۱۰ اسفند؛ در تاریخ چه گذشت؟

به گزارش پایگاه خبری دانا امروز ۱۰ اسفند برابر با ۲۹ فوریه در تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۷۳ پیش از میلاد - برقرارشدن دمکراسی در ایران

به نوشته مورخان رومی ـ یونانی و ارمنی و تطبیق تقویمها، مِهرداد یکم [معروف به مهرداد بزرگ] ششمین شاه ایران از دودمان اشکانیان [پارت ها = خراسانیان] یکم مارس سال ۱۷۳ پیش از میلاد دراجتماع بزرگان ایران اعلام کرد که تصمیم گرفته است کشور دارای ضوابط لاتغییر (اصول اساسی) شود تا حقوق و تکالیف همه [دولت و ملت] در آن روشن باشد. این تصمیم مِهرداد مورد تایید حاضران در نشست قرارگرفت و ایران دارای قانون اساسی و دو مجلس شد که مجموعه این دو مجلس را «مِهِستان» می گفتند (مِه به کسر «میم» به معنای بزرگ). انتخاب ولیعهد از میان شاهزادگان، اعلان جنگ و پیشنهاد صلح، بسیج نیرو، عزل شاه درصورت دیوانه شدن، بیماری ممتد، ارتکاب اشتباه (حتی بدون داشتن سوء نیّت) و ... و نیز تغییر اشل مالیاتها و صدور دستور ضرب سکه با تصویر تازه، تعیین شاهان ارمنستان، تایید تشریفاتی (ضمنی) شاهان پارسی تبار سرزمین پنتوس (منطقه ساحلی جنوب و جنوب شرقی دریای سیاه در آناتولی به پایتختی شهر سینوپ) و همچنین انتصاب فرمانده کل ارتش برای یک دوره معیّن و یا مدیریت جنگ از جمله اختیارات مهستان بود. در موارد متعدد، مِهِستان که بنیادی مشابه سنای روم بود شخص شاه را به عنوان فرمانده ارتش، فرمانده جبهه و مسئول لشکرکشی تعیین کرده بود. مهستان از سال ۱۳۵ پیش از میلاد (۲۱۴۸ سال پیش) و پس از تکمیل شهرسازی تیسفون (واقع در ۳۶ کیلومتری جنوب بغداد امروز) و انتقال پایتخت ایران به این شهر، جلسات خودرا در اینجا برگزار می کرد. شهر تیسفون در ساحل دجله از سال ۱۳۵ پیش از میلاد تا سال ۶۳۷ میلادی به مدت ۷۷۲ سال پایتخت ایران بود که در این سال و پس از نبرد قادسیه به دست عرب افتاد و رو به ویرانی گذارد ولی ویرانه کاخ خسروانوشیروان (طاق کسری) همچنان پابرجا مانده است که تاریخ نگاران آن را «کاخ عدل» لقب داده اند زیراکه انوشیروان در آنجا [مستقیما و بدون واسطه] با مردم معمولی دیدارمی کرد و به درد دل آنان گوش فرا می داد. همچنین، وی یک زنجیر متصل به زنگ، در اطاق مجاور دفتر کار خود تعبیه کرده بود که یک سر زنجیر از تیری چوبی در میدان بیرونی کاخ آویزان بود و هرکس که شکایت و یا پیشنهاد داشت، به میدان می رفت و زنجیر را می کشید و زنگ به صدا درمی آمد و خسرو انوشیروان به بالکن کاخ می رفت و حرفهای آن فرد را می شنید و اگر لازم می آمد وی را به حضور در دفتر کار خود دعوت می کرد.

به نوشته مولفان تاریخ دمکراسی، دردوران اشکانیان که علاقه مند و معتقد به اندیشه های فلاسفه یونان باستان بودند، ایران از نوعی دمکراسی برخوردار بود. به علاوه، در این دوره ایالات دوردست؛ ارمنستان و ... خودمختار بودند و لذا ایجاب می کرد که پارلمان وجود داشته باشد تا نظر همگان شنیده شود.
   
مورّخان رومی ایجاد مِهستان را یک اقتباس ایرانیان از رومیان نوشته اند که باور کردن این ادعا دشوار است زیرا که هنگام اعلام دمکراسی در ایران (۱۷۳ سال پیش از میلاد ـ دو هزار و ۱۸۶ سال پیش) هنوز دولت روم با ایران همسایه نشده بود و برخورد نداشت، هنوز بازماندگان اسکندریان برمناطق یونانی نشین و مصر حکومت می راندند، به علاوه اندیشه دمکراسی و واژه آن از فلاسفه یونان باستان است که این اندیشه به جنوب یونانی نشین ایتالیا (سیراکوز = سیراکیوز) انتقال یافته بود و ....

