نازنین دادور، خبرگزاری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی، کودکان آسیب‌پذیرترین گروه در هر جامعه‌ای هستند، و نباید از نیازهای آنها به سادگی عبور کرد، به دنبال شیوع ویروس کرونا، کودکان بیشتر از سایر اقشار جامعه تحت تاثیر قرار گرفتند.
شادی و بازی مهمترین رکن زندگی کودکانه کودکان است که اگر به اندازه کافی از آن برخوردار نباشند، در آینده دچار مشکلات متعدد می‌شوند، شیوع ویروس کرونا بازی و شادی کودکان را محدودتر کرد.
موضوع کرونا، مشکلات اقتصادی، فضای مجازی و ده ها موضوع دیگر باعث شده است تا کودکان از فضای شاد و با نشاط خود فاصله پیدا کرده و روزگار خود را با مشکلاتی دنبال کنند.
امروز که کرونا در کشور و سراسر دنیا رنگ باخته و امیدواری به حضوری شدن کلاس های درس افزایش پیدا کرده است باید سازوکاری فراهم شود تا مشکلات این چند سال از بین رفته و روز به روز مشکلات آموزشی این حوزه کاهش یابد.
آسیب‌های روانی کرونا در سنین مختلف کودکان متفاوت است
به طور کلی واکنش کودکان و نوجوانان به کرونا را از نظر سنی تقسیم بندی می‌کنند. در سنین پیش دبستانی، به شکل ترس از تنها ماندن، از دست دادن مراقبین، مشکلات گفتاری مثل لکنت، دست دادن کنترل ادرار و مدفوع، بی‌اشتهایی و امتناع از غذا خوردن، اختلال در خواب و کابوس، افزایش بدخلقی، غر زدن و چسبندگی بیشتر به والدین است که دو مورد آخر شیوع بالاتری دارد؛ در سنین مدرسه یعنی شش الی۱۲ سال، بدخلقی، نق زدن، گله و شکایت مداوم، بی‌حوصلگی، مقابله جویی و وابستگی به والدین، کم یا پر اشتهایی، اختلال در خواب، علائم بدنی، از دست دادن علاقه به بازی، تعامل با همسالان، یادگیری و تمرکز خود را نشان می‌دهد؛ در کودکان ۱۱ تا ۱۸ سال به صورت تحریک‌پذیری، بد خلقی، بی‌حوصلگی، اقدام به رفتارهای پرخطر، اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی است.
با توجه به اینکه کودکان گنجینه‌ی لغات کافی برای بیان احساسات و هیجانات خود را ندارند و نمی‌توانند احساسات خود را به زبان بیاوردند لذا وظیفه‌ی بزرگسالان است تا از رفتار کودک، متوجه مشکلات او شوند؛ اضطراب در کودکان معمولا می‌تواند به شکل علائمی بروز کند که گاهی اوقات خانواده‌ها فکر می‌کنند که کودک مبتلا به کرونا است؛ در واقع بیشتر به مسائل روحی و روانی مثل تپش قلب، سردرد و علائمی از این قبیل انعکاس می‌یابد که می‌تواند نشان دهنده‌ی اضطراب در کودکان باشد.
مهم ترین آسیب هایی که در ۲ سال گذشته کودکان آن را تجربه کردند چه موضوعی است؟
اولین عامل و مشکل کودکان در این چند سال، دوری از فضاهای آموزشی به ویژه برای کودکان ۶ تا ۸ ساله است که سال های اول دبستان را طی می کنند، می باشد.
این دوری از فضای آموزشی با توجه به اینکه این کودکان در مرحله آشنایی مدرسه و ورود به یک زندگی اجتماعی قرار دارند یک آسیب جدی به شمار می رود و مشکلات زیادی را برای دانش آموزان به وجود آورده است.
دانش آموزانی که باید رفته رفته از فضای منزل فاصله و به گروه همسالان و اجتماع مدرسه می پیوستند و در سال های بعد مراحل رشد را طی می کردند، بیشترین آسیب را دیدند و امروز کودکانی که کلاس دوم و سوم هستند ممکن است دچار مشکلاتی شوند و انگار همان سال اول را تجربه می کنند.
در کنار این موضوعات، تحرک کم کودکان در خانه هم یکی از مشکلات اصلی به حساب می آید چرا که آنها باید با توجه به توصیه های کادر درمان در منزل می ماندند و با توجه به فضای کوچک منازل و زندگی آپارتمان نشینی و تاکید والدین بر کم سر و صدا بودن، یک انرژی جنبشی فوق العاده حبث و کودکان دچار کم تحرکی شده و آنها را دچار افسردگی کرده است.
بازی و سرگرمی حق مسلم هر کودک است که متاسفانه در طول این ۲ سال از آنها دریغ شده است، کودکان از این حیث با مشکلات جدی رو به رو شدند.
کرونا، تنش وارده به کودکان را افزایش داد
او ادامه می‌دهد: با شیوع کرونا، سبک زندگی و آموزشی کودکان تغییر کرد لذا سطحی از تنش خودبه‌خود به کودکان وارد می‌شود، اما متاسفانه گاهی خانواده‌ها در کنار این مسائل، در مورد مشکلات خود نیز صحبت می‌کنند لذا باید تعداد این موارد استرس‌زا کاهش داد.
