به گزارش پایگاه خبری دانا دارالاکرام بیست‌وششمین نشست خیر و خرد را به بحث و بررسی کتاب در اوج تاریکی نوشته‌ی روری اوکانر، متخصص و رئیس فعلی انجمن بین‌المللی پیشگیری از خودکشی، اختصاص داد.
این کتاب حاصل دهه‌ها تجربه و پژوهش روری اوکانر است که آن را تقدیم کرده به همه‌ی کسانی که عزیزی را بر اثر خودکشی از دست داده‌اند و کسانی که هر روز برای زنده ماندن تلاش می‌کنند.
با توجه به نگران‌کننده بودن وقوع خودکشی در بین نوجوانان که جامعهی هدف دارالاکرام هستند و با توجه به اینکه خودکشی نمونه‌ای دلخراش از نابرابری و بی‌عدالتی است، اتخاذ یک رویکرد سلامت عمومی حائز اهمیت است و دارالاکرام در نشست بیست‌وششم خیر و خرد با حضور دکتر جعفر بوالهری، روانپزشک، استاد دانشگاه و پژوهشگر ضمن بررسی کتاب در اوج تاریکی، به معرفی نشانگان خودکشی به عنوان زنگ خطر در جامعه پرداخت و به این پرسش پاسخ داد که چه می‌شود که افراد خودکشی می‌کنند و وظیفه‌ی افراد در مواجهه با این پدیده چیست و چگونه باید در فضای عمومی یا با فردی که محتمل است در معرض خودکشی باشد وارد گفت‌وگو شد.
هر کسی ممکن است در معرض خودکشی و افکار خودکشی‌گرایانه قرار بگیرد
دکتر جعفر بوالهری در این نشست، روری اوکانر را شخصیت مهمی در حوزه‌ی مطالعه خودکشی در دنیا و اروپا معرفی کرد و گفت: احساسات و افکار نویسنده در این کتاب بسیار زیبا و علمی بیان شده و برای عموم افراد اهل مطالعه بسیار زیبا، جذاب و ماندنی است؛ البته این در حالیست که کتاب‌های بسیاری نیز در داخل ایران در حوزه‌ی سلامت روان و پدیده‌ی خودکشی تدوین شده است.
بوالهری گفت: پرسش مادرِ نویسنده از ایشان در واکنش به پرداختن او به موضوع خودکشی که بارها در این کتاب به آن اشاره می‌شود تامل‌برانگیز است؛ اینکه پرداختن نویسنده به موضوع خودکشی به این معنا نیست که می‌خواهد خودکشی کند؟ این پرسش به گونه‌ای اشاره به این دارد که هر کسی ممکن است در معرض خودکشی و افکار خودکشی‌گرایانه قرار بگیرد؛ افکار خودکشی‌گرایانه‌ای که افسردگی مقدمه‌ی آن است و البته افسردگی حتما به معنای گریستن و آه و ناله کردن نیست و ممکن است فلسفی، اجتماعی و معنوی باشد.
ایشان گفت: در ایران حدود 25 سال است که به برنامه‌های پیشگیری از خودکشی پرداخته شده و پیشبرد وسیعی خصوصا در کرمان و ایلام رخ داده است؛ خصوصا در برهه‌هایی که خودکشی در این مناطق اپیدمی شده بود.
دکتر بوالهری برای خودکشی عوامل بسیار زیادی معرفی کرد و افسردگی را یکی از مهم‌ترین عوامل آن دانست که بی‌حوصلگی، بی‌انگیزگی، نداشتن تمرکز، نداشتن ذوق و شوق، نداشتن درآمد، گریه، بغض، پوچ‌گرایی، حس بی‌عرضگی، ناتوانی و شکست از نشانه‌های آن است.
ایشان وراثت را یکی دیگر از عوامل مؤثر در خودکشی دانست و گفت: خودکشی تغییرات بیولوژیک بسیاری در سراتونین و دوپامین ایجاد می‌کند.
