به گزارش خبرگزاری دانا، استان مرکزی با مساحت بالغ بر یک میلیون و 940 هزار هکتار از عرصه‌های ملی یکی از 18 استان بیابانی کشور است. در این شرایط اقلیمی، بهره‌برداری‌های غیراصولی، ازدیاد دام نسبت به ظرفیت مرتع، تبدیل اراضی مرتعی به دیم‌زارهای کم بازده و چرای خارج از فصل باعث شده است که 490 هزار هکتار از اراضی مرتعی شهرستان زرندیه، ساوه، اراک، دلیجان، محلات و کمیجان به اراضی بیابانی و کویری تبدیل شود.
با توجه به اهمیت موضوع و جلوگیری از روند بیابان‌زائی از سال 1370 عملیات اصلاح و احیاء اراضی بیابانی با روش مدیریت بیولوژیک در استان شروع شد که نمونه‌های موفق آن در شهرستان زرندیه و کویر میقان اراک است.
کویر میقان اراک با مساحتی بالغ بر 50 هزار هکتار در 20 کیلومتری شمال شهر اراک مرکز استان واقع شده است که مساحت حوضه آبخیز آن بالغ بر 540 هزار هکتار است.
با توجه به اهمیت این موضوع اداره کل منابع‌طبیعی استان از سال 70 طرح عملیات مقابله با بیابان‌زایی در عرصه کویر را آغاز کرد.
یکی از گونه‌های کشت شده در این منطقه، قره‌داغ است که در تثبیت ماسه‌های روان بسیار نقش ارزنده‌ای دارد که در سطح کشور محل زیستگاه اصلی آن شمال کویر میقان است.
این گونه 50 تن ماسه و خاک را زیرشاخ و برگ‌های خود تثبیت و از حرکت آن مانند یک دژ جلوگیری می‌کند به همین دلیل به قهرمان کویر معروف شده است.
این تیپ گیاهی که یکی از 14 تیپ گیاهی شناخته شده در کویر است، باعث شده که گیاهان با ارزش دائمی منطقه که در اثر بهره‌برداری بی‌رویه چرای دام از بین رفته بودند، مجددا به منطقه برگردند.
یوسف یوسفی، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه مرکزی، در حاشیه بازدید از کویر میقان اراک ضمن اشاره به پروژه‌هایی که توسط اداره کل منابع‌طبیعی استان مرکزی برای مقابله با بیابان‌زایی انجام شده است، افزود: گونه بومی قره‌داغ گونه‌ای است که در این منطقه شناسایی شده است و با زحمات کارشناسان و متخصصین در سنوات گذشته تکثیر و کشت شده است.
وی گفت: کشت گیاه قره‌داغ از دهه 70 آغاز شده و بالغ بر هفت تا هشت هزار هکتار از این گیاه طی سنوات گذشته در این محدوده کشت شده است که منجر به کنترل 90 درصدی حرکت شنهای روان در کانون فرسایش کویر میقان شده است.
وی ادامه داد: از زمان آغاز کشت گیاه قره‌داغ، منطقه در قرق مطلق بوده و از ورود دامدار به این منطقه ممانعت شده است؛ زمانی که کشاورزان و اهالی روستاهای اطراف این منطقه پی به تاثیرگذاری پوشش گیاهی این منطقه بردند، اهالی نیز نسبت به قرق این منطقه به منابع‌طبیعی کمک کرده‌اند.
یوسفی با بیان اینکه اجرای این پروژه یک اقدام بومی و تخصصی است و صرفا مربوط به کویر میقان است، عنوان کرد: آزمون و خطاهایی که طی یک دوره 25 ساله در این منطقه انجام شده در هیچ جای کشور انجام نشده است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی خاطرنشان کرد: باید در مناطقی که شرایط رشد این گیاه وجود دارد آن را توسعه دهیم تا بتوان حرکت شنهای روان را کنترل کرد.
وی این منطقه را یک منطقه بی‌نظیر از لحاظ ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی دانست و گفت: مسئولین کمک کنند در محدوده‌هایی که عملیات بیولوژیکی مخصوصا در کف دریاچه کویر جواب نمی‌دهد اعتباراتی تخصیص داده شود تا از طریق عملیات غیربیولوژیکی یا بادشکن‌های غیر زنده بتوانیم از گزند ریزگردهای سدیمی و شنهای روان در امان باشیم.
یوسفی افزود: اگر قرار است اکوسیستم و هوای این منطقه از گزند ریزگردهای سدیمی و شنهای روان در امان باشد نیاز به توجه بیشتری است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی ضمن تاکید بر اینکه بدون اعتبار نمی‌توان پوشش گیاهی را گسترش داد، گفت: سال گذشته اعتبارات استانی به میزان 150 میلیون تومان مصوب شد، اما تنها 100 میلیون تومان آن تخصیص یافته است.
وی احداث برج حفاظتی، ترویجی و گردشگری کویر میقان را از دیگر اقدامات انجام شده بر شمرد و گفت: احداث این برج علاوه بر این، به عنوان یک محل مناسب دیدبانی برای قرق‌بانان کویر جهت جلوگیری از ورود دام‌های غیرمجاز به عرصه‌های کویری به شمار می‌رود.
