گروه راهبرد خبرگزاری دانا- زیاد دور نبود روزی که ظریف در بغداد با صدام
حسین دیدار کرد و نقش برجسته ای را در تصویب قطعنامه 598 بین ایران و عراق ایفا
کرد و این بار با 5 قدرتی وارد معادله شد که همه حق وتو داشتند و در کنار خود یک
کشور اروپایی قدرتمند دیگر، به نام آلمان داشتند و جالب آنکه به گفته اکثر
کارشناسان، ظریف در این معادله طرف مساوی متوازنی نیز بود.
بالاخره ژنو سه شد، اما باز، بازی نشد و واقعیتی ویژه در عرصه سیاست خارجی ایران پدید آمد تا چکش مینیاتوری ظریف، دیوار بلند بی اعتمادی بین ایران و غرب را در هم کوبید. ظریف هم مردی است که با تجربه متمادی دیپلماتیک در دو برهه خیلی حساس پا به عرصه سیاست خارجی ایران گذارده است و سرافراز بیرون آمده است.
دولت و فعالان اقتصادی
دیروز حسن روحانی در نطقی تلویزیونی موفقیت دیپلماتیک را به مردم ایران تبریک گفت و انگار که هدیه ای در صدمین روز فعالیت دولت تدبیر و امید، به مردم داده باشد، بیان کرد که حالا نوبت فعالان اقتصادی است که از بستر موجود استفاده کنند.
اما با وجود همه این بحث ها چند نکته در این مسیر حائز اهمیت است. اول اینکه با این گفته حسن روحانی، وظیفه فعالان اقتصادی چیست؟ و آیا این اصلی ترین تیر دولت بود؟ اگر این تیر به نشان نمی خورد، باید خود دولت سیبل انتقادات اقتصادی و سیاسی قرار می گرفت؟ و در حالت کلی برنامه اقتصادی منسجم دولت در صورت شکست مذاکرات چه بود؟ و دست آخر اینکه آیا انتقال دادن همه پتانسیل دولت یازدهم به مذاکرات هسته ای کاری مناسب بود؟
چیزی که پیشتر کارشناسان اقتصادی گفته بودند و برخی از همین کارشناسان دولت را متهم کرده بودند که برنامه اقتصادی منسجمی ندارد و تیم اقتصادی دولت به شکل جزیره ای عمل می کند. در واقع تنها بستر فعالیت اقتصادی برداشته شدن تحریم ها نبود، چون اگر اینگونه بود، اکثر کشورهای دنیا که سایه تحریم بر سرشان نیست، نباید برنامه اقتصادی ارایه دهند!
چالش غرب با وضعیت حقوق بشر در ایران
نکته دوم؛ در بحبوبه همین مذاکرات هسته ای در ژنو، دیده بان حقوق بشر علیه ایران قطعنامه ای را مبنی بر عدم رعایت حقوق بشر در ایران تصویب کرد که مرضیه افخم، سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به تصویب آن قطعنامه، اذعان داشت: «جمهوری اسلامی ایران هرگونه استفاده ابزاری و سیاسی از حقوق بشر علیه کشورهای مستقل را محکوم می کند و از اینکه مکانیزم و ابزارهای حقوق بشری سازمان ملل متحد دستاویز سیاست بازی های کشورهای غربی قرار گرفته متاسف است و تعریف این قطعنامه و همچنین محتوای آن را قویا مردود می داند. »
افخم افزود: «بانیان قطعنامه در حالی به اغراق گویی و سیاه انگاری در قبال وضعیت حقوق بشر درجمهوری اسلامی ایران پرداخته اند که نه تنها چشم خود را بر روی وضعیت وخیم حقوق بشر در کشورهای متحد خود بسته اند، بلکه از پاسخگویی به موارد متعدد نقض حقوق بشر شهروندان خویش ناتوان اند و در سابقه تاریخی و حتی امروزه خود موارد نظام مند و وحشتناک نقض حقوق بشر را در پرونده دارند.»
پیشتر احمد شهید در گزارشی از وضعیت حقوق بشر در ایران، باز همان مطالب قبلی در مورد حقوق بشری را در ایران مطرح کرد و بدین ترتیب مساله ای دیگر در این وضعیت پدید می آید.
به نظر می رسد دستیابی به توافق هسته ای با غرب پایان کار نیست و آنها بیکار نخواهند نشست و از این به بعد محل مناقشه خود را بر سر حقوق بشر انتقال خواهند داد و از این منظر این مساله قابل طرح است که مسوولین امر در این زمینه باید بتوانند، جواب های متقنی داشته باشند که در مقابل غرب دچار خطا و عقب نشینی نشوند.
اعتراض برخی از مجلس نشینان به توافقنامه
نکته سوم؛ برخی از بهارستانی ها دیروز طی پیام ها و گفت وگوهای مکرر به پاستورنشینان یورش بردند و با «عهدنامه» خواندن توافق هسته ای ایران با غرب به انتقاد شدید از دیپلماسی ظریف پرداختند. این در حالی بود که مقام معظم رهبری در جواب نامه حسن روحانی از پیروزی موفقیت آمیز تیم مذاکره کننده با غرب تقدیر کردند و یادآور شدند: «دستیابی به آنچه مرقوم داشته‌اید در خور تقدیر و تشکر از هیات مذاکرات هسته‌ای و دیگر دست اندر کاران است و میتواند پایه اقدامات هوشمندانه بعدی قرار گیرد.»
به هر تقدیر باید منتظر ماند و دید که مجلس با توافق ظریف چگونه برخورد خواهد کرد؟ به نظر می رسد مجلسیان نهم همچنانکه در جریان رای اعتماد به وزرا نشان دادند که با دولتیان سر مزاح ندارند و آنجا که بخواهند، ورای لبخندهای سیاسی، می توانند نظر خود را بر کرسی نشانند.
نکته آخر؛ با وجود همه این مسایل به نظر می رسد، این توافقنامه اولیه که برای 6 ماه منعقد شده است، تا نهایی شدن راه زیادی در پیش دارد و نهایی کردن این توافق باز بر دوش ظریف مقاوم است که خود این مساله هم رایی و توافق نظر تمام نهادهای سیاسی و رسانه ای کشور را می طلبد تا دیپلمات خندان باز لبخند را بر لبان مردم بنشاند.
محمود ابراهیمی سعید
