به گزارش گروه راهبرد خبرگزاری دانا موسویان، سفیر
سابق ایران در آلمان و سخنگوی سابق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در جدیدترین مقاله
خود در پایگاه تحلیلی آمریکایی «المانیتور»، مذاکرات هسته ای ایران و غرب و فرصت های
پیشین و کنونی برقراری رابطه و همکاری بین ایران و ایالات متحده را بررسی کرد.
موسویان که اکنون به عنوان محقق در اندیشکده آمریکایی «ویلسون» مشغول فعالیت است، ابتدا گفته های روز جمعه 26 اردیبهشت ماه سال جاری (16 مه) عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه و سخنگوی گروه مذاکره کننده هسته ای ایران را بعد از برگزاری چهارمین دور مذاکرات ایران و غرب در وین یادآوری کرد.
وی با اشاره به اینکه عراقچی در اظهارات خود از دشواری و کندی گفت وگوهای هسته ای سخن گفته است، سخنان محمدجواد ظریف را نیز در این خصوص یادآور شد.
وزیر امور خارجه ایران ضمن دشوار و سنگین توصیف کردن مذاکرات اخیر در اتریش، از ممکن بودن دستیابی به توافق نهایی سخن گفته و تاکید کرده بود که نباید فرصت کنونی مانند سال 2005، از دست برود.
موسویان در ادامه نوشتار خود توافق جامع هسته ای را نقطه آغازی بر پایان بیش از سه دهه خصومت، تحریم و بیگانگی بین ایران و آمریکا دانست و افزود: توافق جامع هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی در هیچ زمانی مانند اکنون نزدیک و دست یافتنی نبوده است اما اگر گفتگوهای کنونی با از دست رفتن مجموعه ای از فرصت ها بدون نتیجه به پایان برسد، یک تراژدی روی خواهد داد.
یکی از این فرصت ها بعد از واقعه تروریستی 11 سپتامبر سال 2001 به گونه ناامید کننده ای از دست رفت.
بعد از حملات نیویورک، در سال 2001 مذاکراتی اساسی بین دولت های ایران و آمریکا در خصوص راه های همکاری در افغانستان به جریان افتاد که رایان کروکر، قائم مقام وقت دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک و جنوب آسیا، به نمایندگی از کشورش در آنها حاضر بود.
این مقام سابق دولت جرج بوش، ایران و آمریکا را دارای منافع مشترک بسیاری در افغانستان می دانست و حمله آمریکا به آن کشور را فرصتی بی نظیر بعد از انقلاب (اسلامی سال 1357) برای گفتگوی بین ایران و آمریکا توصیف کرده بود.
موسویان همچنین به نقل از جیمز دابینز، رییس هیات آمریکایی در کنفرانس بن در سال 2001، به تشابه دیدگاه ایران و آمریکا در خصوص ریاست حامد کرزی بر دولت جدید کابل اشاره کرد و افزود: دابینز همچنین بر نقش موثر محمدجواد ظریف، معاون وقت امور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه ایران، در موفقیت کنفرانس بن و شکل گیری دولت جدید افغانستان تاکید کرد.
موسویان در تشریح نقش مهم ظریف در موفقیت مذاکرات سال 2001، ضمن اشاره به پشتون بودن کرزی، تاجیک بودن یونس قانونی، رییس وقت ائتلاف شمال و رقابت تاریخی این دو قومیت، به جمله ای از مصاحبه مایکل هرش، روزنامه نگار برجسته آمریکایی با دابینز اشاره کرد.
دابینز در گفت وگوی خود با هرش، گفت: یونس قانونی به شدت خواهان سهم حداکثری در دولت جدید کابل بود. در ساعت 4 صبح مذاکرات به نقطه حساسی رسیده بود و هیچ کس نمی توانست نظر او را تغییر دهد. در نهایت، ظریف در گوش او زمزمه کرد که این بهترین معامله ای است که می توانی بکنی و قانونی هم پذیرفت.
نویسنده این مقاله در ادامه با اشاره به اینکه جرج بوش تنها چند هفته بعد از این مذاکرات و نقش کلیدی تهران در روی کارآمدن کرزی، کشورمان را محور شرارت خواند، افزود: گرچه بعد از آن، مذاکرات ادامه یافت اما انگیزه ایرانی ها برای همکاری کاهش یافت.
موسویان همچنین یادآوری کرد که حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در همان ابتدای طرح پیشنهاد همکاری با ایران از سوی آمریکا، به مقامات ایرانی هشدار داده بود که دعوت آمریکایی ها برای همکاری یک اقدام تاکتیکی است.
نویسنده که یکی از اعضای سابق تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در سال های 2003 تا 2005 بوده است، درباره علت شکست مذاکرات آن دوره که با انگلیس، فرانسه و آلمان صورت گرفت، نوشت:
یکی از مذاکره کنندگان اروپایی به من گفت که موضع آمریکا در قبال ایران غنی سازی صفر بود. من هم به مخاطبان اروپایی خود گفتم که ایران در برابر اراده آمریکا تسلیم نخواهد شد چرا که با غرور ملی ما در تعارض است.
وی همچنین به سخنان محمد البرادعی دبیر کل سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره رفتار غرب نسبت به ایران اشاره کرد:
10 سال طول کشید تا غرب فهمید که رقابت مطلق و بدون ملاحظه برای نفوذ منطقه ای استراتژی نیست که در قبال ایران قابل اجرا باشد. توافق موقت ژنو می توانست 10 سال قبل شکل بگیرد.
موسویان در پایان با تاکید بر اینکه تداوم وضعیت کنونی ممکن نیست، افزود: اگر بین ایران و ایالات متحده و سایر قدرت های جهان بر سر مسئله هسته ای اتفاق نظری شکل نگیرد، دو سناریو ممکن است محقق شود: نخست این که با افزایش فشارها، به تدریج صبر و حوصله لازم برای فرایند دیپلماتیک رنگ خواهد باخت. در حالت دوم، آمریکا تحریم ها را تشدید خواهد کرد و اقدامات تلافی جویانه ایران ممکن است به رویارویی عمدی یا غیرعمدی منجر شود. در هر حال، خاورمیانه کنونی ایجاب می کند که فرصت ها این بار نباید از دست بروند.
