وعده کمک مالی آمریکا به دولت نیجریه، علت اصلی مخالفت این کشور آفریقایی با به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطین بود.
گروه راهبرد خبرگزاری دانا (داناخبر) - وحید غروی *: همان‌گونه که ناظران آگاه سیاسی پیش‌بینی می‌کردند، قطعنامه مربوط به پایان اشغالگری رژیم صهیونیستی و تاسیس دولت مستقل فلسطینی - که کف خواسته‌های تاریخی ملت ستمدیده فلسطین پس از حداقل شش دهه مبارزات مسلحانه و سیاسی به حساب می‌آید - در صحن شورای امنیت ملل‌متحد با شکست مواجه شد. این قطعنامه که در عمل توسط جناح‌های پرنفوذ سازمان آزادیبخش فلسطین (پی‌ال‌او) طراحی شده و مورد حمایت ٢٢ کشور عربی بود، توسط دولت اردن (عضو غیردایم شورای امنیت) در جلسه سه‌شنبه ٣٠ دسامبر یا آخرین روز سال ٢٠١٤ پیشنهاد شده بود که با لابی‌های فراوان آمریکا و اسراییل با شکست مواجه شد.
فرازهای مهم قطعنامه بر الزام اسراییل برای خروج از سرزمین‌های اشغالی پس از جنگ شش‌روزه ژوئن ١٩٦٧ و آغاز مذاکرات میان دو طرف، براساس مرزبندی‌های سال ١٩٦٧ بر تشکیل دولت مستقل فلسطینی تاکید داشت.
براساس ساز و کار شورای امنیت، تصویب این قطعنامه - اگر آمریکا آن را وتو نمی‌کرد - نیازمند ٩ رای از مجموع ١٥رای اعضای شورا بود. البته چنانچه ٩ عضو آن را تایید می‌کردند، بدون کوچک‌ترین تردید سفیر آمریکا دست خود را به علامت مخالفت یا وتو بلند می‌کرد.
پیش‌بینی آمریکایی‌ها این بود که در صورت وتوی این قطعنامه علاوه بر افزوده شدن بر سوءسابقه این کشور در وتوی قطعنامه‌های مربوط به حقوق فلسطینی‌ها در ٦٠ سال گذشته، متحدان عرب آمریکا نیز که در حال حاضر از اعضای ائتلاف ضدداعش هم هستند، از این اقدام ناخشنود خواهند شد و اعتبار این کشور نزد افکار عمومی بین‌المللی که ادامه حیات رژیم اسراییل را به پای آمریکا حساب می‌کنند، دچار آسیب بیشتری خواهد شد.
برای احتراز از این مساله، ماشین دیپلماسی آمریکا دست در دست دولت صهیونیستی، از چند روز پیش از برگزاری نشست شورای امنیت لابی‌های گسترده‌ای را در تماس با وزرای خارجه و سران کشورهای عضو شورای امنیت آغاز کرد تا این قطعنامه بدون استفاده از حق وتوی آمریکا به صورت ظاهرا دموکراتیک آرای لازم را به دست نیاورد. علاوه بر دیپلمات‌های رده‌بالا، جان کری، وزیر خارجه این کشور شخصا با تماس‌های تلفنی متعدد با همتایان خود تلاش کرد تا جمع آرای موافق به عدد ٩ نرسد و این قطعنامه بدون وتوی آمریکا با شکست مواجه شود.
تا ساعاتی پیش از آغاز رای‌گیری، اکثر دیپلمات‌های حاضر در شورا پیش‌بینی می‌کردند قطعنامه حداقل ٩ رای خواهد آورد و آمریکا مجبور به استفاده از حق وتوی خود خواهد شد. لابی‌های آمریکا و اسراییل عمدتا برای اعمال فشار به کشورهای غیردایم، متمرکز شده بود.
