مرکزیت سیاسی ایران کجا خواهد بود؟ / نواحی مرکزی ایران از خطر زلزله ایمن تر است

دکتر مهدی زارع در گفت ‌و‌گو با خبرنگارگروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر)،ضمن اشاره به تصویب کلیات طرح تغییر پایتخت درایران که براساس آن طی دو سال آینده، مطالعه جامع و کاملی دراین زمینه انجام خواهد شد گفت: با توجه به اینکه تهران بر روی گسل های متعددی بنا شده است و به دلیل پایتخت بودن و مهاجرت افراد به این کلان شهر خطرآن را در مواقع حادثه و بخصوص در زمان وقوع زلزله دو چندان خواهد کرد. از این رو در حال حاضر در دنیا یک نگاه همه جانبه نگر به بحث زلزله می شود، یعنی اینکه زلزله فقط این نیست که در مورد موضوع تخصصی مقاوم سازی ساختمان ها و یا در مورد گسل ها بحث شود بلکه موضوعی است که با زندگی و نحوه زیست اجتماعی وهم  با روان مردم مرتبط است،  کشورهای توسعه یافته در زمینه زلزله و در زمینه افزایش تاب آوری توانستند موفق باشند و به آن به عنوان یک سانحه طبیعی نگاه کنند.

وی افزود: با بکار گیری تکنولوزی های روز و قرار دادن مردم درجریان مساله ایمنی و دخیل کردن مردم درموضوع، همچنین درجریان قرار گرفتن مردم در برنامه های ایمنی و توسعه تحقیقاتی که در زمینه زلزله دربالاترین سطح ممکن انجام می شود وهمچنین اتفاقاتی که در دو دهه اخیر درکشورما افتاد زمینه خوبی را ایجاد کرد، یعنی یک طبقه تحصیل کرده توانسته اند در بسیاری از عرصه های مربوط به علوم و فنون و مسایل اجتماعی زلزله درواقع کسب علم و تجربه کنند.

دکتر زارع گفت: واقعیت این است که اگر طبقه متخصص بخواهد حرکت مهم و مفیدی داشته باشند و روبه جلو حرکت کنند نیازمند یک توجه ملی هستند به نظر می آید آن میزانی که مساله زلزله در ایران وجود دارد هم توجه ملی هم توجه حاکمیت و هم توجه جامعه آنچنان که باید توجه نمی شود. 

وی خاطرنشان کرد: آنچه ما نیاز جدی به آن داریم برنامه های پژوهشی مرتبط با زمین لرزه برنامه های بنیادی و کاربردی، پژوهش های بین المللی وتوجه لازم به مساله ایمنی است و همچنین به طور خاص توجه به زلزله در ایران است.

وی ضمن اشاره به این که تغییر پایتخت موجب می شود تا از جذابیت تهران به عنوان مرکزیت سیاسی و اداری کاسته شود تا بتوان برای همین تهران چاره جویی کرد، گفت: اینکه گفته شود که تمام ایران به یکسان لرزه خیز است غلط است. در نواحی مرکزی ایران مناطقی وجود دارد که لرزه خیزی و خطر زلزله در آنها کمتر است و با لحاظ کردن سایر پارامتر ها می‌توان برای مکان یابی پایتخت جدید با در نظر گرفتن پارامتر خطر و ریسک زلزله کمتر اقدام کرد.

وی افزود: تهران در کنارشهرهایی هم چون توکیو، استانبول، لس آنجلس، اوزاکا و جاکارتا یکی از شش کلان شهر مهم جهان است که در معرض ریسک بالای زلزله قرار دارد به نحوی که رخداد هر زمین لرزه در این کلان شهرها عملا به یک فاجعه در سطح بین المللی تبدیل می شود.

وی خاطرنشان کرد: در ‌اینکه تهران شهری زلزله‌خیز است که حتما زلزله مهم و مخرب در محدوده یا نزدیکی آن رخ خواهد داد هیچ شکی وجود ندارد، کافی است سابقه تاریخی لرزه خیزی تهران (ری) بررسی شود. اولین زلزله تاریخی در محدوده تهران (ری) در حدود 3000 و 1000 سال قبل از میلاد مسیح رخ داده است. همچنین در سال‌های 330 قبل از میلاد، 855، 1384 و 1830 میلادی نیز چند زلزله تاریخی مخرب در محدوده شهر تاریخی ری و تهران اتفاق افتاده است. برای محاسبه دوره بازگشت زمین‌لرزه‌ها معمولا از روش احتمالی استفاده می‌شود. آخرین زلزله مخرب در منطقه تهران در سال 1830 میلادی در منطقه جاجرود (دماوند-شمیرانات) رخ داد.

زارع تصریح کرد: بر اساس برآورد احتمالی با در نظر گرفتن تمام گسل‌های اطراف تهران، بازگشت زمین‌لرزه‌ ای با بزرگای 7 را حدود 160 تا 180 سال برآورد می‌کنند. زلزله 1830 دماوند شمیرانات در اثر فعال شدن گسل مشا رخ داده است، ولی بازگشت 160 تا 180 ساله برای بزرگای 7 با توجه به لرزه خیزی تمام گسل‌های منطقه تهران (مشا، شمال تهران، ‌ایوانکی و...) به دست آمده است. بر پایه داده های آماری، رخداد یک زمین لرزه با بزرگای 7 در هر دویست سال در گستره تهران و پیرامون آن (جنوب البرز) بر اساس میزان تغییر شکل در پوسته و روند لرزه خیزی این منطقه حتمی است؛ بنابراین در اصل موضوع لرزه خیزی بالا و خطر زلزله بالا در منطقه تهران تردیدی وجود ندارد.

 

رییس مرکز ملی پیش بینی زلزله پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با اشاره به وجود گسل‌های لرزه‌خیز متعدد شامل گسل شمال تهران، ایوانکی، ری و کهریزک و مشا در منطقه درباره خطرناکترین گسل شهر گفت: زمانی می‌شود به برآورد دقیقی درباره خطرناک‌ترین گسل تهران دست یافت که بتوانیم به اطلاعات دقیقی درباره سرعت فعالیت لغزش گسل‌ها دست بیابیم و سپس به صورت جداگانه آنها را بررسی کنیم. با توجه به ‌اینکه گسل شمال تهران از محله‌های شمالی تهران عبور می‌کند می‌توان گفت از جمله خطرناک‌ترین گسل‌های تهران است اما از طرف دیگر با توجه به ‌اینکه گسل مشا، گسل طویلی است از توان لرزه خیزی بالایی برخوردار است. براین اساس و اطلاعاتی که الان موجود است چنانچه ‌این گسل فعال شود، قادر خواهد بود زلزله‌ای به بزرگای 7.5 ‌ایجاد کند. از طرف دیگر با توجه به‌ اینکه نزدیک‌ترین نقطه تهران به گسل مذکور حدود 30 کیلومتر فاصله دارد بنابراین درصورت فعال شدن، گسل مشا قادر خواهد بود خسارات زیادی در تهران به ویژه در شمال و شمال شرق آن به بار بیاورد.

زارع معتقد است،آخرین برآورد ها نشان می دهد که شمالی ترین و جنوبی ترین مناطق تهران خطرناکترین نواحی تهران از دیدگاه خطر زمین لرزه هستند.