكبار براي هميشه،نقشه راه جمهوري اسلامي را تدوين كنيم، بلكه پس از تدوين اصول و مباني، بايد خصلت پويايي الگو در عمل، هميشه مد نظرمان باشد و در فرآيند زمان و روبه رو شدن با عينيت، اين پويايي و انعطاف را داشته باشد.
اشاره: الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت یکی از جدی ترین مباحث زیربنایی کشور محسوب می شود. بسیاری از سیاستمداران برجسته و اندیشمندان طراز اول کشور در تشریح ابعاد مختلف این نقشه کلان راهبردی سخن گفته اند. چندی است دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق برای تبیین دقیق تر زوایای گوناگون این الگوی کلان، سلسله نشست هایی با مشارکت اساتید مطرح و ارگان های مرتبط برگزار می کند. تاکنون 50 نشست تخصصی با سخنرانی اساتید مختلف حقوق، سیاست، اقتصاد، فلسفه، جامعه شناسی، تاریخ، علوم قرآن، فقه، بین الملل و ... برگزار شده است. گروه راهبرد خبرگزاری دانا در راستای مسوولیت فکری و رسانه ای خود، بر آن است، متن خبری این سخنرانی ها را منتشر کند. دکتر محمدهادی زاهدی وفا، رئيس دانشكده معارف اسلامي و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) نخستین سخنران این مجموعه بود که تحت عنوان «مقدمه اي بر روش شناسي طراحي نقشه راه در تدوين الگوي اسلامي– ايراني پيشرفت» سخن گفته است.دکترمحمد هادي زاهدي وفا در اولين نشست تخصصي طراحي نقشه راه در تدوين الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت در دانشگاه امام صادق (ع) با اشاره به ضرورت حركت به سوي اين الگو در جمهوري اسلامي گفت: با نگاهي به توسعه در سطح جهان اين بحث را يك موضوع جديد در علوم مي يابيم در حالي كه ديدگاه كلاسيك حاكم برعلوم انساني و اجتماعي غرب در قديم، مسائلي مانند اقتصاد را به عنوان نظام جسم انساني و دست نامرئي كه آحاد جامعه براساس آن، زندگي خود را تنظيم مي كنند، دانسته، لذا هيچ بحثي از توسعه و تغييرتا پايان قرن 19 مطرح نبود.
رئيس دانشكده معارف اسلامي و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) با بيان اينكه بحث توسعه در قرن 20 و به صورت خاص بعد از مشكلات اقتصادي غرب پس از جنگ جهاني دوم ، به صورت رشته علمي مطرح شد، افزود: انواع توسعه در حوزه هاي اقتصادي، علمي، فرهنگي ، اجتماعي و... با توجه به نياز دو بلوك غرب و شرق براي تسلط بركشورهاي اقماري خود و تقسيم جهان، به وجود آمد كه به تئوري ها وپشتوانه فكري و نظري براساس فلسفه سياسي و اجتماعي آن بلوك، نياز داشت.
وي با اشاره به اينكه تئوري رشد با محوريت سرمايه در غرب و تئوري وابستگي با رويكردهاي مختلف در شرق، شكل گرفت، اظهار داشت: موازي با اين كار در محافل دانشگاهي، سازمان هاي بين المللي مانند سازمان بانك جهاني، صندوق بين المللي پول IMF و... براساس شاخص هاي تئوري مربوطه، ايجاد شد اما ضرورت تحول در اين الگوها با توجه به اينكه تا مدتها، تنها شاخص كشورها در تئوري غربي رشد مبتني بر انباشت سرمايه، توليد ناخالص ملي و درآمد سرانه بود، احساس شد.
انسان هدف توسعه است نه ابزار آن
رئيس كميته علمي نشست هاي تخصصي طراحي نقشه راه در تدوين الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت، افزودن معيارهاي كيفي را به دليل ناكارآمد بودن شاخص درآمد سرانه، دانست و تصريح كرد: برخي كشورها با درآمد سرانه بيش از 40هزار دلار ازبرخي كشورهاي صنعتي با درآمد سرانه 36هزار دلار عقبتر بودند، بنابراين شاخص هاي كيفي مانند آموزش، بهداشت، افزايش طول عمر و... مطرح شد و به تدريج اين موضوع اهميت يافت كه بايد انسان هدف توسعه باشد نه ابزار آن، در حالي كه در ديدگاه قديم انسان ، تنها به عنوان عامل توليد و ابزار سرمايه محسوب مي شد.
