به گزارش گروه انرژی خبرگزاری دانا،در شرایطی که همه مسوولان دولتی خود را برای دوران پس از رفع تحریمها
آماده می‌کنند بیشترین نگاهها به سوی وزارت نفت است چرا که این وزارتخانه بودجه کل
کشور را تامین میکند و اقدامات آن می تواند اوضاع اقتصادی کشور را بهبود ببخشد؛ در
همین راستا وزیر نفت از اعضای اوپک خواسته تا برای بشکه های نفت ایران جا باز کنند
و گفته که تولید نفت را تا 4 میلیون بشکه در روز افزایش می‌دهد. فارغ از اینکه این
وعده محقق می‌شود یا نه با توجه به اینکه در سالهای تحریم ایران مشتریان خود را از
دست داده صادرات نفت و بازیابی بازار برای نفت کشور بسیار مهم می‌نماید. خبرگزاری
دانا در گفت و گو با حسن مرادی، استاد اقتصاد بین‌الملل دانشگاه تهران و نماینده پیشین مجلس صادرات نفت را در دوران پس از تحریم بررسی کرده
است. مشروح این گفت و گو از نظر می گذرد:
صادرات نفت ایران در سالهای اخیر که کشور به دلیل تحریمها محدود شده بود، چگونه صورت می گرفت؟ به نظر شما این روشها بهترین روشی بود که می‌توانست به کار گرفته شود؟
صادرات نفت ایران به دلیل تحریمهای کشنده ای که وضع شده بود با محدودیتهای بسیاری همراه بود و صدور نفت با موانع و محدودیتهای زیادی همراه بود، در عین حال خریدارانی هم بودند که از طریق تهاتر نفت ایران را می خریدند چرا که معاملات ارزی با مشکلات زیادی رو به رو بود، اما در مورد بخش دوم سوال شما باید بگویم که هر مجموعه ای سعی می کند در مواقع بحرانی بهترین سیاست را اتخاذ کند از این رو برای فروش نفت ایران در این اواخر روش تهاتر انتخاب شد اما قطعا روشهای بهتری نیز برای این کار می توانست انجام شود که هم نفت فروخته شود و هم عواید آن به سرعت وارد کشور شود. در آن صورت شاهد بلوکه شدن پول نفت در کشورهای خریدار نبودیم، مثلا می‌شد از روش تهاتر کالا و یا خدمات بهره برد.
شرایط کشور به گونه ای پیش می‌رود که به زودی با برداشته شدن تحریمها درهای کشور به روی جهان گشوده می‌شود، در این شرایط چگونه می‌توان صادرات نفت را افزایش داد؟
اتحادیه اروپا در شرایطی تصمیم به تحریم نفت ایران گرفت که خود در بد‌ترین شرایط اقتصادی به سر می‌برد و بسیاری از نهادهای مالی و اقتصادی این اتحادیه با بحران مواجه بودند؛ در عین حال بحران اقتصادی در اروپا به سمت کشورهایی گسترش یافت که خریداران اصلی نفت ایران بودند از جمله یونان و اسپانیا. به همین دلیل تصمیم اتحادیه اروپا برای تحریم نفت ایران بیش از آنکه مبتنی بر عقلانیت باشد بر پایه عصبیت و دنبال روی از سیاست ایالات متحده آمریکا بود و در عین حال از همان ابتدا هم معلوم بود که این تحریمها نمی‌تواند مدت زیادی دوام بیاورد؛ در هر صورت این تحریمها سبب شده بود که کشور برای صادرات نفت با موانع و مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند این در حالی است که با برداشته شدن تحریمها می‌توانیم به روشهایی که قبل از تحریمها برای صادرات نفت استفاده می‌کردیم برگردیم. در عین حال نباید توسعه و افزایش ظرفیت تولید نفت ایران در قالب پالایش و فرآوری را فراموش کرد. در کنار همه این مسایل توان تولید داخلی در دولت مطرح است از این رو باید بتوانیم میزان تولید نفت را به قبل از تحریمها برگردانیم که در آن صورت بسیاری از مشکلات صنعت نفت حل می‌شود.