این روانشناس با تاکید به لزوم صمیمت میان والدین و کودکان می‌گوید: مطالعات نشان داده است که ارتباط خوب بین والدین و کودکان، عامل محافظت کننده در برابر مشکلات روحی کودکان است؛ توصیه می‌شود تا والدین زمان بیشتری را با کودکان خود سپری کرده و این رابطه‌ی گرم و صمیمانه را حفظ کنند.
او اضافه می‌کند: والدین باید مراقبت افراطی از فرزندان خود را کنار گذارند؛ والدینی که به علت وسواس خود در مورد موضوعاتی چون کاهش تعامل کمتر و افزایش ضدعفونی به کودکان خود تنش وارد می‌کنند، تاثیرات نامناسبی بر روی آنها دارند.
شیوع افسردگی در کودکان افزایش یافته است
عامل مهم دیگری که شیوع بالاتری دارد، افسردگی است که با علائمی چون ناامیدی، به هم خوردن وضع خواب و اشتها، افکار آسیب زننده به خود، کاهش تمرکز و انرژی بروز می‌کند.
جهت رفع مشکل ناامیدی باید والدین در مورد احساسات و افکار فرزندان خود با آنها صحبت کرده و در خصوص احساسات ناراحت کننده با آنها همدلی کنند، برنامه معمول زندگی را ادامه داده و زمان خوبی را برای خواب آنها اختصاص دهند.
والدین باید به محض اطلاع از غمگینی و گوشه‌گیر شدن کودکان و دوام آن به بیش از یک هفته باید از کمک حرفه‌ای استفاده کرده و همچنین جهت رفع آن، ارتباطات صوتی و تصویری و تعامل با دوستان را افزایش دهند.
بسیاری از کودکان در این ایام با مشکل کاهش انرژی روبه‌رو هستند و حال و حوصله ندارند، اما به اشتباه، والدین توصیه به استراحت می‌کنند در حالیکه توصیه می‌کنیم تا فعالیت‌های فیزیکی را افزایش داده، مسئولیت بیشتری را به کودکان بدهند که همچنین فعالیت‌های گروهی مثل آواز خواندن، بازی کردن، ورزش کردن و ... نیز بسیار مناسب است.
راه برون رفت از این مشکلات چیست؟
در دوران کرونا راهکارهای زیادی نمی توان اتخاذ کرد و نقش خانواده، پدر، مادر، برادر و خواهر بسیار پررنگ و تاثیرگذار است و آنها باید خلا گروه همسالان و فضای شاد را باید پرکنند و باید سعی کنند در حوزه مطالعه کتاب، قصه گویی و گفت و گوی چهره به چهره ورود کرده و حواله به فضای مجازی ندهند.
امروز خانواده ها با توجه به مشکلات اقتصادی زحمت های زیادی را برای کودکان می کشند و اگر قرار باشد مشکلات معیشتی کودک را برطرف کنیم و به فکر طراوت و روح و روان کودک نباشیم تمامی زحمات از بین می رود.
در این فضا آموزش مستقیم و چهره به چهره از اهمیت بالایی برخوردار است و در منزل حتما با کودکان بازی کنند و اولین نقش و مهم ترین کار این است که خانواده ها ورود کنند.
در کنار این موضوعات خانواده ها باید سعی کنند با حفظ دستورالعمل ها فرزندان خود را بیرون ببرند و روحیه کودکان خود را حفظ کنند، چراکه آینده ایران به دست این کودکان تامین می شود و اگر دچار مشکلی شود ادامه دار خواهد بود.
مسئولان در این زمینه چه وظیفه ای چیست؟
نقش مسوولان امر آموزشی برای عبور از این بحران بسیار مهم ارزیابی می شود، با وجود اینکه کرونا آمد و شاهد تغییرات جدی در شیوه های زندگی بودیم ولی آموزش و پرورش به دنبال همان سیستم آموزشی خود است و کودکان نیاز به شادی دارند و باید این نشاط و جنب و جوش را در بین کودکان راه بدهند.
روند مشق نوشتن و حفظ کردن اطلاعات که به درد کودک نمی خورد و استرس زاست و کودک را تحت فشار قرار می دهد، باید تغییر پیدا کند و باید سعی کنیم مفاهیم درست زیستن را در مقاطع ابتدایی مانند انسان بودن، شاد بودن، به طبیعت احترام گذاشتن، با اخلاق بودن را یاد بدهیم.
امروز حلقه گمشده آموزش در این روزگار نشاط و پویایی در بین کودکان است و آموزش و پرورش باید یک نسل شاد، پویا، جست و جوگر، پرطراوت و قدرتمند داشته باشد.
امیدواریم هر چه زودتر با تلاش کادر درمان و همراهی هر چه بیشتر مردم این ویروس منحوس از بین برود و یکبار دیگر حضور پرشور مردم و کودکان در عرصه های اجتماعی باشیم.
