تولید نوشیدنی کامبوچا یا همان چای تخمیری یکی از مشاغل شناخته نشده در ایران است، کاری که سود خوبی دارد اما کمتر کسی آن را می‌شناسد
به گزارش خبرگزاری دانا،كامبوچا يك نوشيدني مفيد و سلامت‌بخش است كه از تخمير چاي در محيط كشت نوعي مخمر به نام كامبوچا حاصل مي‌شود. قبل از اينكه «آفاق شادماني» كامبوچا را به ايران بياورد و آن را در كوزه‌ي كوچك خانه‌اش درست كند، هيچكس با اين نوشيدني كه از قرن‌ها قبل در اروپاي شرقي، روسيه و ژاپن مورد استفاده قرار مي‌گرفت آشنا نبود. براي اينكه اين شغل پرسود را بيشتر بشناسيد به كارخانه‌اي كه شادماني با تلاشش آن‌را بنا كرده رفتيم تا از جزئيات كار او سر در بياوريم.
دردي كه سرنوشتم را تغيير داد
داستان توليد نوشيدني كامبوچا توسط آفاق شادماني جالب و خواندني است. اين داستان نمونه‌ي بارز شروع موفقيت و از نقطه‌ي صفر به 100 رسيدن است.
در سال 1388، آفاق شادماني زماني كه براي ديدن پسرش به كشور سوئيس سفر كرد با نوعي نوشيدني به نام كامبوچا آشنا شد. او پس از يك دوره مصرف اين نوشيدني، متوجه شد كم كم درد مفاصل انگشتانش درمان شده است، در اين زمان او از پسرش خواست تا كارخانه‌ي توليد اين محصول را پيدا كند و وقتي بگيرد تا آنها بتوانند از اين كارخانه ديدن كنند.
او دوست داشت بداند چيزي كه توانسته درد مفاصل او را به اين سادگي درمان كند چيست؟ سرانجام پسر خانم شادماني كارخانه‌ي توليد چاي تخميري را پيدا مي‌كند و پس از كسب اجازه از مدير عامل شركت، آنها از اين كارخانه ديدن مي‌كنند.
خانم شادماني در همان سال تصميم مي‌گيرد در ايران چنين محصولي را حتي به صورت اندك توليد كند. پس از بازديد از كارخانه، شادماني از مدير عامل درخواست مي‌كند تا به صورت رايگان يك ماه در آنجا مشغول به كار شود و در حقيقت كارآموزي كند.اين زن كنجكاو و جست‌وجوگر پس از پايان يك ماه، فيلمي چند دقيقه‌اي از يك روز كار در اين كارخانه براي خودش تهيه كرده و به عنوان هديه به اندازه‌ي يك كف دست، قارچ از اين كارخانه دريافت مي‌كند و به ايران مي‌آيد.
از يك كوزه‌ي كوچك تا يك كارخانه
او از يك كوزه‌ي كوچك، پرورش اين قارچ را در خانه شروع كرد. اين قارچ كه محيط كشت آن چاي سبز است در اين كوزه رشد كرد و آفاق شادماني همزمان با رشد اين قارچ، از تخمير حاصل از آن در چاي سبز، نوشيدني‌هاي خوش طعم و مفيدي را توليد كرد. او اين نوشيدني‌ها را به دوستان و آشنايان خود فروخت و طولي نكشيد كه كامبوچا در ميان اطرافيان آفاق شادماني جاي خودش را باز كرد.
وقتي او متوجه شد اين نوشيدني جديد چقدر طرفدار دارد، تصميم به توليد انبوه گرفت و استارت اوليه براي احداث كارخانه‌ي نوشيدني چاي تخميري از اين نقطه آغاز شد.
هيچكس به ما مجوز نمي‌داد!
آفاق شادماني از قدم اول خود يعني گرفتن مجوزهاي مربوط به توليد انبوه چاي تخميري اينطور مي‌گويد:«ما به هر سازماني براي گرفتن مجوز رجوع مي‌كرديم آنها مي‌گفتند كه اين مجوز به آنها مربوط نمي‌شود. اين نوشيدني اصلا در ايران وجود نداشت و هيچ سازماني اطلاعات لازم درباره‌ي آن را در اختيار نداشت. هر جا كه مراجعه مي‌كرديم از صفر تا 100 اين نوشيدني را توضيح مي‌داديم و در نهايت هم بدون گرفتن تاييديه و مجوز بيرون مي‌آمديم، به دليل اينكه در اين نوشيدني، چاي يكي از عناصر اصلي است در آخر سراغ سازمان جهاد كشاورزي رفتم تا شايد در آنجا به نتيجه برسم.