۵۹۰ - کشته شدن خسروپرویز پادشاه ساسانی

خسرو پرویز از سلاطین ساسانی است که در مدائن می‏زیست و از سال ۵۹۰ میلادی - بیست سالگی حضرت محمد(ص) - به مدت ۳۸ سال بر ایران حکومت کرد. وی در عصر پیامبر اسلام(ص) می‏زیسته و حضرت طی نامه‏ای، او را به اسلام دعوت نمود. این پادشاه مغرور نامه‏ی پیامبر اکرم(ص) را پاره کرد و به نماینده‏ی خود در یمن، دستور دستگیری پیامبر را داد. هنگامی که فیروز، نماینده خسرو پرویز به حضور پیامبر رسید گفت: خداوندگارم، خسرو، مرا فرموده که تو را به نزد او ببرم. حضرت فرمود: خدای من، مرا خبر داد که دیشب خدای تو به قتل رسیده است. پس از چندی خبر قتل خسرو پرویز و جانشینی پسرش، شیرویه، به مدینه رسید و فیروز و همه‏ی همراهانش به اسلام گرویدند.

۱۵۶۲ - وقوع فاجعه واسی و آغاز جنگ‏های مذهبی اروپا

شکل‏گیری مذهب پروتستان در قرن شانزدهم میلادی و ایجاد انشعاب در مسیحیت زمینه‏ ساز منازعاتی شد که در تاریخ اروپا به جنگ‏های مذهبی موسوم می‏باشد. در ۱۷ ژانویه ۱۵۶۲م به موجب فرمان صلح نایب‏السلطنه شارل نهم، پروتستان‏ها، نوعی آزادی در اعمال مذهبی پیدا کردند. این وضعیت می‏توانست به حل منازعات بین این گروه بیانجامد. اما در اول مارس همین سال در جریان عبور رهبر کاتولیک‏ها از منطقه واسی در فرانسه، بین طرفداران دو مذهب درگیری رخ داد که سبب کشته شدن ۲۳ نفر از پروتستان‏ها گردید و جنگ‏های مذهبی به انتقام از آنها آغاز شد. این جنگ‏ها در هشت مرحله حد فاصل سال‏های ۱۵۶۲ تا ۱۵۹۸م جریان داشت. جنگ‏های نخستین به نفع پروتستان‏ها به پایان رسید تا اینکه این جنگ‏ها پس از ۳۶ سال، در سال ۱۵۹۸م با فرمان هانری چهارم معروف به فرمان نانْتْ، خاتمه یافت. بر اساس این فرمان یک سری آزادی‏هایی برای پروتستان‏ها در نظر گرفته شد. از جمله آزادی عقیده، آزادی عبادت خصوصی و دسته جمعی، بهره‏مندی از حقوق مدنی، بقای تشکیلات کلیسای پروتستان و... . هفتاد سال بعد از آن، در زمان لویی چهاردهم فرمان نانت ملغی گردید.

۱۸۶۸ - نشریه انقلابی زنان آمریکا

«سوزان انتونی» بانوی آمریکایی که از اول ژانویه ۱۸۶۸ (۱۴۵ سال پیش) نشریه «انقلاب» را منتشر کرده بود پس از دو ماه، از اول مارس این سال با دعوت از نویسندگان مبارزی چون «الیزابت ستانتون» نشریه خودرا که در نیویورک انتشار می یافت به «منادی حق» تغییر نام داد. این نشریه که کاررا با دفاع از «خواست حق رای در انتخابات برای زنان» آغاز کرده بود سپس به سایر حقوق درخواستی بانوان گسترش داد.
    
این نشریه که در ۱۶ صفحه و با هزینه ای برابر ۶۰۰ دلار برای هر شماره انتشار می یافت سپس خواستار دستمزد برابر برای کار برابر (صرف نظر از مرد و یا زن بودن) و دادن اهمیت به اتحادیه های کارگری و صنفی به عنوان مدافعان حقوق اعضای خود شد. آنگاه خواستار قانونی شدن طلاق شد که در مذهب کاتولیک ممنوع است.

این نشریه در جریان مبارزات خود تا به آنجا پیش رفت که خواستار انتصاب زنان به کشیشی در کلیساهای کاتولیک شد. هنگامی که نشریه دچار مسائل پولی شد و سوزان جریان را نوشت؛ برخلاف تصور، مردی به نام «جورج ترین» پرداخت همه هزینه نشریه را بر عهده گرفت.

