نگار خلیلی، پایگاه خبری دانا، سرویس سلامت و سبک زندگی؛ ازابتدای تاریخ بشر از موسیقی برای شفا استفاده میکردند . درفرهنگ ابتدایی قبایل افریقایی ،فردی به نام شامان رهبر موسیقی ،طبیب وروحانی قبیله از موسیقی برای خروج امراض ازکالبد بیماران استفاده میکرد.چینی های قدیم تمدن هندو نیز موسیقی را شفا بخش میدانستند .یونانیان نیز ازبرنامه های موزیکال برای تصفیه وپالایش احساسات استفاده میکردند.ورومی ها موسیقی را علاج طاعون ودرمان بیخوابی میدانستند .
ازقرن ۱۷تا نیمه قرن ۱۸موسیقی باحفظ اهمیت خود به عنوان امداد پزشکی برای خانواده های سلطنتی مورد توجه قرار گرفت . نویسندگانی مانند اسپنسر وشکسپیر نیز کوشیدند تا دراین دوران جایگاه علمی وپذیرفته ای از موسیقی در درمان اسیب های روانی و…ایجاد کنند درطول قرن ۱۹استفاده ازموسیقی دربرنامه های آموزشی نابینایان وناشنوایان امریکا افزایش یافت.
درقرن ۲۰ به علت کاربرد موسیقی دردرمان، زمینه ایجاد حرفه (موسیقی درمانی) مهیا شد واستفاده درمانی از موسیقی به خصوص در حرفه روانپزشکی گسترش یافت .
اولین انجمن موسیقی درمانی دردنیا،انجمن ملی موسیقی درمانی امریکااست که درسال ۱۹۵۰ تاسیس شد .درسال ۱۹۷۱نیزانجمن موسیقی درمانی امریکا تشکیل شد وبه موازات آن سومین مرکز مهم موسیقی درمانی (انجمن موسیقی درمانی کانادا)درسال ۱۹۷۴ شکل گرفت .دوانجمن موسیقی درمانی امریکا درسال ۱۹۹۸ بایکدیگر متحد شدند وسازمان واحدی را تشکیل دادند.
نخستین حرکت ملی و عمومی درکشور تاسیس انجمن موسیقی درمانی ایران (۱۳۸۰) با حضور اساتید برجسته کشور بود.هدف اصلی معرفی دانش موسیقی درمانی درسطح کشوروارائه خدمات اموزشی ودرمانی است.
عوامل متعددی می تواند زمینه ساز کاهش تاب آوری در افراد و خانواده ها باشد. در کنار این عوامل روابط بین متغیرهایی چون هنر و تاب آوری، زمینه ساز بروز تعادل در رفتارهای فردی هستند. دوری از افسردگی، احساس سرخوردگی و تنش های میان فردی از جمله مقوله هایی است که زمینه ساز افزایش تاب آوری خواهد شد. در این میان، موسیقی و تاب آوری جایگاه ویژه ای دارند. چالش هایی که افراد فاقد ویژگی تاب آوری را تحت تاثیر قرار می دهد، گاهی با زمینه های پزشکی از نوع عصب شناختی و گاهی با روندهای آسیب روانی بروز و ظهور دارند. اما نقش موسیقی در ارتقاء تاب آوری افراد امری شناخته شده و تا حدی اثبات شده است.
بررسی رابطه موسیقی و تاب آوری از جمله پژوهش هایی است که در بستر کلینیک های مختلف روان درمانی صورت پذیرفته است و نتایج شگرفی به بار آورده است. اگر تاب آوری را فرآیندی در راستای انطباق با شرایط پس از بحران یا حیث بحران بدانیم. روند مقابله با استرس های ناشی از آن و همچنین رشد پس از ضربه از جمله مسائلی است که باید به آن توجه شود. موسیقی این ظرفیت را دارد تا تاب آوری پس از حادثه را به آسیب دیدگان بازگرداند.
رابطه مثبت موسیقی و تاب آوری
موسیقی درمانی گاهی بصورت فردی اثرگذار است و گاهی ظرفیت های جمعی را برمی انگیزد. لذا موسیقی و تاب آوری در موقعیت های مختلف، روندهای مختلفی را طی می کنند. برخی پژوهش های میدانی حوزه موسیقی درمانی نشان می دهد که این روش باعث خروج از انزوای اجتماعی و افزایش تاب آوری شده است. این تاب آوری باعث افزایش کنش فعال افراد در جمع و همچنین دوری از خود تخریبی بوده است. به معنای دیگر، روند تاثیر موسیقی بر تاب آوری تابعی از رفتارهای فرد پس از طی دوره درمان در راستای خروج از چالش های فردی به همراه جمع است.