اين نوشيدني را آنقدر براي مسئولان جهاد كشاورزي توضيح دادم و آنقدر رفت و آمد كردم تا پروانه‌ي تاسيس و پروانه‌ي بهره برداري اين محصول را گرفتم.از آنجا استعلام‌ها شروع شد و اداره‌ي بهداشت هم يك پروانه‌ي بهره برداري و يك پروانه‌ي ساخت براي تاسيس كارخانه در اختيار ما قرار داد.»
قارچ‌هايي با ابعاد بزرگ
آن يك كف دست قارچ كه درون يك كوزه كوچك پرورش داده مي‌شد به قارچ بزرگي تبديل شد و شادماني بايد آن را به خمره‌هاي بسيار بزرگ انتقال مي‌داد. قارچ‌هايي كه شادماني الان براي كارش از آن استفاده مي‌كند، قارچ‌هاي غول پيكر با ابعاد يك متر در يك متر است.«مراحل توليد نوشيدني كامبوچا از خريد چاي از يكي از فروشگاه‌هاي معروف چاي در لاهيجان به قيمت بازار آزاد شروع مي‌شود. چاي سبز را دم كرده و با شكري كه آن هم از بازار آزاد خريداري مي‌شود مخلوط مي‌كنيم و اجازه مي‌دهيم به مدت 13 روز با قارچ در يك محيط بماند. مراحل تخمير از اينجا آغاز مي‌شود. در اين 13 روز PH محيط كشت به PH CO2 مي‌رسد و زمان آماده‌سازي محصول است.»
نياز به بازارياب
فروش اين محصول به شدت به بازاريابي نياز دارد چون كسي اين نوشيدني و خواص آن را نمي‌شناسد:« براي اينكه نوشيدني ما در كشور جا بيفتد خيلي تلاش كرديم و خدا را شكر الان توانسته‌ايم به موفقيت برسيم.
اما اگر كسي قصد دارد وارد اين كار شود بايد از چند بازارياب مجرب استفاده كند. در حال حاضر نمايندگي‌هاي استان كرمان و استان فارس به شدت فروش خوبي دارند و ما اين محصول را بيشتر به اين استان‌ها ارسال مي‌كنيم. اين نوشيدني به قيمت هر بطري 2400 تومان به دست مشتري مي‌رسد.»
سود فراوان توليد چاي تخميري
بعد از توضيحات اوليه‌ي آفاق خانم از دفتر كارش به سمت كارخانه مي‌رويم. بازديد از يك كارخانه‌ي توليد نوشيدني بسيار جذاب است. كلي بطري رنگي و مواد اوليه در آنجا به چشم مي‌خورد و كارگراني كه با دقت مشغول كار هستند توجهمان را جلب مي‌كند.تنها كاري كه براي وارد شدن به كارخانه بايد انجام بدهم پوشيدن يك جفت كيسه مخصوصي است كه با كشيدن آن روي كفش‌هايم مي‌توانم وارد دنيايي شوم كه آفاق شادماني با هوش و ذوق خودش، آنجا را ساخته است.خانم شادماني در حالي كه روبه روي دستگاه پر كن ايستاده و بطري‌ها را مرتب مي‌كند شروع مي‌كند به اشتراك گذاشتن تجربياتش با ما و همه‌ي كساني كه قصد دارند وارد اين كار شوند:«اين قارچ تنها از كشورهاي خارجي نظير ژاپن و يا سوئيس وارد مي‌شود اما لازم نيست مقدار زيادي خريداري كنيد، اگر يك بار اين ماده را خريداري كنيد و به درستي و از روي اصول كشت بدهيد ديگر لازم نيست آن را وارد كنيد. اين قارچ در محيط كشت به خوبي رشد مي‌كند و قارچ‌هاي ديگري را نيز توليد مي‌كند. براي توليد اين نوشيدني در خانه بايد چيزي حدود 400 تا 500 هزار تومان هزينه كنيد و در مقابل ماهانه بين 500 هزار تومان تا يك ميليون تومان سود كنيد. اگر اين مقدار را در توليد كارخانه‌اي ضرب و تقسيم كنيد، قطعا خواهيد ديد كه سود كارتان چقدر مي‌شود.»