۱۸۷۱ - پایان حکومت سلطنتی در فرانسه با خلع ناپلئون سوم از سلطنت

لویی ناپلئون، برادرزاده ناپلئون بُناپارت، در سال ۱۸۴۸م به ریاست جمهوری فرانسه رسید و از این زمان جمهوری دوم فرانسه آغاز شد. وی پس از چندی خود را امپراتور فرانسه خواند و ۱۸ سال در این مقام ماند. عاقبت پس از شکست سنگین فرانسه از آلمان، مجلس ملی فرانسه، ناپلئون سوم، پادشاه این کشور را از سلطنت خلع و نظام سلطنتی را لغو کرد. با انقراض سلطنت در فرانسه در اول مارس سال ۱۸۷۱، جمهوری سوم در این کشور آغاز شد.

 ۷۱۴ - تصرف اندلس توسط اعراب

یکم مارس در سال ۷۱۴ میلادی اعراب مسلمان کار تصرف اسپانیای جنوبی (اندلس Andalusia) را تکمیل کردند. سپاهیان عرب به فرماندهی طارق بن زیاد در جولای سال ۷۱۱ از تنگه هرکول که از آن پس به نام وی «جبل طارق» خوانده می شود گذشته، قدم به اسپانیا گذارده بودند و واحدهای ارتش «رودریک» پادشاه ویزوگت (ژرمن تبار) اسپانیا را شکست داده بودند. نزدیک به سه سال طول کشید تا اسپانیای جنوبی به تصرف عرب درآمد که آن را «اندلس» نامیدند.

اعراب مسلمان سالها بعد، از اسپانیا وارد فرانسه شدند و تا «پواتیه» در مرکز فرانسه پیش رفتند و در آنجا از «شارل مارتل» سردار فرانک ها شکست خوردند و به اسپانیا بازگشتند.

۱۸۱۱ - محمدعلی پاشا خدیو مقدونیایی مصر با هدف خلاص کردن خود از اشراف مصری بازمانده از دوران «مملوک» ها سران آنان را به کاخ خود برای شرکت در ضیافت پسرش دعوت کرد و به نظامیانش دستور داد که همه آنان را که نزدیک به پانصد تن بودند بکشند. وی سپس به تخریب دژها و تصاحب اموال اشراف دوران حکومت «مملوک» دست زد و به کار آنان پایان داد.

۱۸۷۲ - پارک ملی یلوستون، اولین پارک ملی در جهان، تاسیس شد.

۱۹۴۷ - صندوق جهانی پول سازمان ملل متحد فعالیت مالی خود را آغاز کرد.

۱۳۱۷ - محمدرضا پهلوی برای ازدواج با فوزیه به مصر سفر کرد. 

۱۳۱۸ - برای انجام سرشماری در شهر تهران، مردم شهر از خروج از خانه‌ها منع شدند. جمعیت تهران بر طبق این سرشماری ۵۴۰ هزار نفر اعلام شد.

۱۳۱۶ - افتتاح شرکت سامسونگ در کره.

۱۲۹۹ - سید ضیاء وزیران خود را به این شرح به احمدشاه معرفی کرد

سید ضیاء الدین رئیس الوزراء و وزیر داخله، ماژور مسعود خان وزیر جنگ، رضاقلی خان نیرالملک وزیر معارف، میرزا محمودخان مدیرالملک وزیر خارجه، میرزا عیسی خان وزیر مالیه، دکتر مؤدب الدوله وزیر صحیه و خیرات عمومی، مشیر معظم وزیر پست و تلگراف، میرزا محمودخان موقرالدوله، وزیر فوائد عامه و تجارت. عدل الملک کفیل وزارت داخله، منصورالسلطنه کفیل وزارت عدلیه. در کابینه سید ضیاء الدین طباطبائی جز رضاقلی خان نیرالملک هیچکدام از وزیران سابقه وزارت نداشتند. برخی از آنان گمنام و در محافل سیاسی تهران هم شناخته نبودند. سید وزارتخانه جدیدی بنام امور صحیه و خیرات هم تأسیس کرد که چندی بعد منحل شد.

۱۹۴۱ - یک فرستنده رادیو FM در آمریکا کار خودرا آغاز کرد که نخستین فرستنده غیر آزمایشی از این دست بود.

۱۹۴۴ - دولت ایران به صورت سمبولیک به امپراتوری ژاپن اعلان جنگ داد.

۱۹۹۲ - بوسنی ـ هرزگوینا از اعضای کنفدراسیون یوگوسلاوی اعلام استقلال کرد و زد و خوردهای خونین نژادی در آنجا آغاز شد که مدتها ادامه داشت. تحریک و دست دولتهای عضو «ناتو» در این ماجرا مشهود بود.