به گزارش گروه آموزش خبرگزاری دانا (داناخبر) و به
نقل از جام جم، کتابخانه در بیشتر مدارس ایران، اتاقی است کوچک که به کار کلاس‌های
درس نمی‌آید، اما قفسه‌هایی آهنی دورتا دورش کشیده شده تا چند جلد کتابی را که در
مدرسه یافت می‌شود، در معرض دید دانش‌آموزان بگذارد.
در این حوزه دو مشکل اصلی وجود دارد؛ یکی کم‌بها بودن کتابخوانی در مدارس و نبود هیچ مجالی برای مطالعه غیردرسی و دیگری مجهز نبودن کتابخانه‌هایی که اسمشان کتابخانه است، اما رسمشان، انبار کوچکی از کتاب.
بیشتر مدارس کشور از فضایی که بشود به آن عنوان کتابخانه داد، محرومند و اگر اتاقی به نام کتابخانه در مدارس وجود دارد، فقط برای خالی نبودن عریضه است.
این موضوع را پژوهش‌های میدانی که تاکنون در استان‌های مختلف کشور انجام شده نیز نشان می‌دهد.
پژوهشی که محققان آن در سال 86 به دنبال بررسی وضع کتابخانه‌های مدارس متوسطه استان کرمانشاه بودند، نشان داد 20 درصد این مدارس کتابخانه ندارند و 91 درصد از این کتابخانه‌ها هیچ بودجه‌ای برایشان در نظر گرفته نشده است.
این محققان پس از آن‌که فهرستی از مشکلات را استخراج کردند به این جمع‌بندی رسیدند که میزان بهره‌گیری از خدمات کتابخانه‌ای برای هر دانش‌آموز 3 دقیقه در هفته است.
استانداردهای کتابخانه
طبق تعریف یونسکو، کتابخانه مدرسه به ازای یک تا 250 دانش‌آموز (عضو کتابخانه) باید 125 مترمربع مساحت داشته باشد و به ازای 251 تا 500 دانش آموز، کتابخانه‌ای به وسعت 250 مترمربع که این مساحت در مدارس دارای 500 عضو به بالا تا 350 متر افزایش می‌یابد.
صرف‌نظر از وسعت، از نظر یونسکو کوچک‌ترین مدرسه باید دست‌کم 2500 نسخه کتاب در اختیار داشته باشد، آن هم کتاب‌هایی روزآمد، متناسب با سن، خواسته‌ها و توانمندی دانش‌آموزان.
این در حالی است که پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد نه تنها کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های مدارس از نظر تعداد با استانداردهای یونسکو فاصله دارد، بلکه بیشتر این کتاب ها، قدیمی و حتی از رده خارج است، ضمن این که بیشتر مدارس از نظر در اختیار داشتن کتاب‌های کمک آموزشی نیز در مضیقه جدی قرار دارند.
کمبود کتابدار، مشکلی دیگر
کمتر مدرسه‌ای را می‌توان سراغ گرفت که کتابخانه‌اش را نیروهای متخصص اداره کنند. طبق استانداردهای یونسکو، به ازای یک تا 250 دانش‌آموز باید یک کتابدار، دو کمک کتابدار و یک کادر فنی وجود داشته باشد و به ازای 250 تا 500 دانش‌آموز، دو کتابدار، دو کمک کتابدار و دو کادر فنی که این تعداد برای مدارس با بیش از 500 دانش‌آموز به دو تا چهار کتابدار و سه تا چهار کمک کتابدار و کادر فنی می‌رسد.
این در حالی است که در مدارس سراسر کشور، کارشناس کتابداری بندرت وجود دارد و در بهترین حالت، کتابخانه از سوی کارشناس یا کاردان علوم تربیتی اداره می‌شود.
نتایج پژوهشی که سال 85 وضع کتابخانه‌های مراکز پیش دانشگاهی دولتی شهر تهران را بررسی کرد، نشان می‌دهد به ازای هر 2930 دانش آموز یک کتابدار وجود دارد.
زنگ کتابخوانی به ثمر می‌رسد؟
تعریفی پذیرفته شده در جهان وجود دارد که طبق آن به فردی کتابخوان گفته می‌شود که دست‌کم در طول یک سال 20 عنوان کتاب مطالعه کند.
ما ایرانی‌ها در مجموع مردمی کم‌مطالعه هستیم که بخشی از این موضوع به فرهنگ شفاهی ما مربوط می‌شود اما بخش دیگر این مساله به سیستم آموزشی ما برمی‌گردد چون یک کودک هفت ساله که وارد چرخه آموزش رسمی می‌شود تا زمانی که فارغ‌التحصیل شود، هیچ‌گاه فضایی در اختیار نداشته که کتابخوانی را در خود پرورش دهد.
کتابخوانی در فرهنگ ما یک ارزش نیست و این طرز نگاه در نظام آموزشی ما نیز وجود دارد که وضع نامطلوب کتابخانه‌های مدارس کشور و این که این فضا‌ها تقریبا هیچ بودجه مدونی برای خودسازی در اختیار ندارد، تاییدکننده موضوع است.
در این اوضاع اما مهر امسال تاکید رییس‌جمهوری بر ایجاد زنگ کتابخوانی در مدارس و نیز زنگ گفت‌وگو، روزنه امیدی را برای تغییر در این وضع گشود؛ هرچند حالا این سوال مطرح است که ایجاد زنگ کتابخوانی آن هم در مدارسی که کتابخانه ندارند یا اگر دارند، چیزی جز فضایی ابتدایی و ناکارآمد نیست، چه زمانی محقق می‌شود؟