دستگاه‌هاي ايراني براي توليد نوشيدني خارجي
همانطور كه در ميان چند مخزن بزرگ كارخانه راه مي‌رويم و دستگاه‌هاي فلزي و بزرگ را پشت سر مي‌گذاريم مي‌پرسم براي هر كدام از اين دستگاه‌ها چقدر هزينه شده است؟
آفاق شادماني كمي فكر مي‌كند و مي‌گويد: «اين دستگاه‌ها، 8 سال پيش حدودا يك ميليارد تومان خريداري شده است، البته تمام اين دستگاه‌ها ايراني هستند اما قطعات آن بايد از كشورهاي ديگر وارد شوند. به جز دستگاه‌ها، اين بطري‌ها كه نوشيدني در آنها ريخته مي‌شود از مواد خاصي توليد شده، براي همين مواد اوليه‌ي آن را بايد در اختيار توليدكنندگان بطري‌هاي پلاستيكي قرار دهيم. اين بطري‌ها بايد قرمز رنگ باشند و هر كدام از آنها حدودا 160تومان خريداري مي‌شوند.
عرضه كامبوچا با 6 طعم
به آزمايشگاه مي‌رسيم اتاقي كوچك در بالاترين قسمت كارخانه. اينجا پر از بشرها و ظروف آزمايشگاهي است. در ظرف رو به روي من اسانس‌ها آزمايش مي‌شوند:« اين نوشيدني طعم‌ها و بوهاي مختلفي دارد وقتي آن را امتحان مي‌كنيد طعم كمي شيرينش، احساس خوبي به آدم مي‌دهد و اگر براي اولين بار باشد كه امتحانش مي‌كنيد كمي روي زبان‌تان گز گز مي‌كند. اين نوشيدني طعم‌هاي مختلف خودش را مديون اسانس‌هاست، اسانس‌هايي با طعم‌هاي آلبالو، سيب ترش، ليمو، آناناس، كلاسيك، هفت ميوه و... كه كاملا طبيعي هستند و از كشورهاي اروپايي وارد مي‌شود. هر 4 ليتر از اين اسانس 4.5 ميليون تومان خريداري مي‌شود.»
تجربه كنيد بدون آنكه مدرك خاصي داشته باشيد
به آخرين دقايق مصاحبه با آفاق شادماني مي‌رسيم، كسي كه به شكل مستقيم براي حدودا 20 نفر اشتغال‌زايي كرده و تعداد زيادي را هم به صورت غيرمستقيم تحت پوشش خود قرار داده است. اين زن همان طور كه روپوش سفيد و نايلون‌هاي روي كفشش را در مي‌آورد مي‌گويد:«تخصص‌هاي لازم براي ايجاد اين كارخانه به صورت تجربي به دست مي‌آيد و هيچ دانشگاهي توليد و محيط كشت اين گياه را آموزش نمي‌دهد.»
دردي كه سرنوشتم را تغيير داد
داستان توليد نوشيدني كامبوچا توسط آفاق شادماني جالب و خواندني است. اين داستان نمونه‌ي بارز شروع موفقيت و از نقطه‌ي صفر به 100 رسيدن است.
در سال 1388، آفاق شادماني زماني كه براي ديدن پسرش به كشور سوئيس سفر كرد با نوعي نوشيدني به نام كامبوچا آشنا شد. او پس از يك دوره مصرف اين نوشيدني، متوجه شد كم كم درد مفاصل انگشتانش درمان شده است، در اين زمان او از پسرش خواست تا كارخانه‌ي توليد اين محصول را پيدا كند و وقتي بگيرد تا آنها بتوانند از اين كارخانه ديدن كنند.
او دوست داشت بداند چيزي كه توانسته درد مفاصل او را به اين سادگي درمان كند چيست؟ سرانجام پسر خانم شادماني كارخانه‌ي توليد چاي تخميري را پيدا مي‌كند و پس از كسب اجازه از مدير عامل شركت، آنها از اين كارخانه ديدن مي‌كنند.
خانم شادماني در همان سال تصميم مي‌گيرد در ايران چنين محصولي را حتي به صورت اندك توليد كند. پس از بازديد از كارخانه، شادماني از مدير عامل درخواست مي‌كند تا به صورت رايگان يك ماه در آنجا مشغول به كار شود و در حقيقت كارآموزي كند.اين زن كنجكاو و جست‌وجوگر پس از پايان يك ماه، فيلمي چند دقيقه‌اي از يك روز كار در اين كارخانه براي خودش تهيه كرده و به عنوان هديه به اندازه‌ي يك كف دست، قارچ از اين كارخانه دريافت مي‌كند و به ايران مي‌آيد.
