ماندلا؛ مردی سیاه با کارنامه ای سپید

این روزها وخامت حال نلسون ماندلا سرزبان بیشتر مردم دنیا بود و ماندلا بالاخره دار فانی را وداع گفت. او که سمبل مبارزه با تبعیض بود، رفت، اما همچنان تبعیض در جای جای جهان پابرجاست. شخصیتی که بی شک جزو مشهورترین و تاثیرگذارترین رهبران قرن 20 و21محسوب می شود. چهره آرام و صبور ماندلا چون شخصیت او تلفیقی از مبارزه و صلح، صبر و اشتیاق و طغیان و سکون است. 27 سال تحمل زندان‌های مخوف سیستم آپارتاید می توانست کینه‌ای عمیق و خشمی آتشفشانی در درون او جاری سازد. خشمی که پس از هر پیروزی و تغییر قدرتی می تواند منجر به انتقام و وحشت شود.

هدف مبارزه ماندلا چیزی جز پایین کشیدن تفکر برتری جویی نژادی از اریکه قدرت و آزادی و برابری برای همه مردم کشورش نبود. روش مبارزه او نیز مبارزه بدون خشونت بود. مدلی که علاوه بر او دالایی لاما، لوترکینگ و گاندی پایبند به آن بودند. ماندلا اگر چه در مقطعی بنا به شرایط غیرانسانی حاکم بر آفریقای جنوبی به مبارزه چریکی پرداخته بود، ولی به محض امکان مبارزه مدنی، راه دوم را برگزیده بود. محبوبیت ماندلا ریشه در ذکاوت سیاسی او و قلب بزرگش داشت. قلبی که اکنون آخرین تپش‌هایش را در سینه رهبر آفریقا می کند.

ماندلا در حالی که جهان برای سال های متمادی از واقعیت کریه آپارتاید آگاه نبود یا اهمیت چندانی به آن نمی‌داد در تلاش برای کسب حقوق برابر برای همه شهروندان کشورش، شاهد سرکوب خشونت‌‌آمیز و خونین مردم و محاکمه و حبس بسیاری از همفکرانش بود.

او در مورد آرمانش در یکی از سخنرانی های سال های دور خود می گوید: در طول زندگی‌ام خود را وقف مردم آفریقا کرده‌ام. با استیلای سفیدپوستان مبارزه کرده‌ام، و با استیلای سیاهان نیز مبارزه کرده‌ام. به دنبال آرمان جامعه‌ای آزاد و دموکراتیک که همه بتوانند در آن در توازن و با فرصت‌هایی برابر زندگی کنند، بوده‌ام. این آرمان من است که امیدوارم با آن زندگی کرده و بدان دست یابم. اما اگر نیاز باشد آماده‌ام برای این آرمان بمیرم.

زندانی در جزیره روبن وطن کوچک او بود برای اندیشیدن و پرداختن بهای آن. اتاقی یک نفره برای نوشتن راه طولانی آزادی.

بعد از یک عمر مبارزه و زندان وقتی آزاد شد، چون قهرمانی ملی مورد استقبال مردم کشور خود قرار گرفت و در اولین انتخابات دموکراتیک این کشور وقتی کنگره ملی آفریقا توانست رای مردم را به خود جلب کند. به عنوان رهبر کنگره ملی آفریقای جنوبی ریاست جمهور کشورش را بر عهده گرفت.

ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح ‌طلبی را در پیش گرفت و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی اقشار مردم باشد.

شاید وقتی به قدرت رسید بسیاری منتظر انتقام او از تفکر و سیستمی بودند که یک سوم عمر او را از آزادی محروم کرده بودند. اما او به این حرف اسپینزو معتقد بود که با فرونشاندن میل به انتقام، عدالت امكان ظهور می‌ یابد و از ورای این عدالت است كه در صورت نیاز‌، مجازات آرام خود می‌ نمایاند. شاید این اعتقاد اسپینوز امروزه راهگشای آزادیخواهانی است كه به جای كینه ‌توزی و خشونت ‌طلبی، نفرت از دل می‌ زدایند و بخشش پیشه می‌ كنند . وقتی ماندلای سالخورده در اوج قدرت زندانبان خود را می بخشد، مورد تحسین جهانیان قرار می گیرد و به دنیا روش جدیدی را معرفی می کند. او حتی با سلطه سیاهان بر سفید پوستان مخالفت می کند و با عمل و منش خود نشان می دهد هزینه‌هایی که او داده نه به خاطر خود که به خاطر پایان یافتن انحصارطلبی نژادی و تبعیض بر اساس رنگ و زبان بوده است.

ماندلا به عنوان رییس‌ جمهور ازماه می‌۱۹۹۴ تا جولای ۱۹۹۹، رهبری انتقال از فرمانروایی اقلیت و آپارتاید را بر عهده داشت و به خاطر حمایت از صلح ملی و بین‌المللی، تحسین بین‌المللی را به دست آورد.

وی نخستین رییس جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد و پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجسته مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود.

او فقط کمی بیش از 5 سال بر صندلی قدرت نشست و وقتی از او پرسیدند چرا دوباره برای ریاست جمهوری کاندیدا نمی شوی؟ گفت: من برای ریاست جمهوری مبارزه نمی کردم، من بر ضد آپارتاید مبارزه می کردم و اکنون نیز به مبارزه خود ادامه خواهم داد.

نتیجه زندگی و مبارزات نلسون ماندلا، پیشبرد ارزش‌های انسانی و تاکید بر تقوا و عقلانیت سیاسی و دستیابی به جایگاهی رفیع و ماندگار در تاریخ بوده است. در نوامبر ۲۰۰۹، مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۱۸ جولای روز تولد ماندلا را در به رسمیت شناختن نقش او در اعتلای فرهنگ صلح و آزادی، روز جهانی نلسون ماندلا اعلام کرده است.