دانشگاه ها و موسسات آموزشی کشور امروز مهم ترین روز در تقویم دانشجویی خود را برگزار می کنند که درب های این مراکز به روی دانشجویان بسته هستند و بر خلاف سال های گذشته فریاد مطالبه گری و پرسشگری هیچ دانشجویی در فضای دانشگاه ها به گوش مسئولان نمی رسد.
نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس آموزش؛ بیش از نیم قرن یعنی ۶۷ سال هست که ۱۶ آذر هر سال دانشگاه های کشور ما رنگ بوی دیگری دارد، رنگ و بویی از جنس مطالبه‌گری، پرسشگری، خواستن، نقد، تفکر، اندیشه، هیجان و.... که دانشجویان دانشگاه‌های مختلف کشور از شمال به جنوب، از شرق به غرب با برگزاری برنامه‌ها و مراسم‌های مختلف که در اغلب آنها مسئولان رده‌های مختلف کشور بر پشت میز مناظره قرار می‌گرفتند، بر طبل مطالبه‌گری و کنش‌گری اجتماعی و سیاسی خود می‌کوبند و فریاد بیداری سر می‌دهند.
تشکل‌های دانشجویی در دهه‌های اخیر سعی کرده اند، نماد روز ۱۶ آذر را تحت عناوین «استکبار ستیزی، تقابل با فساد، نشاط جامعه دانشگاهی، بیداری و تحرک دانشجویی و …» و به اشکال مختلف حفظ کنند. در این میان به نظر می‌رسد از ابتدای شروع حرکت‌های دانشجویی، مطالبه گری، نقد و آرمانگرایی، جز جداناپذیر روح جنبش دانشجویی بوده است؛ هرچند به گفته برخی، فعالیت در تشکل‌ها و جنبش‌های دانشجویی در سال‌های اخیر کم رمق و کم رنگ تر شده است و امسال نیز با شیوع ویروس کرونا برنامه‌های فرهنگی و دانشجویی تحت الشعاع قرار گرفته و به سمت فضای مجازی حرکت کرده است.
شاید کسی تصورش را هم نمی کرد که روز دانشجو برسد و دانشگاه‌ها در روزی که به نام دانشجو رقم خورده است درب‌های خود را به روی دانشجویان ببندند و در روز ۱۶ آذر فضای دانشگاه‌ها خالی از هر شور، نشاط و فریاد دانشجویان باشد.
حدود یک سالی است است که دانشگاه ها و موسسات آموزشی کشور تحت تاثیر شیوع کرونا ویروس فعالیت های خود را خارج از روند مرسوم و معمول خود بدون حضور دانشجویان و به صورت مجازی پیش می برند، امروز هم که در روز ۱۶ آذر روزی که به نام دانشجو رقم خورده است دانشگاه ها خالی از دانشجو هستند و قطعا در تقویم دانشجویی و دانشگاهی کشور جمله "دانشگاه خالی از دانشجو ۱۶ آذر سال ۱۳۹۹" ثبت خواهد شد.
اگر چه ۱۶ آذر امسال، دانشجویان حضور فیزیکی در محوطه دانشگاه ندارند اما مطالبات دانشجویان زنده است و همچنان این دغدغه ها به شکل دیگری یعنی به صورت مجازی پیگیری می شود، در همین رابطه مدیر کل فرهنگی دو وزارت خانه علوم و بهداشت در گفت و گو با ایسنا، ضمن تشریح برنامه های ۱۶ آذر دانشگاه های متبوع در شرایط ویژه کرونایی، اغلب تاکید داشتند که زیرساخت ها و امکانات برگزاری برنامه های این روز را به صورت مجازی فراهم کرده اند.