از يك كوزه‌ي كوچك تا يك كارخانه
او از يك كوزه‌ي كوچك، پرورش اين قارچ را در خانه شروع كرد. اين قارچ كه محيط كشت آن چاي سبز است در اين كوزه رشد كرد و آفاق شادماني همزمان با رشد اين قارچ، از تخمير حاصل از آن در چاي سبز، نوشيدني‌هاي خوش طعم و مفيدي را توليد كرد. او اين نوشيدني‌ها را به دوستان و آشنايان خود فروخت و طولي نكشيد كه كامبوچا در ميان اطرافيان آفاق شادماني جاي خودش را باز كرد.
وقتي او متوجه شد اين نوشيدني جديد چقدر طرفدار دارد، تصميم به توليد انبوه گرفت و استارت اوليه براي احداث كارخانه‌ي نوشيدني چاي تخميري از اين نقطه آغاز شد.
هيچكس به ما مجوز نمي‌داد!
آفاق شادماني از قدم اول خود يعني گرفتن مجوزهاي مربوط به توليد انبوه چاي تخميري اينطور مي‌گويد:«ما به هر سازماني براي گرفتن مجوز رجوع مي‌كرديم آنها مي‌گفتند كه اين مجوز به آنها مربوط نمي‌شود. اين نوشيدني اصلا در ايران وجود نداشت و هيچ سازماني اطلاعات لازم درباره‌ي آن را در اختيار نداشت. هر جا كه مراجعه مي‌كرديم از صفر تا 100 اين نوشيدني را توضيح مي‌داديم و در نهايت هم بدون گرفتن تاييديه و مجوز بيرون مي‌آمديم، به دليل اينكه در اين نوشيدني، چاي يكي از عناصر اصلي است در آخر سراغ سازمان جهاد كشاورزي رفتم تا شايد در آنجا به نتيجه برسم.
اين نوشيدني را آنقدر براي مسئولان جهاد كشاورزي توضيح دادم و آنقدر رفت و آمد كردم تا پروانه‌ي تاسيس و پروانه‌ي بهره برداري اين محصول را گرفتم.از آنجا استعلام‌ها شروع شد و اداره‌ي بهداشت هم يك پروانه‌ي بهره برداري و يك پروانه‌ي ساخت براي تاسيس كارخانه در اختيار ما قرار داد.»
قارچ‌هايي با ابعاد بزرگ
آن يك كف دست قارچ كه درون يك كوزه كوچك پرورش داده مي‌شد به قارچ بزرگي تبديل شد و شادماني بايد آن را به خمره‌هاي بسيار بزرگ انتقال مي‌داد. قارچ‌هايي كه شادماني الان براي كارش از آن استفاده مي‌كند، قارچ‌هاي غول پيكر با ابعاد يك متر در يك متر است.«مراحل توليد نوشيدني كامبوچا از خريد چاي از يكي از فروشگاه‌هاي معروف چاي در لاهيجان به قيمت بازار آزاد شروع مي‌شود. چاي سبز را دم كرده و با شكري كه آن هم از بازار آزاد خريداري مي‌شود مخلوط مي‌كنيم و اجازه مي‌دهيم به مدت 13 روز با قارچ در يك محيط بماند. مراحل تخمير از اينجا آغاز مي‌شود. در اين 13 روز PH محيط كشت به PH CO2 مي‌رسد و زمان آماده‌سازي محصول است.»
نياز به بازارياب
فروش اين محصول به شدت به بازاريابي نياز دارد چون كسي اين نوشيدني و خواص آن را نمي‌شناسد:« براي اينكه نوشيدني ما در كشور جا بيفتد خيلي تلاش كرديم و خدا را شكر الان توانسته‌ايم به موفقيت برسيم.
اما اگر كسي قصد دارد وارد اين كار شود بايد از چند بازارياب مجرب استفاده كند. در حال حاضر نمايندگي‌هاي استان كرمان و استان فارس به شدت فروش خوبي دارند و ما اين محصول را بيشتر به اين استان‌ها ارسال مي‌كنيم. اين نوشيدني به قيمت هر بطري 2400 تومان به دست مشتري مي‌رسد.»
