هویت فرهنگی جامعه شیعی ایران در سالهای اخیر به یکی از موضوعات چالش برانگیز اندیشمندان ما بدل شده است، جامعه ای که در تقابل مستقیم با جهان مدرن قرار گرفته است. »: احمد رضا اخوت مسئول مجموع مدارس دانشجویی قرآن و عترت یکی از کسانی است که در حوزه پرورش نسل دینی تلاش های بسیاری کرده است و این تقابل را به خوبی درک می کند. متن ذیل گفتگوی تفصیلی «خبرگزاری دانا» با وی در خصوص این موضوع است:
حفظ هویت فرهنگی جامعه دینی در جهان مدرن با چه تهدیدهایی در شرایط فعلی و آینده پیش رو، مواجه است؟ از نظر فرهنگی جامعۀ دینی را چه خطراتی بیشتر در معرض آسیب قرارمیدهد؟بیان کرد:
درواقع اول ما باید متوجه شویم هویت فرهنگی چگونه شکل گرفته است .هویت فرهنگی بر اساس خیزش و قیامی اتفاق افتاده است و براساس خو اتکایی شکل گرفته است . وهم بحث ایرانی بودن هم اسلامی بودن شاکله مخصوص به خودش گرفته است و مجموعه هایی مثل زبان ،ادبیات و طرز فکر شاکله وجودی آن است. هرکدام از این موارد مورد تهدید قرار بگیرد هویت خدشه بهش وارد میشود مثلا اگر سبک زندگی ایرانی اسلامی بهش خدشه وارد شود هویت فرهنگی مورد آسیب قرار میگیرد.تقریبا توسط دشمن همه این موارد به طور مجزا مورد آسیب قرار میگیرد و برای همه شان هم برنامه های مشخصی وجود دارد و باید خیلی مراقب باشیم هویت از دست نرود. و مهم ترین مولفه فرهنگ ایمان به خداست باید از این مولفه ها هراست کرد ونکته مهم این است که اگر خودمون و نخبه هایمان به این مولفه ها بی اعتنا باشند، در عمل بروز میکند و افراد جامعه ببینند که رهبران و نخبه های جامعه نه این مولفه هارا میشناسند و نه بهش اعتنای خاصی دارند و همینطور در تعاملاتشان و گفتگوها و وعده وعید هایشان به قدرت های بیگانه چشم طمع دارند این طبیعتا الویت فرهنگی را سست میکند و نشان میدهد که ما اعتقادی نداریم که هویت مستقل و مشخصی داریم. این از تغذیه شروع میشود یعنی مرغ و دامتان متکی به خارج باشد و وقتی یک تحریم ایجاد کند همه زندگی بهم میریزد.این معلوم است که هویت را بهم میریزد و افراد مختلف را نسبت به مسیله هویت خودشان دلسرد میکند . خیلی حرکت نخبگان در اینجا تاثیر دارد و بیشترین لطمه را به هویت فرهنگی میزند اگر بخواهد اصلاحی صورت بگیرد بایستی بشناسند و برای کارآمدی بدونند .مثلا یکی از مولفه های مهم بحث جمعیت است.
غفلت ازچه اقدامات فرهنگی باعث آسیب ضعف جامعه ما از جهت دینی خواهد شد؟
خواص جامعه اهل صدق بشوند و از حالت نفاق خارج بشوند زیرا آن چیزی که آسیب میزند نفاق است افرادی که کار دستشان است و از یک طرف اعتقادی به خیلی کار ها ندارند و شعار و وعده وعید میدهند خیلی از نظر فرهنگی جامعه را بهم میریزد مردم را بی دین و بی هویت میکند. دروغ بیشترین مصداق بهم ریختگی جامعه دارد و اینکه افراد میل به دروغ پیدا میکنند اگر ناجوانمرد و خودخواه شود و امنیت جامعه را به صورت نرم از بین میبرد.