این پژوهشگر بحران در خانواده، در کسب، درآمد، شغل و بحران‌های دینی و معنوی را از دیگر عوامل بروز افکار خودکشی‌گرایانه دانست که باعث بروز رفتارهای تکانشی مثل عدم تحمل دیگران، ناسازگاری، توهین، نبود احترام، یکدنگی، ناتوانی در ارتباط کلامی، حمایت، محبت و دستگیری می‌شود، در حالی که انسان‌ها در بحران‌ها باید به داد هم برسند.
ایشان همچنین افزود: وقتی فرد در حضور خداوند تردید کند، در حالی که سال‌ها با او زندگی مداوم داشته است، اینجا دیگر آن خداوند کار خود را نمی‌کند؛ در حالی که خدا در درون، در مغز و وجود آدم‌هاست؛ خدا آن بالا نیست؛ خدا هم بالاست، هم چپ، هم راست و هم پایین است؛ خدا در همه جا هست و از رگ گردن هم به ما نزدیک‌تر است.
بوالهری گفت: بروز چنین تردیدهایی میزان خودکشی را در جوامع مسلمان نیز افزایش می‌دهد و در کشور ما هم میزان خودکشی به سرعت بالا رفته است.
خودآگاهی و خودمراقبتی؛ دو شعار سازمان بهداشت جهانی درباره‌ی پیشگیری از خودکشی
این استاد دانشگاه بر اهمیت بررسی و ارزیابی ریسک‌ها، عوامل تشدیدکننده و عوامل حمایتی و حفاظتی در پدیده‌ی خودکشی تاکید کرد و گفت: نوجوانان و کسانی که در آستانه‌ی بلوغ و جوانی قرار دارند؛ فرودستان؛ دچارشوندگان در بحران‌های اقتصادی و هویتی؛ کسانی که در تردیدِ بودن و نبودن و ماندن و رفتن قرار دارند؛ کسانی که زمینه‌ی بیماری‌های افسردگی و رفتارهای تکانشی دارند و سالمندانی که تمام حمایت‌ها و ارزشمندی‌ها را از دست داده‌اند بیشتر در معرض افکار خودکشی‌گرایانه قرار دارند.
بوالهری به خودآگاهی و خودمراقبتی به عنوان دو شعار فراگیر سازمان بهداشت جهانی درباره‌ی پیشگیری از خودکشی اشاره کرد و گفت: چرا که تا ندانیم نمی‌توانیم کاری برای خود و دیگری کنیم و خودمراقبتی قدمی بزرگ و پیش از خودآگاهی است.
ایشان خودآگاهی را دارای سه بخش جسمی، روانی و معنوی (خلقت، معنا و تعلق خاطر) دانست و گفت: در ایران بر خودآگاهی معنوی تاکید شده است که بسیار بر سلامت جسمی و روانی کمک می‌کند.
این استاد دانشگاه درباره‌ی اهمیت ارتباطات اجتماعی در افسردگی گفت: گاه فرد بر اثر افسردگی خود را تحت فشار شدید تنهایی می‌گذارد و حتی نمی‌تواند راه ورزش و هنر را در پیش بگیرد که در اینجا باید به کمک این فرد شتافت و با ایجاد ارتباطات اجتماعی به او کمک کرد.
آخرین مرحله‌ی افسردگی؛ گیر افتادن در تونلی تاریک
بوالهری با استناد به کتاب در اوج تاریکی مهم‌ترین، عمیق‌ترین و آخرین مرحله‌ی افسردگی را به احساس گیر افتادن در تونلی تاریک شبیه دانست که فرد هیچ کورسوی امیدی ندارد و احساس پوچی، بی‌انگیزگی، عدم اعتماد به نفس و شکست دارد و دچار بیخوابی، کاهش وزن، اشتغالات فکری منفی مداوم، بی‌ربط و بیخود، اضطراب، دلشوره و بهانه‌گیری می‌شود و از برقراری ارتباط فرار می‌کند که در این شرایط احوالپرسی یک همسایه هم می‌تواند به فرد گیر افتاده در افسردگی انگیزه‌ی زندگی ببخشد و وظیفه‌ی ما به عنوان یک انسان این است که نور را به این تونل تاریک بتابانیم.