سود فراوان توليد چاي تخميري
بعد از توضيحات اوليه‌ي آفاق خانم از دفتر كارش به سمت كارخانه مي‌رويم. بازديد از يك كارخانه‌ي توليد نوشيدني بسيار جذاب است. كلي بطري رنگي و مواد اوليه در آنجا به چشم مي‌خورد و كارگراني كه با دقت مشغول كار هستند توجهمان را جلب مي‌كند.تنها كاري كه براي وارد شدن به كارخانه بايد انجام بدهم پوشيدن يك جفت كيسه مخصوصي است كه با كشيدن آن روي كفش‌هايم مي‌توانم وارد دنيايي شوم كه آفاق شادماني با هوش و ذوق خودش، آنجا را ساخته است.خانم شادماني در حالي كه روبه روي دستگاه پر كن ايستاده و بطري‌ها را مرتب مي‌كند شروع مي‌كند به اشتراك گذاشتن تجربياتش با ما و همه‌ي كساني كه قصد دارند وارد اين كار شوند:«اين قارچ تنها از كشورهاي خارجي نظير ژاپن و يا سوئيس وارد مي‌شود اما لازم نيست مقدار زيادي خريداري كنيد، اگر يك بار اين ماده را خريداري كنيد و به درستي و از روي اصول كشت بدهيد ديگر لازم نيست آن را وارد كنيد. اين قارچ در محيط كشت به خوبي رشد مي‌كند و قارچ‌هاي ديگري را نيز توليد مي‌كند. براي توليد اين نوشيدني در خانه بايد چيزي حدود 400 تا 500 هزار تومان هزينه كنيد و در مقابل ماهانه بين 500 هزار تومان تا يك ميليون تومان سود كنيد. اگر اين مقدار را در توليد كارخانه‌اي ضرب و تقسيم كنيد، قطعا خواهيد ديد كه سود كارتان چقدر مي‌شود.»
دستگاه‌هاي ايراني براي توليد نوشيدني خارجي
همانطور كه در ميان چند مخزن بزرگ كارخانه راه مي‌رويم و دستگاه‌هاي فلزي و بزرگ را پشت سر مي‌گذاريم مي‌پرسم براي هر كدام از اين دستگاه‌ها چقدر هزينه شده است؟
آفاق شادماني كمي فكر مي‌كند و مي‌گويد: «اين دستگاه‌ها، 8 سال پيش حدودا يك ميليارد تومان خريداري شده است، البته تمام اين دستگاه‌ها ايراني هستند اما قطعات آن بايد از كشورهاي ديگر وارد شوند. به جز دستگاه‌ها، اين بطري‌ها كه نوشيدني در آنها ريخته مي‌شود از مواد خاصي توليد شده، براي همين مواد اوليه‌ي آن را بايد در اختيار توليدكنندگان بطري‌هاي پلاستيكي قرار دهيم. اين بطري‌ها بايد قرمز رنگ باشند و هر كدام از آنها حدودا 160تومان خريداري مي‌شوند.
عرضه كامبوچا با 6 طعم
به آزمايشگاه مي‌رسيم اتاقي كوچك در بالاترين قسمت كارخانه. اينجا پر از بشرها و ظروف آزمايشگاهي است. در ظرف رو به روي من اسانس‌ها آزمايش مي‌شوند:« اين نوشيدني طعم‌ها و بوهاي مختلفي دارد وقتي آن را امتحان مي‌كنيد طعم كمي شيرينش، احساس خوبي به آدم مي‌دهد و اگر براي اولين بار باشد كه امتحانش مي‌كنيد كمي روي زبان‌تان گز گز مي‌كند. اين نوشيدني طعم‌هاي مختلف خودش را مديون اسانس‌هاست، اسانس‌هايي با طعم‌هاي آلبالو، سيب ترش، ليمو، آناناس، كلاسيك، هفت ميوه و... كه كاملا طبيعي هستند و از كشورهاي اروپايي وارد مي‌شود. هر 4 ليتر از اين اسانس 4.5 ميليون تومان خريداري مي‌شود.»
تجربه كنيد بدون آنكه مدرك خاصي داشته باشيد
به آخرين دقايق مصاحبه با آفاق شادماني مي‌رسيم، كسي كه به شكل مستقيم براي حدودا 20 نفر اشتغال‌زايي كرده و تعداد زيادي را هم به صورت غيرمستقيم تحت پوشش خود قرار داده است. اين زن همان طور كه روپوش سفيد و نايلون‌هاي روي كفشش را در مي‌آورد مي‌گويد:«تخصص‌هاي لازم براي ايجاد اين كارخانه به صورت تجربي به دست مي‌آيد و هيچ دانشگاهي توليد و محيط كشت اين گياه را آموزش نمي‌دهد.»