به نظر شما چه کارها و فعالیتهای فرهنگی برای آیندۀ جامعه دینی اولویت دارد؟
طبیعتا اینکه سوره مبارک عصر خوانده شود و عمل اتفاق بیفتد و در حال جامعه به سمت خویشتنداری و صبر برود و خوداتکایی را تجربه بکند و صفات انسانی را در خودش شکل بدهد در واقع پایه هویت فرهنگی که مربوط به جامعه دینی است صفات جوان مردی در عمل و نه در حرف است.جوانمردی در هر جا دیده شود قدرت جامعه را زیاد میکند مثلا آن چیزی در شهید سلیمانی مخاطب را جذب میکند روحیه جوانمردیشان بود و روحیه ایثار و گذشت شان بود.
چه ملاک هایی برای تشخیص اولویتها وجود دارد؟
الویت ها طوری اجرا بشود که اول فتوت باشد و در تشخیص اجرایش دلگرمی مردم و محبت به هم و بالا رفتن نرخ ایثار و فداکاری باشد و عاطفه ها زیاد بشود.
به نظر شما کدام اقدامات ما فایده چندانی ندارد یا به عبارت دیگر در اولویت نیست؟
برای هویت دینی گذاشتن سمینار ،حرف زدن ، بریز و به پاش کردن و شعار دادن از بدترین کار هایی هست که میتوان هزینه کرد و متاسفانه دست از این اعمال مان هم برنمیداریم.
اگر شما تصمیم گیرنده اختصاص منابع مالی به فعالیت های فرهنگی بودید، برای تحکیم فرهنگ دینی به چه نوع فعالیت های بودجه اختصاص می دادید؟
به کارهایی الویت میدادم که علم و عمل باهم باشد مثلا یک مدرسه ای ایجاد میکردم که در آن کارآفرینی باشد و یا مسجدی برپا باشد که در آن صدقه و انفاق همراه باشد یا مدرسه قرآنی باشد که علاوه برآن که قرآن تعلیم داده میشود کار هم برای رضای خدا و کارآمدی هم باشد . محرومیت زدایی که در آن فرهنگ فعال باشد . و به کار هایی که علم و عمل یکی اش باشد اهمیت چندانی نمیدادم.کار های هنری که اثر عملی در جامعه ندارد و شاخص ارزیابی ندارد و به آن ها هزینه ای نمیدهم و ملاک را در کار های هنری بر آثارشان میگذارم و حتما باید تضمینی داشته باشد که آن کار چند پله جلو رود وبعضی کار های فرهنگی مخرب هم است.
نحوۀ سنجش میزان اثر گذاری یک کار فرهنگی چیست؟
ما باید حتما معیار هایی داشته باشیم که عمدتا به ایمان فطری وایمان اجتماعی برمیگردد و ایمان فطری اول با نماز، با گسترش صدقات ، عطاهای اجتماعی ، فرهنگ بذل ، عنایت به دیگران و دوری از طلاق وزیاد شدن ازدواج و تالیفات دینی باشد وباعث وحدت عمومی و بین شیعه و سنی میشود.
به نظر شما نحوۀ سنجش میزان کارایی یک کار فرهنگی چیست؟
باید از خود مسولین پرسید که آیا حالشان بهتر شده است یا خیر؟ اکثر اوقات ما کاری را انجام میدهیم ولی حالمان خوب نیست و باید پرسید آیا آن کسی که کاری را انجام میدهد حاضر است از هزینه شخصی اش برای آن کار بپردازد یا خیر؟ ما حاضریم بیت المال را خرج کنیم ولی از پول خودمان ندهیم و این معلوم است که خیلی به آن کار اعتقاد نداریم .
چقدر به آینده فرهنگ دینی امیدوار هستید؟
فرهنگ دینی دست ما نیست .یک نهاد فطری درجان انسان است که با نسیم بهشتی فعال میشود و اگر نسیم بهشتی نباشد دوره خوابش را طی میکند و غبار میگیرد و به همین دلیل جای ناامیدی نیست و این فطرت ها هستندکه باید بیدار بشوند و انشالله همه فطرت های دنیا بیدار میشوند وهمه شاخص ها در راستای این نسیم پیش میروند. و نشانه اش این دست وپا زدن غرب است.
