کتاب‌های درسی ما دانش‌آموز را به جای تربیت برای فردا، برای دیروز تربیت می‌کند. امروز وقتی کتاب‌های درسی را باز می‌کنیم غیر از عوض شدن جلد، فونت، عکس و تغییر بعضی عبارت‌ها نسبت به گذشته تغییر چندانی نکرده است اگر دانش‌آموزی کتابش را با لذت بخواند، قصه و شعر را با لذت بخواند در ذهنش باقی می‌ماند.
نرگس درودیان، خبرگزاری دانا، سرویس آموزش؛ در دوران کودکی، کتاب‌های درسی برای ما اتمام حجت بود و آن را برای خود منبع موثقی می‌دانستیم و شاید قبول اینکه در این کتاب‌ها احتمال غلط و خطا وجود دارد، برایمان ممکن نبود، به همین دلیل محتوای آن را کاملا پذیرا بودیم.
کودکان امروز به‌واسطه مطالعه بیشتر و اطلاعات و آگاهی که از طریق امکانات متنوع روز کسب می‌کنند، نسبت به محتوای کتاب‌های درسی و حتی اشکالات موجود در آن حساسیت بیشتری دارند، اما هنوز هم این کتاب‌ها برای دانش‌آموزان حجت است. از این رو گاهی شاهد آن هستیم که کودک با تیزبینی خود اشکالاتی را از کتاب درسی کشف می‌کند و در عین حال آن کتاب‌ها را منبعی موثق برای خود می‌داند؛ در نتیجه دچار تعارض و سردرگمی می‌شود.
از طرفی دیگر در این سال‌ها، محتوای کتاب‌های درسی آنقدر سنگین و سخت شده که بسیاری از پدر و مادرها دیگر از پس این کتاب‌ها برنمی‌آیند و راه چاره را در معلم خصوصی گرفتن و فرستادن بچه‌ها به کلاس‌های تقویتی می‌جویند. تغییر کتب درسی و سختی دروس به کابوس دانش‌آموزان و خانواده‌ها و حتی معلمان تبدیل شده است؛ تا جایی که می‌شنویم گاه برخی از معلمان هم قادر به پاسخگویی نیازهای علمی دانش‌آموزان نیستند.
حجم سنگین و بدون جذابیت کتاب‌های درسی برای معلم و دانش‌آموزان
فروغ تیموریان، یک کارشناس آموزشی در گفتگو با مهر گفته محتویات کتب درسی هم سنگین است و هم متناسب با سن، موقعیت و شرایط اجتماعی جامعه نیست. در حال حاضر دانش‌آموزان جلوتر از معلم، پدر و مادر خود حرکت می‌کنند، کتاب درسی باید قوی باشد تا جواب قانع‌کننده‌ای به آنها بدهد اما کتاب‌های درسی شرایط لازم را ندارند. فضای مجازی کشش و جذابیت بالایی دارد اما کتاب درسی هیچ‌گونه جذابیتی ندارد.
این کارشناس آموزشی معتقد است کلاس درس برای دانش‌آموز خسته کننده است و از طرفی برخی از آگاهی‌های معلم به‌روز نیست و از پس کتاب برنمی‌آید در این حالت نه تنها معلم خسته می‌شود بلکه دانش‌آموزان هم از گوش دادن به تدریس خسته‌کننده معلم بی‌انگیزه‌تر می‌شود.
تیموریان گفته متاسفانه کتب درسی امروز به دلیل داشتن حداقل ۱۵ مولف، اصلا انسجام و هماهنگی ندارد و ذهن دانش‌آموز از این شاخه به آن شاخه می پرد که هم دانش‌آموز و هم معلم را خسته می‌کند.
این معلم روانشناسی معتقد است دانش‌آموز امروز ما دانش‌آموز آگاهی است. اگر مطلب کتاب اشتباه باشد دانش‌آموز به سرعت جستجو می‌کند و جواب معلم و کتاب را می‌دهد. اغلب دانش‌آموزان مسلط به زبان انگلیسی هستند و مقالات معتبر را می‌خوانند.این در حالی است که معلمان ما و کتاب اصلا به‌روز نیستند.
هر پایه، یک رسم‌الخط
زهرا علی‌اکبری، مدرس درس ریاضی در دوره دوم متوسطه در گفتگو با خبرآنلاین با انتقاد از محتوای کتاب‌های درسی گفته: در سال‌هاي اخير در نظام آموزشي‌و‌پرورش كشور ما طرح‌هاي رنگارنگي به عرصه حضور آمده كه در برخي از آنها نه تنها پيشرفت علمي ديده نمي‌شد، بلكه با اجرايشان چالش‌هاي فراواني پيش پاي متوليان تعليم و تربيت گذاشته شد.
وی گفته در كنار اين طرح‌ها و برنامه‌ها تغيير محتوايي كتب درسي از جمله مواردي است كه بيشتر از آنكه تحولي مثبت انگاشته شود، تغييري ناكارآمد و اشتباه محسوب مي‌شود. در این وضعیت نياز است كه در بحث مهمي هم چون کتاب‌های درسي، متوليان آموزش كشور با به روز نگه‌داشتن بار علمي و مهارتي، از قافله تعليم و تربيت با توجه به پيشرفت‌ها و ترقي‌هاي جهاني جا نمانند.
در واقع اينگونه عمل‌كردن و به سرعت و بدون هم‌انديشي كتاب تاليف كردن، اعتماد مردم را به نظام آموزشي كمتر خواهد كرد.
استفاده از تصاویر در کتاب‌های آموزشی می‌تواند به فهم محتوا کمک کند
دکتر مرتضی فاضل، مدرس دانشگاه و روانشناس با اشاره به اینکه در کتاب‌های درسی باید به تنوع، تکثر و قومیت‌ها توجه ویژه داشت، می گوید به نظر بنده اگر قرار است پژوهشی هم در این زمینه‌ها صورت بگیرد باید از خود دانش آموزان استفاده شود، متأسفانه در جریان سازی کتاب‌های درسی این اتفاق نمی‌افتد و حتی از تصاویر زیبا نیز در کتاب‌ها استفاده نمی‌شود؛ در حالی که تصاویر می‌توانند به فهم مطالب کمک کند.
این مدرس دانشگاه در پایان با اشاره به کتاب‌های ریاضی مقطع متوسطه گفت: متأسفانه ما آماری در خصوص افت تحصیلی دانش آموزان در مقطع متوسطه در این درس داریم که این مساله بیشتر به نوع کتاب‌های درسی بر می‌گردد، نویسندگان کتاب‌های آموزشی می‌توانند با تصاویر و مثال‌های گوناگون موضوع را برای دانش آموزان جذاب تر و قابل فهم تر کنند.