همانطور که شما نیز اشاره کردید یکی از برنامه های دولت یازدهم افزایش تولید نفت است و آنطور که وزیر نفت گفته است ایران آمادگی دارد روزانه 4 میلیون بشکه نفت تولید کند، در صورتی که تولید این میزان محقق شود، آیا برای فروش آن در بازرهای جهانی مشکلی پیش نمی‌آید و با توجه به رقبای نفتی می‌توان این میزان نفت را فروخت؟
یکی از مشکلاتی که در حال حاضر برای نفت ایران وجود دارد ارزان فروشی رقبا است اما اگر بخواهیم برای تصاحب بازارهای از دست رفته نفت را ارزان بفروشیم درست است؟جواب منفی است چرا که قطعا ارزان فروشی نفت موفق نخواهد بود از این رو شرکت ملی نفت ایران باید از ظرفیت اوپک برای بازگشت به بازار نفت استفاده کند. طبق سنتی که در اوپک وجود دارد، زمانی که صادرات کشوری کاهش می‌یابد بعد از آنکه مشکلات آن کشور مرتفع شد اوپک کمک میکند تا آن کشور به جایگاه سابق خود برگردد. از این رو امیدواریم در مورد ایران نیز این اتفاق رخ داده و اوپک کمک کند تا سهمیه ایران به قبل از تحریمها بازگردد.
به ارزان فروشی سوخت اشاره کردید، در دیداری که اخیرا آقای زنگنه با وزیر انرژی پاکستان داشتند، وزارت نفت حاضر نشد در قیمت گاز به پاکستان تخفیف بدهد، در شرایطی که کشورهایی مانند ترکمنستان گاز خود را با قیمتی پایین تر از ایران می‌فروشند، آیا برای گاز ایران خریدار پیدا می‌شود؟
بله! قطعا. جمهوری اسلامی ایران برای فروش گاز خود به پاکستان هزینه های زیادی را متحمل شده است و خط لوله تا مرز پاکستان از طرف ایرانی ساخته شده است، از این رو پاکستان باید از این فرصت طلایی استفاده کرده و بهانه جویی و چانه زنی نکند. چرا که فروش گاز نیاز به امکانات اساسی دارد و نمی‌توان به راحتی از هر کشوری گاز خرید. با توجه به محدویت زمانی که برای انتقال گاز ایران به پاکستان وجود دارد این کشور باید هر چه سریعتر خط لوله انتقال گاز در کشور خود را آماده کند تا در زمان مقرر در سال 2014 گاز ایران وارد پاکستان شود در غیر این صورت پاکستان باید غرامت به کشورمان پرداخت کند.
در حال حاضر چگونه می‌توان برای نفت ایران مشتری یابی کرد؟
نفت ما از نظر کیفیت و مرغوبیت بهترین نفت دنیا است از سوی دیگر پالایشگاههای کشورهایی مانند اسپانیا بر اساس نوع نفت ایران طرح ریزی شده اند و نفت ما برای آنها مرغوب و مطلوب است از این رو در هر شرایطی خریدار نفت ایران هستند. در عین حال یکی از راهکارهای فروش نفت‌خام تبدیل آن به کالاهایی با ارزش افزوده بالاتر و سپس فروش آنهاست از این رو باید در بازارهای جهانی برای کالاهای حاصله از فرآوری نفت‌خام بازاریابی و مشتری‌یابی کرد.
در توافقات ژنو عنوان شده است که بخشی از پولهای بلوکه شده ما باید آزاد شود، چگونه می‌توان این پولها را به کشور بازگرداند؟ مثلا در مورد هند آیا تضمینی وجود دارد که پول نفت را به ایران بازگرداند؟
در دور اول مذاکرات ژنو مقرر شد 8 میلیارد از دارایی های ما آزاد شود که امیدواریم در دور بعدی مذاکرات مبلغ بیشتری توافق شود. چرا که پول ایران به ناحق در کشورهای دیگر بلوکه شده است از این رو انتظار داریم در اصرع وقت به پولمان دست پیدا کنیم. برای بخش دوم سوال هم باید بگویم برای آزاد سازی پولهای بلوکه شده قوانین اخلاقی حاکم است و کشورها به هم نیاز دارند همین نیاز متقابل سبب می‌شود تا پول نفت را به ایران باز گردانند. حتی کشوری مثل امریکا به بازارهای ایران و تجارت با ایران نیازمند است از این رو حتما هند پول نفت را به ایران باز می‌گرداند.
عملکرد آقای زنگنه را در مدتی که از تصدیشان بر وزارت نفت می‌گذرد چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در شرایطی که صنعت نفت ایران با بن بست مواجه بود بهترین گزینه برای وزارت نفت، آقای زنگنه بود چرا که فردی با تجربه و تبحر کافی در صنعت نفت است؛ در این مدت نیز به خوبی توانسته است موانع موقتی و جدی در حوزه نفت را رفع کرده و بستر را برای فعالیت بیشتر صنعت نفت کشور آماده کند.