این تلاش‌ها برای منصرف‌کردن کشورهای عضو غیردایم مانند آرژانتین، چاد، شیلی، اردن، لوکزامبورگ و نیز اعضای دایم و دارای حق وتو از قبیل فرانسه، چین و روسیه راه به جایی نبرد. بنابر گزارش روزنامه گاردین، فلسطینی‌های حاضر در جلسه اظهار کرده بودند که نیم ساعت پیش از آغاز رای‌گیری، دیپلمات‌های نیجریه به آنها گفته بودند که به قطعنامه رای مثبت خواهند داد! ولی در زمان رای‌گیری اتفاق دیگری افتاد و این کشور آفریقایی ناگهان تغییر موضع داده و آمریکایی‌ها و اسراییلی‌ها را ناامید نکرد. دیپلمات‌های فلسطینی از پیش آگاه بودند که دیگر عضو غیردایم آفریقایی، یعنی رواندا با آنها همراهی نخواهد کرد ولی درباره نیجریه هرگز این گمان را نمی‌کردند.
به خاطر دارم سالیانی پیش یکی از دیپلمات‌های ارشد کشورمان در نیویورک خاطره مشابهی را تعریف می‌کرد که چگونه آمریکایی‌ها در آخرین لحظات در یکی از جلسات شورای امنیت رای یکی از کشور‌ها را که مصمم به حمایت از یک قطعنامه مورد مخالفت آمریکا بود، به طرفه العینی به موافق خود تبدیل کرده بودند! ظاهرا یکی از کشورهای کوچک آمریکای لاتین قرار بود به آن قطعنامه رای مثبت دهد و حتی تا دقایقی پیش از رای گیری در جمع سفرای کشورهای عضو گفته بود رای کشور من مثبت است. سفیر آمریکا در حضور سفرای حاضر به سفیر این کشور می‌گوید: نه آقای سفیر، شما به این قطعنامه رای منفی می‌دهید! و سفیر بخت برگشته انکار میکند و در این لحظه تلفن همراه سفیر به صدا درمی‌آید و در آن طرف خط وزیر خارجه از پایتخت به او دستور می‌دهد به قطعنامه رای منفی دهد! گویا دقایقی پیش از آن وزیر خارجه آمریکا تلفنی با وزیر خارجه این کشور فقیر قاره آمریکا صحبت میکند و اعلام میکند که اگر به قطعنامه مورد نظر ما رای مثبت دهید کمک مالی خوبی دریافت خواهید کرد و معجزه دلار یک بار دیگر کار خود را میکند.
محمود عباس، رییس دولت خودگردان فلسطین قبلا اعلام کرده بود که در صورت شکست اقدامات دیپلماتیک، تقاضای عضویت در دیوان کیفری بین‌المللی را مطرح خواهد کرد تا از این طریق و با طرح دعوی در دیوان، مبارزه برای تشکیل کشور فلسطین را پیگیری کند. بدون شک، دلگرمی عباس به حمایت اروپایی‌ها از تشکیل دولت مستقل فلسطینی انگیزه او و همفکرانش را در درون تشکیلات فلسطینی دوچندان کرده است. سفر یک ماه پیش «موگرینی»، جانشین کاترین اشتون و رییس جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپایی به کرانه باختری و غزه را باید نشانه‌ای از حمایت کشورهای اروپایی نسبت به تشکیل دولت مستقل فلسطینی به‌حساب آورد.
علاوه بر این، دولت‌های سوئد (به‌عنوان یکی از کشورهای مهم اروپای غربی) و نیز کشورهای اروپایی از قبیل چک، مجارستان، بلغارستان، رومانی، مالت و قبرس دولت فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند.
دیپلماسی فعال فلسطینی‌ها توانسته تا ١١٥ کشور عضو سازمان‌ملل‌متحد را بر آن دارد تا با این کشور روابط دیپلماتیک برقرار کنند. هرچند گروهی از فلسطینی‌ها همچون محمود عباس و یارانش به پیروزی دیپلماتیک در عرصه دیپلماسی چندجانبه دلخوش کرده‌اند، ولی شرکای دیگر آنها و در راس آنها حماس از طرح قطعنامه مورد بحث ناخشنود هستند. علاوه بر حماس، چندین سازمان چپ فلسطینی نیز مخالف این حرکت بودند.
*مدرس دانشکده روابط بین‌الملل
منبع: شرق