زاهدي وفا، با بيان اينكه شاخص توسعه انساني در جهان، با تعريف اومانيسيتي در تئوريهاي مادي، مطرح شد، گفت: تعريف خاص از انسان به عنوان انسان مادي، صورت گرفت اما سوال جدي اين جاست كه براي الگوي پيشرفت كشورمان، اين تجربه 4 قرن اخير جهان، چقدرتوانايي كمك به ما را دارد؟
علم توسعه راجع به تغییر حرف می زند
عضو دفتر مركزي تدوين الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت، با اشاره به اينكه يك الگوي دستوري، درپشت هر تئوري وجود دارد؛ افزود: علم توسعه راجع به تغييرصحبت مي كند نه آنچه كه هست و در علم اقتصاد نيز بايد از حوزه تحققي (پوزتيو) به سوي حوزه دستوري و هنجاري (نرماتيو) رفت زيرا وراي هر تئوري توسعه، مفهومي از گزينش براي ايجاد تغيير و تحول وجود دارد.
وي تصريح كرد: برخي كه به صورت كلاسيك فكر مي كنند اصلا به اين تغيير اعتقاد ندارند، اما بايد توجه داشت براي ايجاد تغيير، ابتدا روش رفتن به سوي اين الگوي هنجاري (نرماتيو) را پيدا كنيم و سپس سعادت جامعه و فرد را در انسان شناسي و جهان شناسي دستگاه جهان بيني مربوطه، تعريف كنيم.
رئيس دانشكده معارف اسلامي و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) با بيان اينكه شناخت كامل از انسان و سعادت او به انسان شناسي و حوزه فلسفي و فكري هر جامعه اي برمي گردد، گفت: بعد مادي بودن يا معنوي بودن انسان يا به كار آمدن هر دو بعد در زندگي او، بايد تعريف شود اما آيا ابزارهاي موجود براي اين انسان شناسي كافي است؟ شناخت ابزارها در توسعه انساني به يك علوم انساني نياز دارد كه جهان شناسي مربوط به رابطه انسان با محيط پيرامون خود را به درستي تعريف كند.
ضرورت تبیین چیستی الگو
زاهدي وفا، با اشاره به اينكه تئوري مركزي الگوي پيشرفت، در سطح چيستي الگو قرار دارد،افزود: در سطوح پايين تر علوم انساني و روششناسي، انسان شناسي و جهان شناسي قرار دارد كه همه علوم طبيعي، اقتصاد، حقوق، مديريت، تربيت،علوم سياسي و ... را با ادبيات و روش خاص خود تعيين مي كند.
تکلیف روش شناسی علوم انسانی باید مشخص شود
رئيس كميته علمي نشست هاي طراحي نقشه راه در تدوين الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت، با اشاره به اينكه با تكليف خود را با روش شناسي در علوم انساني، معلوم كنيم، اظهار داشت: بايد ديد كه مسائلي مانند شناخت، منطق، قياس، استقرا تا چه حد در اين الگوي پيشرفت وجود دارد و به طور كلي رفتارهاي انسان در تقسيم بندي علوم انساني كنوني كه وراث آن هستيم، نمي گنجد، لذا براي ساده سازي امورانساني، نبايد تنها به يك بعد سياسي، اقتصادي، يا اجتماعي فكر كرد.
الگوی پیشرفت یک بحث میان رشته ای است
وي با اشاره به ضرورت بحث ميان رشته اي در الگوي پيشرفت و پرداختن به جامعيت تحليل رفتار انسان، تصريح كرد: حتما بايد به ادبياتي از انسان شناسي و جهان شناسي دست يابيم كه جامعيت ابعاد ديگر را در رفتار انسان، طرح كند، لذا رجوع به آنچه صانع و خالق انسان با حالت و حياني در اختيارانسان گذشته و مباني علوم انساني را براساس منبع و حياني، مطرح كرده، ضروري است.
ضرورت به کار گرفتن روش سازمانی و تشکیلاتی
عضو دفتر مركزي تدوين الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت، با بيان اينكه در روش الگو سازي خود در مسيرمذكور، بايد به دو موضوع توجه كنيم، گفت: روش استفاده ازمجموعه علوم انساني با اتكا به منبع و حياني براي توليد علم جديد و به كار گرفتن روش سازماني و تشكيلاتي در اين راستا، دو نكته پراهميت است كه براين اساس، هيچ حوزه اي ازعلم بشري اعم از علوم انساني و طبيعي را نمي توان از حيطه كار خارج كرد، لذا در اين روش سازماني، بايد ازهمه نخبگان و عاملان كشور به صورت شبكه اي يا خوشه اي استفاده كنيم و تمام نخبگان ما در تدوين الگوي اسلامي- ايراني پيشرفت، مشاركت داشته باشند.
الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت باید منعطف و پویا باشد
زاهدي وفا، حضور عده اي خاص را در تدوين الگوي اسلامي-ايراني پيشرفت، مثمرثمر ندانست و افزود: تدوين الگوي مربوطه و يك نقشه جامع در طول زمان، با كنشها و واكنش هاي عيني روبه رو مي شود و اين طور نيست، يكبار براي هميشه،نقشه راه جمهوري اسلامي را تدوين كنيم، بلكه پس از تدوين اصول و مباني، بايد خصلت پويايي الگو در عمل، هميشه مد نظرمان باشد و در فرآيند زمان و روبه رو شدن با عينيت، اين پويايي و انعطاف را داشته باشد.