مزیت دیگر موسیقی درمانی در حوزه کنترل و کاهش مداخلات دارویی است. در حقیقت رابطه موسیقی و تاب آوری بر روند استفاده از دارو در بیماران آسیب دیده روانی تاثیرگذار است. به هر میزان که ترمیم روانی در این بیماران از طریق موسیقی درمانی صورت بپذیرد، نیاز به دارو کاهش خواهد یافت. در نهایت، چالش دیگری که موسیقی درمانی به آن کمک می کند، دوری از انزوا و احساس منحصربفرد بودن است که بر تاب آوری بیمار تاثیر مستقیم دارد. قرار گرفتن در جمع بواسطه موسیقی میل و انگیزه افراد را برای افزایش تاب آوری و همراهی با گروه دوستان همسو افزایش می دهد.
هدف ها و برنامه های موسیقی درمانی
به طور کلی فعالیت های موسیقی درمانی بر پایه چند محور کلی استوار است که عبارت است از خواندن،نواختن ، ساختن آهنگ حرکات موزیکال و بحث و گفتگو پیرامون موسیقی و فعالیتهای مرتبط با آن است.توجه اصلی در موسیقی درمانی هدفهای درمانی و توانبخشی است . نوع برنامه و فعالیت های موسیقی درمانی به نوع ناراحتی و مشکل بیمار و همچنین هدف درمان بستگی دارد . معمولا جلسات موسیقی درمانی از گروه های کوچک و هماهنگ تشکیل میشود . وقتی مراجع و درمانگر در ارتباط متقابل و فعال قرار می گیرند آرامشی او را فرا می گیرد و به تدریج تمایل پیدا می کند تا در حلقه های گروهی نیز شرکت کند . در واقع شرکت در این جلسات برای تقویت و ایجاد مهارت های غیر موزیکال است وبیشتر به هدف های د رمانی توجه میشود .
دو روش در موسیقی درمانی
– روش فعال : نواختن ، خواندن و حرکات موزون پیرامون موسیقی
است . در این روش واکنش های مختلف عاطفی ، ذهنی ، حسی و حرکتی تحریک و برانگیخته میشود
– روش غیر فعال : شنیدن موسیقی . در این روش بیشترین تاثیر و عملکرد در جهت بر انگیختن واکنش های عاطفی و ذهنی است محور های اصلی برنامه های موسیقی درمانی مثل شنیدن موسیقی آرام بخش و نواختن موسیقی در گروه های منظم و یا انفرادی ، خواندن آواز ها ،ترانه های فردی و گروهی و حرکات موزون پیرامون موسیقی است .
چرا موسیقی به عنوان روش درمانی مفید است
گاستن یکی از پایه گذاران اولیه موسیقی درمانی به این واقعیت تاکید می کند که موسیقی یک رفتار انسانی است ونه فقط برای اینکه انسان آن راخلق میکند بلکه برای اینکه ارتباط خود رابا آن می آ فریند.گاستن سه اصل که ریشه اولیه استفاده از موسیقی است، را چنین برشمرده :
– ایجاد یا تجدید روابط بین فردی
– رشد احساس ارزشمندی درحین شکوفایی
– استفاده از پتانسیل ریتم درکسب نیرو ونظم
با آنکه اطلاعات اندکی در مورد مشخصه‌های مشتمل بر به کارگیری موسیقی درمانگری با شاگردان مبتلا به اختلال های هیجانی و رفتاری (EBD) در دست است، این روش به شیوه‌های متنوعی مورد استفاده قرار گرفته است. با طراحی فعالیت های و موقعیت های موسیقی درمانگری به معنای واقعی کلمه، هر یک از شاگردان می توانند برای رسیدن به موفقیت، از یک برنامه ساختار موسیقی درمانگری سود جویند. هدف این مقاله بررسی چگونگی تأثیر موسیقی درمانگری یک شیوهی مؤثر برای بهینه ساختن خدمات است. الگوی حاضر به منظور ترکیب فرایند موسیقی درمانگری با گذراندن یک دوره و هفته ای در مدرسه، طراحی شده است و پیشنهاد میدهد تا موسیقی درمانگری و دیگر الگوهای درمانگری با همکاری یکدیگر به درمان دانش آموزان واجد اختلال EBD بپردازند.