ایشان افزود: در افسردگی همه چیز فروکش می‌کند؛ به ندرت و در مواردی که افسردگی با اضطراب همراه باشد، فرد دائما ولگردی می‌کند یا مثلا فردی که از چاقی نفرت دارد، دائما شیرینی می‌خورد؛ فروکش کردن سکس و یا برعکس شدت یافتن آن به همراه رفتارهای پرخطر و رفتن به سمت مواد اینها همگی از نشانه‌های افراد افسرده است؛ در حالی که جامعه این افراد را بی‌عرضه می‌خواند اما باید از این افراد پرسید چه کاری از دست من برمی‌آید و اگر کاری هم برنیاید با لبخند، محبت و همدلی قدمی برداشت.
بوالهری با تاکید بر اهمیت یادگیری اصول کلی ارتباط انسانی، حمایتی، عاطفی و اخلاقی به عنوان اولین اصل، گفت: حتما افراد باید در یک سری سازمان‌ها و مشاغل ارتباط را یاد بگیرند؛ چراکه ما ارتباط را یاد نگرفته‌ایم و به شاگردان، دستیاران و روانشناسان خود هم یاد نداده‌ایم؛ در حالی که روانشناسان باید برقراری ارتباط را بلد باشند و از لحظات نخست ورود مراجع، ارزیابی را آغاز کنند و با گشاده‌رویی، همدلی و حفظ احترام و ایجاد حس حمایت، دل فرد را به دست بیاورند.
ایشان درباره‌ی افرادی که تمام کورسوهای امیدشان به پایان رسیده و یا افرادی که سابقه‌‌ی اقدام به خودکشی در نزدیکانشان بوده است، هشدار داد و گفت: اینها موارد حادی هستند که نباید رها شوند.
در ادامه دکتر بوالهری درباره‌ی نحوه‌ی تعامل با افراد مشکوک به خودکشی گفت: راه‌حل‌های بسیار زیاد و تخصصی وجود دارد؛ اول از همه باید امدادها و فاکتورهای حفاظتی و حمایتی را شناخت و از آنها کمک خواست.
با عوامل معنوی و اعتقادی باید به کمک کسی رفت که هیچ دلیلی برای زنده ماندن ندارد
ایشان در پایان درباره‌ی اهمیت مصرف درست دارو در درمان افسردگی گفت: پیش از این گفته می‌شد دارو موجب آلزایمر می‌شود اما اخیرا گفته می‌شود دارو اگر درست مصرف شود، سیناپس‌های مغز ارتباط بهتری با هم برقرار می‌کنند و این نه تنها بر خود فرد اثر ماندگاری دارد، بلکه بر فرزندان او نیز تاثیرگذار خواهد بود؛ بنابراین یک تقابل و همگامی بین ژن و بیولوژی و نیز فرهنگ و جامعه و سیاست و حکومت وجود دارد و اینها اثر متقابل بر هم دارند.
با عوامل فلسفی، فرهنگی، معنوی و اعتقادی باید به سراغ کسی رفت که هیچ دلیلی برای زنده ماندن ندارد و تحول بزرگی که اگزیستانسیال‌ها ایجاد کردند همین بود که توسط اروین یالوم وارد روانشناسی شد و بعد از اگزیستانسیال رویکردهای انسان‌گرایی؛ فلسفی معنوی و روانشناسی معنوی به شکل علمی آن رویکردهایی نجات‌بخش هستند.
دارالاکرام؛ مجری طرح غربالگری سلامت روان برای 8 هزار و 200 دانش‌آموز
دارالاکرام حامی آموزش بیش از 8 هزار و 200 کودک و نوجوان در معرض خطر ترک تحصیل از سراسر ایران است و با ارائه‌ی خدمات معیشت؛ سلامت؛ مشاوره؛ کارآفرینی و فرهنگ و هنر و ورزش در کنار دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان است.
این موسسه به تازگی طرح غربالگری سلامت روان را برای 200 دانش‌آموز خود در شهرهای البرز، ورامین، قم و آذرشهر به صورت پایلوت و با همکاری مجموعه اسرا اجرا کرده و در صدد است آن را برای تمامی 8 هزار و 200 دانش‌آموز خود در شعب بیست‌وسه گانه در سراسر ایران اجرا کند.