مساله محوری چالش دانشجویان در حل مشکلات کشور
شکل‌های دانشجویی در یکی دو سال اخیر تلاش کردند تا ورود مناسبی به «مساله محوری» و «گفتمان سازی» مسائل مهم کشور داشته باشند و در این مدت، درگیر فضاهای خرد و کلان گفتمانی شدند؛ در این بازه زمانی شاهد بودیم برخی تشکل‌ها به جای برخورد کلیشه‌ای و صرف صدور بیانیه و …، در ماجراهای متعدد از جمله وضعیت کارگران در کارخانه هپکو اراک، مطالبات حقوقی کارگران شرکت کنتورسازی قزوین و… به سمت شبکه سازی رفته و مطالبه گری را رها نکردند و به نوعی می‌توان چنین استنباط کرد که فعالیت‌های میدانی تشکل‌ها برای حل مشکلات مردم و کارگران افزایش یافته است.
محسن نراقی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در خصوص نقش دانشجویان، فعالان دانشجویی و یا تشکل‌های دانشجویی در مسئله گشایی و گفتمان سازی مسائل مهم کشور می گوید «هسته های مسئله محور، یکی از گام‌های مؤثر در این زمینه است که به حمد الله در چند سال اخیر، با تلاش‌های جنبش دانشجویی؛ علی الخصوص بسیج دانشجویی، با حرکتی رو به جلو همراه بوده و سرعتش در مقایسه با سنوات قبل بیشتر شده است»
وی پیگیری‌ها در مباحثی همچون خصوصی سازی، اصلاح نظام سلامت، اصلاح نظام مالیاتی و شبکه ملی اطلاعات را از جمله فعالیت‌های این هسته‌ها برشمرد و افزود: «این اقدامات ذیل همان گره گشایی که یکی از مطالبات مقام معظم رهبری بود، در چند سال اخیر صورت گرفته است، اما این مسئله نباید وظیفه دیگر جنبش دانشجویی را که مطالبه گری و صدای مردم و مستضعفین بودن است، تحت الشعاع قرار دهد. قطعاً تشکل‌های دانشجویی در کنار اقدامات خود در راستای محور اساسی مسئله محور، باید به موضوع مطالبه گری و پیگیری حقوق مستضعفین نیز بپردازند.»
این فعال دانشجویی ادامه داد: «در مسیر فعالیت‌های خود بعضاً شاهدیم که مسئولان آموزش عالی هر چقدر در زمینه مطالبه گری، سنگ جلوی پای تشکل‌ها می‌گذارند، در بخش کارهای مسئله محور بهتر همراهی می‌کنند. از سوی دیگر در کارهای تئوریک سنگ اندازی صورت نمی‌گیرد و در مقابل، در زمینه اقدامات و فعالیت‌های عملی امور مربوط به مطالبات، سنگ اندازی می‌شود. در حالی که باید به این موضوع توجه داشت که قطعاً اگر بخواهیم گره گشا باشیم و به حل مسائل کمک کنیم، مسئولان آموزش عالی باید همکاری بیشتری با تشکل‌ها داشته باشند تا ان شاء الله در مباحث عملیاتی به نتیجه برسیم.»
اگر چه مراسم مجازی روز دانشجوی امسال به دلیل عدم حضور فیزیکی دانشجویان هیجان و اشتیاق چندانی ندارد و با استقبال تعداد کمتری از دانشجویان مواجه شود، اما چند سالی است که گویی دانشجویان تمایل چندانی به حضور فعال در برنامه ها و مراسمات فوق برنامه ای و تشکلی ندارند و با وجود اینکه مسایل امروز دانشجویان از دغدغه و نگرانی کل جامعه و مباحث سیاسی و اجتماعی به مسایل صنفی، رفاهی و آموزشی تقلیل یافته است و دانشجویان در ظاهر آنقدر درگیر مسائل خود شده اند که دیگر ترجیح می دهند تمام توان و انرژی خود را صرف مسائل دانشگاهی کنند و از حضور در عرصه های عمومی پرهیز داشته باشند، به نظر می رسد چه بسا در شرایط حضوری نیز روز دانشجو هیجان و ماهیت مطالبه گریی دهه های قبل را نداشته باشد.
