شاید شما هم این حس را تجربه کرده باشید که یک شخص مشهور عاشق شما شده است. اگر به شما بگویند اشتباه می‌کنید و شخص مورد نظر شما به شما علاقه‌ای ندارد، چگونه عمل می‌کنید؟ افرادی که از اختلال خودمعشوق‌پنداری یا اروتومانیا رنج می‌برند، در این شرایط عصبانی می‌شوند و واقعیت را نمی‌پذیرند. آنها دارای اعتقادات وهمی هستند که این فرد عاشق آنها شده است و ممکن است با این اعتقادات به خود و اطرافیانشان آسیب برسانند.
اروتومانیا به چه معناست؟
خودمعشوق‌پنداری یا اروتومانیا نوعی باورهذیانی است که فرد مبتلا به آن باور دارد که شخصی عاشقش شده است (این شخص ممکن است از آشنایان یا فردی کاملاً غریبه باشد و بسیاری از افراد مبتلا به اروتومانیا فکر می‌کنند که شخص مشهوری عاشق آنها شده است.) در حقیقت، هیچ مدرک یا نشانه‌ای برای این علاقه وجود ندارد. این باور همراه با تخیلات جزئی و تفصیلی است و فرد را به رفتارهای وسواسی می‌کشاند.
باید توجه داشت که اروتومانیا را نباید با شیفتگی اشتباه گرفت. شیفتگی احساسی است که بسیاری از افراد در دورانی از زندگی خود تجربه می‌کنند. آنها احساس می‌کنند کسی را بسیار دوست دارند و او را تحسین می‌کنند. شیفتگی احساسی معمولاً موقتی است، اما افراد مبتلا به خودمعشوق‌پنداری بر خلاف شواهد، به اعتقاد دارند که شخص خاصی عاشق آنهاست.
اروتومانیا نوعی اختلال روانی است که نیازمند مراقبت پزشکی است. کارشناسان می‌گویند در هر ۱۰۰ هزار نفر، ۱۵ نفر از افراد مبتلا به اختلال خودمعشوق‌پنداری هستند و زنان سه برابر مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
براساس تحقیقات انجام شده، احتمالاً اروتومانیا رابطه‌ای با ژنتیک افراد دارد، اما عوامل محیطی، سبک زندگی و وضعیت سلامت روان نیز در آن تأثیرگذارند. کارشناسان می‌گویند بیشتر افراد مبتلا به این اختلال، از عزت نفس کمی رنج می‌برند، احساس طردشدگی دارند، به انزوا می‌پردازند و نمی‌توانند دیدگاه دیگران را درک کنند.
افرادی که از عزت نفس کمی رنج می‌برند، در ذهن خود داستان‌هایی را تصور می‌کنند تا احساس بهتری داشته باشند. براساس تحقیقات، شبکه‌های اجتماعی می‌توانند این باورهای هذیانی را در برخی افراد تشدید کنند، زیرا از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌توانند همواره شخص را مشاهده کرده و خیال‌پردازی کرد.
استرس نیز یکی از عوامل محرک اروتومانیا است. افرادی که از دست دادن دوستان نزدیک یا اقوام خود رنج می‌برند، به دنبال راهی برای کسب احساس امنیت هستند. آنها ممکن است فکر کنند یک شخص قدرتمند می‌تواند مراقب آنها باشد، بنابراین در ذهن خود یک رابطه عاشقانه با یک سلبریتی یا سیاست‌مدار تصور می‌کنند. این تصورات به تدریج بر ذهن تأثیر می‌گذارد و هاله‌های هذیانی را ایجاد می‌کند.
همه افراد این اختلال را به یک شکل و با شدت یکسان تجربه نمی‌کنند. علائم بیماری در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. کارشناسان دو دسته نشانه‌های احساسی و رفتاری را در افراد مبتلا شناسایی کرده‌اند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
نشانه‌های احساسی شامل موارد زیر می‌شوند:
- احساس حسرت
- احساس تنهایی
- احساس پوچی
- عزت نفس کم
- احساس گناه و شرم
- انکار بی‌علاقگی طرف مقابل
- نپذیرفتن جواب منفی
- احساس حسادت
- احساس سوءظن
- بی‌انگیزگی
- بی‌علاقگی به انجام بیشترفعالیت‌ها
نشانه‌های رفتاری نیز شامل موارد زیر می‌شوند:
- عصبانی شدن از افرادی که حرفشان را باور نمی‌کنند
- صرف تمام وقت و انرژی در پیشبرد توهم‌ها
- تلاش برای رمزگشایی پیام‌های مخفی در رویدادها
-
تشخیص اختلال خودمعشوق‌پنداری
در حال حاضر، روش دقیقی برای تشخیص اختلال خودمعشوق‌پنداری (اروتومانیا) وجود ندارد. پزشک برای تشخیص این اختلال، با پرسش سؤالاتی درباره سابقه بیمار، بررسی وضعیت روانی و رد کردن احتمال بیماری‌های دیگر، اروتومانیا را تشخیص می‌دهد.
در کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، اروتومانیا به عنوان یک نوع اختلال هذیانی طبقه‌بندی شده است. نشانه بارز اروتومانیا، اعتقاد فرد مبتلا به این است که شخصی عاشق او شده است و احساسات شدیدی نسبت به او دارد، در حالی که این اعتقاد صحیح نیست. معیارهای اصلی تشخیص این اختلال بر اساس راهنمای تشخیصی اختلالات روانی عبارتند از:
- وجود هذیان به مدت ۱ ماه یا بیشتر
- عدم وجود شواهدی مبتنی بر اسکیزوفرنی
- عملکرد روزانه نامتعادل نبودن و عدم وجود رفتارهای نامعقول
- توهم شدید که فرد دیگری عاشق فرد مبتلا است
اشخاص مبتلا به اروتومانیا در ابتدا رفتار طبیعی دارند و در زندگی روزمره آنها به سختی متوجه اختلال روانی خود می‌شوند؛ اما با گذشت زمان، توهم‌ها بیشتر می‌شوند. آنها فکر می‌کنند که شخصی که عاشقشان شده، پیام‌هایی را به آنها می‌فرستد. بنابراین، ممکن است پیام‌هایی را در اشیاء روزمره مشاهده کنند؛ به عنوان مثال، فکر می‌کنند که رمزی در پلاک ماشین‌ها یا چراغ‌های چشمک‌زن وجود دارد که باید آن را کشف کنند.
انواع اروتومانیا
خودمعشوق‌پنداری می‌تواند یک بیماری مستقل یا نشانه‌ای از بیماری دیگر باشد. پزشکان می‌گویند که اروتومانیا ممکن است یکی از علائم روان‌گسیختگی (اسکیزوفرنی)، اختلال دوقطبی، تومورهای مغزی، اعتیاد به مواد مخدر یا الکل باشد. بنابرایتشخیص اختلال خودمعشوق‌پنداری (اروتومانیا) بسیار چالش‌بر است، زیرا وجود یا عدم وجود این اختلال بر اساس تجربه و باور فرد مبتلا استوار است و در بررسی‌های تشخیصی معمولاً شواهد آزمایشگاهی یا تصویربرداری نمی‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به همین دلیل، تشخیص این اختلال بر اساس ملاحظات بالینی و مصاحبه با فرد مبتلا تعیین می‌شود.
برای تشخیص اختلال خودمعشوق‌پنداری، پزشکان و روانشناسان معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- مصاحبه کلینیکی: پزشک یا روانشناس مصاحبه‌ای با فرد مبتلا به اختلال خودمعشوق‌پنداری انجام می‌دهد تا اطلاعات جامعی درباره نشانه‌ها، علائم، سوابق پزشکی و روانشناختی و وضعیت عمومی فرد به دست آورد.
- پرسشنامه‌ها: استفاده از پرسشنامه‌ها و ابزارهای ارزیابی روانشناختی معمولاً در فرآیند تشخیص کمک می‌کند. مثلاً پرسشنامه پرسشنامه خودمعشوق‌پنداری (CDDQ)، که به صورت خودگزارشی است و به سنجش شدت و وجود اختلال خودمعشوق‌پنداری کمک می‌کند.
- بررسی تاریخچه پزشکی: بررسی سوابق پزشکی و داروهایی که فرد مصرف می‌کند، نقش مهمی در تشخیص اختلال خودمعشوق‌پنداری دارد. برخی از بیماری‌ها و داروها می‌توانند علائمی مشابه اختلال خودمعشوق‌پنداری ایجاد کنند.
- ردیابی علائم دیگر: بررسی علائم و نشانه‌های دیگری که ممکن است در کنار خودمعشوق‌پنداری وجود داشته باشند، می‌تواند به تشخیص درست این اختلال کمک کند. به عنوان مثال، بررسی نشانه‌های اختلالات روانی دیگر مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات شخصیتی.
با توجه به ماهیت چالش‌بر این اختلال، مشاوره و درمان توسط یک تیم متخصص شامل روانشناسان و روانپزشکان بهترین راه برای تشخیص را انتخاب می کنند.
